Κριτικές

Hilary Mantel, Γουλφ Χολ, μετάφραση: Αθανάσιος Ζάβαλος, Πάπυρος, Αθήνα 2010, σελ. 495

«Η καρδιά μου είναι με το ιστορικό μυθιστόρημα», λέει η Χίλαρι Μαντέλ. «Και στην πρόκληση να παρουσιαστούν σύνθετα γεγονότα χωρίς συμβιβασμούς, έτσι ώστε ο αναγνώστης να απολαμβάνει τη διήγηση αλλά και να σοκάρεται απ’ αυτή. Ακόμη και αν ανατρέπονται οι προσδοκίες του. Πρέπει ωστόσο να διευκρινίσω ότι εγώ δεν έχω στόχο την αντικειμενική ιστορία. Μεροληπτώ. Παίρνω το μέρος του ήρωα μου, του Τόμας Κρόμγουελ». Tο βιβλίο της που διαδραματίζεται στην Αγγλία του Ερρίκου Η’, βραβεύτηκε το 2009 με το βραβείο Booker. (από το Books' Journal, τχ. 1, Νοέμβριος 2010, αναδημοσίευση με αφορμή το θάνατο της Χίλαρι Μαντέλ)

Πασχάλης Κιτρομηλίδης, Θρησκεία και πολιτική στον ορθόδοξο κόσμο.Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και οι προκλήσεις της νεωτερικότητας, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2021, 256 σελ.

Αν με τον όρο μετανεωτερικότητα εννοούμε την επιστροφή στη θρησκεία, για όσους πιστεύουν στη δυναμική του Διαφωτισμού το νέο βιβλίο του καθηγητή Πασχάλη Κιτρομηλίδη, που μεταφράστηκε από τα αγγλικά, αποπειράται να ανοίξει διάλογος και στη χώρα μας μεταξύ θρησκείας και νεωτερικότητας. Οι δεδηλωμένοι πολέμιοι ένθεν και ένθεν της μεθορίου της νεωτερικότητας, στο παρελθόν, φάνηκε ότι μάλλον δεν τον επιθυμούσαν. Σήμερα; (Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο τεύχος 130 του Books' Journal. Συνέντευξη με τον Πασχάλη Κιτρομηλίδη φιλοξενείται στο τχ. 134, που κυκλοφορεί)

J. Russel - A. Brooks, A New History of Witchcraft: Sorcerers, Heretics & Pagans, Thames and Hudson Ltd, London 2007, 216 σελ.

Όσα πιστεύουμε για τη μαγεία ίσως να μην είναι σωστό. Μια νέα ιστορία της επιχειρεί να αποδείξει ότι δεν είναι το αντίπαλο δέος της επιστήμης, ότι δεν είναι μία και ομοιόμορφη, ότι δεν διώχθηκε τον Μεσαίωνα αλλά κυρίως τα χρόνια της Αναγέννησης κι ότι δεν μπήκε στο στόχαστρο της εκκλησίας αλλά, κυρίως, των πολιτειακών αρχών. [ΤΒJ]

Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης, Το χιόνι των Αγράφων. Μυθιστόρημα, Κίχλη, Αθήνα 2021, 160 σελ. 

Το σπονδυλωτό μυθιστόρημα (έξι αυτοτελή διηγήματα) του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη αναφέρεται σε μια από τις πιο τραγικές σελίδες του ελληνικού Εμφυλίου, την πορεία των αόπλων της Ρούμελης, η οποία πραγματοποιήθηκε από τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) τον Φεβρουάριο του 1948, με κύριο σκοπό τη μετάβαση στις περιοχές του Γράμμου, που έλεγχε ο ΔΣΕ, 1.300 περίπου νεαρών νεοσύλλεκτων μελών του. Μια ιστορία θαμμένων ελπίδων που θάφτηκαν στο χιόνι.

Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου, Hannah Arendt. O νόμος της γης και η λησμονημένη παράδοση, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2021, 408 σελ.

 Εκκινώντας από τη Χάννα Άρεντ, η Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου γράφει ένα βιβλίο που αποτελεί πλούσια πηγή κινήτρων και ερεθισμάτων που μας ωθούν να ενδιαφερθούμε εκ νέου για ό,τι συμβαίνει στο πεδίο της πράξης και να επανεξετάσουμε τις δικές μας αντιλήψεις για τον ανθρώπινο κόσμο.

Σπύρος Βλιάμος, Κωνσταντίνος Γκράβας, Κεντρικές τράπεζες, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2021, 112 σελ.

Στο βιβλίο Κεντρικές τράπεζες, ο Σπύρος Βλιάμος και ο Κωνσταντίνος Γκράβας παρουσιάζουν ουσιαστικά και περιεκτικά το ρόλο που έχουν διαδραματίσει οι κεντρικές τράπεζες διαχρονικά στη σταθεροποίηση των μακροοικονομικών και χρηματοπιστωτικών συνθηκών στις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου. Επιπλέον, περιγράφουν τα σημαντικά ορόσημα και δόγματα των νομισματικών συστημάτων διεθνώς.

Ιφιγένεια Μποτουροπούλου, Διαχωρισμός των Εκκλησιών και του Κράτους στη Γαλλία. Χρονικό των ιδεολογικών ζυμώσεων που οδήγησαν στη θέσπιση ενός νόμου, πρόλογος: Πασχάλης Κιτρομηλίδης, μετάφραση από τα γαλλικά: Γιώργος Μπολιεράκης, Στερέωμα, Αθήνα 2022, 224 σελ.  

