Πάει κι ο Λάκης, μου είπε ο Γιώργος Ζεβελάκης στο τηλέφωνο. Το είχα μόλις μάθει. Ξεκουράστηκε, του απάντησα, γνωρίζοντας τους πόνους του το τελευταίο διάστημα.

Η επιστήμη της Οικολογίας, με τους κλάδους Δυναμική Πληθυσμών και Ανάλυση Οικοσυστημάτων, ερμηνεύει εύστοχα τη λειτουργία της φύσης, όπως εκδηλώνεται στα επίπεδα πληθυσμών, βιοκοινοτήτων και τοπίου. Είναι σε θέση να κάνει αξιόπιστες προβλέψεις και να προτείνει θεραπείες για περιβαλλοντικά προβλήματα. Ο κλάδος όμως της Ανθρώπινης Οικολογίας, βασισμένος στον ανθρώπινο πληθυσμό και στα οικοσυστήματα, δεν προχωρά διεπιστημονικά για να προσεγγίσει τις βιολογικές, δημογραφικές, περιβαλλοντικές και τεχνολογικές διαστάσεις των κοινωνικών συστημάτων. Κάνει προτάσεις για αειφορία, ποιότητα ζωής και περιβαλλοντική ευθύνη, βλέποντας τον άνθρωπο σαν ζωικό οργανισμό σε τεχνητό οικοσύστημα. Ασκεί κριτική στην ανάπτυξη και εξετάζει πολύπλοκα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά φαινόμενα, καλλιεργώντας ψευδαισθήσεις πως προβλέπει το ανθρώπινο μέλλον. (Τεύχος 138)

Ο Παύλος Αθανασόπουλος, φίλος αγαπημένος και διαχρονικός, έφυγε για το μεγάλο ταξίδι στο επέκεινα. Πορευτήκαμε μαζί, στα οράματα της νιότης μας και στις ελπίδες της ωριμότητας. Μαζί του φεύγει ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μας. Άφατη οδύνη.

Πέθανε στις 20 Φεβρουαρίου 2023, στα Κύθηρα, σε ηλικία 84 ετών, ο ιστορικός Γιώργος Δερτιλής.

Ο Κωνσταντίνος Πίττας συνάντησε και φωτογράφισε τον Μωυσή Ελισάφ στις 13 Ιουνίου 2019, αμέσως μετά τη νίκη του στις δημοτικές εκλογές, που τον ανέδειξε δήμαρχο Ιωαννίνων. Ο αδόκητος θάνατός του, στις 17 Φεβρουαρίου 2023, κάνει υποχρεωτική την ανάσυρση του σημειώματος που συνόδευε τη φωτογραφία του - το οποίο είχε δημοσιευτεί στο τεύχος 100 (Ιούλιος-Αύγουστος 2019) στη στήλη του Κωνσταντίνου Πίττα, Φωτο-γραφία. Ενός σημειώματος αισιόδοξου, λόγω του προσώπου και της εκλογικής νίκης του. 

O Φίλιππος Τσιμπόγλου ήταν ένας δημιουργικός άνθρωπος που πραγματοποιούσε το όραμά του για μια πλούσια και λειτουργική Εθνική Βιβλιοθήκη

Πέθανε αιφνιδίως ο γενικός διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης, το πρωί της 2ας Φεβρουαρίου 2023, σε ηλικία 66 χρονών. Ήταν η ψυχή της Εθνικής Βιβλιοθήκης, σηματοδότησε τη νέα εποχή της Εθνικής Βιβλιοθήκης με τη μετεγκατάστασή της στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και με την ανάπτυξη του δικτύου των βιβλιοθηκών σε όλη τη χώρα. