Ποίηση

Νικόλας Κουτσοδόντης, Μόνο κανέναν μη μου φέρεις σπίτι, Θράκα, Λάρισα 2021, 64 σελ.

Πώς η επιθυμία συμπλέκεται με την τάξη; Πώς οι ταυτότητες μπορούν να είναι συμπεριληπτικές ή/και διαθεματικές; Πώς η ποίηση και η ιστορία δημιουργούν νέες χρονικότητες; Πώς το συναίσθημα ανατροφοδοτεί το πολιτικό; Πώς η ποίηση μετατρέπεται σε υλικό κοινωνικού αγώνα; (Τεύχος 127)

Στο τεύχος 79 του Books' Journal, το καλοκαιρινό τεύχος του 2017, δημοσιεύτηκε αφιέρωμα της ομάδας Με τα λόγια (γίνεται) για την ποίηση της δεκαετίας του 1980. Από το αφιέρωμα εκείνο προέκυψε το εξώφυλλό μας, ο Διονύσης Σαββόπουλος. Δημοσιεύουμε σήμερα, υπό τη φόρτιση της παρουσίας του καλλιτέχνη στην εκπομπή του Νίκου Πορτοκάλογλου "Μουσικό Κουτί - Ένα τραγούδι για την Ουκρανία", την ανάλυση του Ορφέα Απέργη για την ποίηση εκείνων των χρόνων και τους ελάχιστους ποιητικούς οδοδείκτες που συνεχίζουν να μας συγκινούν. Ανάμεσά τους, πάντα επιβλητικός ο Διονύσης Σαββόπουλος.

Λένια Ζαφειροπούλου, Αίθουσα των χαμένων βημάτων. 26 ασκεπείς λυγμοί, Πόλις, Αθήνα 2019, 56 σελ.

 «Δεν περπατάς εσύ. Σ’ έχει πάρει αγκαλιά και σε πάει». Στην αγκαλιά του Όσιπ [Μάντελσταμ] η Λένια, στα ανήσυχα ποιητικά χέρια της Λένιας ο Όσιπ. Να πώς, μέσα από τον αντιδανεισμό των ποιητικών μορφών, μπορεί και λειτουργεί, σπάνια (και γι’ αυτό ιδιαιτέρως αξιοθαύμαστα) η τέχνη που τραγουδάει την τέχνη της. (τεύχος 126)

Μια προσωπική περιδιάβαση στη νεοελληνική ποίηση από  τον 19o αιώνα έως σήμερα (τεύχος 123)

Μάρια Μπαχά, Μια ιστορία για τον Διονύσιο Σολωμό, Καλειδοσκόπιο 2021, 88 σελ.

Δεν πρόκειται για φιλολογική μελέτη ή δοκίμιο. Δεν είναι βιογραφία ούτε βεβαίως vie romancée, αλλά μια εντελώς προσωπική εκδοχή, μια ιδιωτική κατάθεση αγάπης και τιμής,  «με το χέρι στην καρδιά», για τον γενάρχη του σύγχρονου ποιητικού λόγου μας. Ένα βιβλίο μύησης στον Σολωμό – και όχι μόνο. [ΤΒJ]

Βασίλης Μακρυδήμας, Στον αστερισμό των αντιθέσεων. Ο κριτικός και δοκιμιογράφος Τ.Κ. Παπατσώνης, Gutenberg, Αθήνα 2021, 499 σελ.   

Είναι ευτύχημα που ο Τάκης Παπατσώνης έρχεται στις ημέρες μας να βγει από την πολύχρονη αφάνειά του διά χειρός ενός νέου ερευνητή ο οποίος έχει μελετήσει επισταμένως όχι μόνο το δοκιμιογραφικό, αλλά και το ποιητικό του έργο. Το αραιό ακόμη τοπίο των παπατσωνικών σπουδών εμπλουτίζεται έτσι με ένα σημαντικό κεφάλαιο, που εντάσσει οργανικά τον λησμονημένο ποιητή και κριτικό της γενιάς του 1930 στην ιστορία της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας. 

Μαρία Λαϊνά, Θυμάσαι τι είναι ποίηση; Ιστορίες ποδηλασίας, Πατάκη, Αθήνα 2018, 345 σελ.

Μαρία Λαϊνά, Ό,τι έγινε. Άνθρωποι και φαντάσματα, Πατάκη, Αθήνα 2020, 56 σελ.