Από τον Διαφωτισμό, τον Βολταίρο, τον Ρουσσώ, τον Ντιντερό και τον Μοντεσκιέ μέχρι την ψήφιση του νόμου περί διαχωρισμού στις 29 Δεκεμβρίου 1905. Μια πυκνή  μελέτη για το περίπλοκο ιδεολογικό και φιλοσοφικό πλαίσιο εντός του οποίου κινήθηκαν οι αντίπαλες δυνάμεις του αντικληρικαλισμού και των οπαδών των θρησκευτικών ιδεών σε μια επί μακρόν επαναστατημένη κοινωνία και σε έναν κύκλο διαμάχης ο οποίος θα λάβει τέλος μόνο με τον Α’  Παγκόσμιο Πόλεμο.

John Le Carré, Σίλβερβιου, μετάφραση από τα αγγλικά: Μαρία Παπανδρέου, Bell, Αθήνα 2022, 264 σελ.

Είναι δύο μυστήρια, το ένα μέσα στο άλλο, αλλά δεν είναι ρώσικες μπάμπουσκες: είναι αγγλικές ιστορίες. Η μία έχει να κάνει με τον ίδιο τον Τζον Λε  Καρρέ και το «χαμένο» τελευταίο του βιβλίο· και η άλλη με τους ήρωές του, με τα πλοκάμια της να απλώνονται στον κόσμο και στον χρόνο.

Κορνήλιος Καστοριάδης, Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας, μετάφραση από τα γαλλικά: Σωτήρης Χαλικιάς, Γιούλη Σπαντιδάκη, Κώστας Σπαντιδάκης, Κέδρος, τελευταία επανέκδοση: Αθήνα 2010, 543 σελ.

Το 1975, ο Καστοριάδης δημοσίευσε το opus magnum του, τη Φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας. Έργο κλασικό της σύγχρονης σκέψης, συνιστά μια επιστημολογική τομή. Ολοκληρώνοντας τη ρήξη με τον Μαρξ, προσφέρει ένα εντελώς νέο φιλοσοφικό και διανοητικό σύμπαν, οικοδομημένο στη βάση ριζικά νέων, αποκλειστικά δικών του, οντολογικών φιλοσοφικών κατηγοριών, με ανάφορό τους την κοινωνία, την ετερότητα του χρόνου, τον άνθρωπο, την ψυχή, τον κόσμο, το είναι/ον. Έργο με το οποίο ταυτοχρόνως καταθέτει και μιαν άλλη, βαθύτερη και διαφορετική, κατανόηση του πεδίου και των στόχων της πολιτικής. Ποια είναι τα βασικά στοιχεία της σκέψης του κορυφαίου στοχαστή της αυτονομίας; Και ποια η περιπετειώδης διαδρομή του στη ζωή και στο χώρο των ιδεών; [TBJ]

Edith Sollohub, The Russian Countess. Escaping revolutionary Russia, Impress Books Ltd, 2009, 514 σελ.

Η Έντιθ Σολοχιούμπ έγραφε  τις αναμνήσεις της για πολλά χρόνια μετά την απόδρασή της από τη Ρωσία εξ ολοκλήρου στα αγγλικά. Διηγείται εμπειρίες  από την ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή στην πατρίδα, τα πάθη, τις πολλές δύσκολες, επικίνδυνες και οδυνηρές περιπέτειες μέχρι να φθάσει στην υπερωρία και στην ελευθερία. Μετά το θάνατό της, το 1965, βρέθηκαν δακτυλόγραφες και χειρόγραφες σελίδες που συγκρότησαν έναν τόμο ο οποίος εκδόθηκε σε επιμέλεια της νύφης της, Βαλερί Σολοχιούμπ, τον Ιούνιο του 2009 – και δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά.

Χαρούκι Μουρακάμι, Σκοτώνοντας τον Κομεντατόρε. Τόμος Α΄ και Β΄, μετάφραση από τα αγγλικά: Βασίλης Κιμούλης, Ψυχογιός, Αθήνα 2022, 432 και 448 σελ.

Το νέο βιβλίο του Χαρούκι Μουρακάμι έχει γνωστή δοσολογία. Η πλοκή χρησιμοποιεί ένα ρεαλιστικό φόντο στο οποίο εισβάλλουν στοιχεία της φαντασίας και συμπυκνωμένη διακειμενικότητα: αναφορές σε αγαπημένους συγγραφείς, σε μουσικούς και σε ζωγράφους, σε ιστορικά συμβάντα και σε ιστορικά πρόσωπα. Μυστήριο, σχέσεις, σεξ, λατρεία της δυτικής κουλτούρας και αφηγηματική δεξιοτεχνία σε ένα ακόμα μυθιστόρημα στο οποίο ο επιδέξιος αφηγητής αναδιατάσσει τα μόνιμα συστατικά των αφηγήσεών του. [ΤΒJ]

Wolfram Siemann, Metternich. Stratege und Visionär. Eine Biographie, C. H. Beck, München 2022, 989 σελ.

Η ισορροπία των δυνάμεων, η πάση θυσία διατήρηση της ειρήνης και οι καταστροφικές συνέπειες του εθνικισμού ήταν οι άξονες της πολιτικής του Κλέμενς φον Μέτερνιχ, διπλωμάτης και κατόπιν υπουργός Εξωτερικών και καγκελάριος της Αυστριακής Αυτοκρατορίας. Ο εθνικισμός, που θεωρείται σήμερα πηγή κάθε κακού, ήταν ένα φιλελεύθερο κίνημα – κι ο Μέτερνιχ κατανοούσε τον εαυτό του ως στυλοβάτη του Ancien régime και αντίπαλο των επαναστατικών ιδεών και των επαναστάσεων. Μόλις κυκλοφόρησε στα γερμανικά μια συναρπαστική βιογραφία του. [ΤΒJ]