Καθ’ όλη την πορεία της στην ποίηση, που διαρκεί πενήντα και πλέον χρόνια, η Λαϊνά εργάζεται με μοναδική σοβαρότητα πάνω στην ακρίβεια της γλώσσας, την πυκνότητα του νοήματος, και την απόδοση της προσωπικής της αλήθειας. Έχει τη γοητεία των ποιητών που αποθεώνουν το ελάχιστο, που μοιάζουν να έχουν λίγες λέξεις στη διάθεσή τους –μολονότι, ασφαλώς, γνωρίζουν πλήθος– και γυρνούν γύρω από τις ίδιες. Δεν ταξιδεύουν χιλιόμετρα για να βρουν νέες και να τις βάλουν ως τρόπαια. Κι η γοητεία αυτή δεν παύει να δεσπόζει ούτε όταν γράφει πεζά που μπορούν να λειτουργήσουν ως το σημείο εισόδου στο ποιητικό έργο, να μας προσφέρουν την ευκαιρία να εξοικειωθούμε με τη φωνή, τον αισθητικό κόσμο, τις ιδέες και τις ιδιαιτερότητες της ποιητικής φωνής της. (τεύχος 123)

Ναπολέων Λαπαθιώτης, Ξεδιάλεγμα. Ποιήματα, στοχασμοί, αφηγήματα, συνεντεύξεις, ανθολόγηση: Τάκης Σπετσιώτης, Τύρφη, Θεσσαλονίκη 2021, 226 σελ.

Ενώ άλλοι ποιητές καλύπτονται από τη σκόνη του χρόνου και το έργο τους λησμονιέται, υπάρχουν και εκείνοι που διαρκώς επανέρχονται, ζητώντας να μιλήσουν στον σύγχρονο αναγνώστη. Τέτοια είναι η περίπτωση του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, ο οποίος ζητά ξανά την προσοχή μας μέσω της ανθολόγησής του από τον Τάκη Σπετσιώτη.

Μαθιός Πασχάλης, Τα Εντεψίζικα, φιλολογική επιμέλεια: Γ.Π. Ευτυχίδης, Λέσχη, Αθήνα 1989, 74 σελ. 

Τον Νοέμβριο του 1989, ως τμήμα του ψευδώνυμου συλλεκτικού τόμου άσεμνων ποιημάτων με τον τίτλο Εντεψίζικα, ο Γ.Π. Σαββίδης έκανε γνωστά 16 σκανδαλώδη «λιμερίκια» ή «ληρολογήματα» (αγγλιστί limerick) του διπλωμάτη-ποιητή Σεφέρη, τα οποία σχολιάζω στο κείμενο που ακολουθεί.^[1]

Γιώργος Σεφέρης, Επιστολές στην αδελφή του Ιωάννα (1934-1939), επιμέλεια: Γιώργος Δ. Παναγιώτου, Μελάνι, Αθήνα 2019, 220 σελ. 

Πριν από πολλά χρόνια, κάποια στιγμή στον περασμένο αιώνα, είχα την τύχη να πιάσω στα χέρια μου για λίγη ώρα επιστολές της Ιωάννας Τσάτσου προς τον αδελφό της Γιώργο. Αυτό που μου έκανε εντύπωση και συγκράτησα ήταν ο βαθύς δεσμός αγάπης που είχε με αυτόν... Εδώ όλα επαληθεύονται.

Αντωνούσα Καμπουράκη, Ποιήματα Τραγικά, εισαγωγή-επίμετρο: Βαρβάρα Ρούσσου, Στιγμός, Αθήνα 2021, 220 σελ.

Πώς βίωσε άραγε ο άμαχος πληθυσμός την Ελληνική Επανάσταση; Πώς και από ποιον γνωρίζουμε σήμερα τη συμβολή των Κρητικών στον Αγώνα; Πώς η ιστορία συνδέεται με την ποίηση; Πώς η ποίηση συνδέθηκε με το έθνος και το φύλο είκοσι χρόνια μετά την κήρυξη της Επανάστασης; Γιατί σήμερα το ευρύ κοινό αγνοεί την πρώτη ελληνίδα ποιήτρια; Τα Ποιήματα Τραγικά της Αντωνούσας Καμπουράκη έρχονται ως μια πολύτιμη μαρτυρία από το παρελθόν για να μιλήσουν στο παρόν μας.

Ρενάτα Λαβανίνι, Γύρω στον Καβάφη. Άρθρα και μελέτες (1974-2008), Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2020, 256 σελ.

Συναγωγή μελετών της ομότιμης καθηγήτριας νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Παλέρμο, Ρενάτας Λαβανίνι, για τον Καβάφη, που έρχεται να μας θυμίσει τη θαυμαστή ισορροπία μιας φιλολογίας αναλλοίωτης στο χρόνο – κι αυτό γιατί παραμένει πιστή στο ίδιο το ποιητικό κείμενο.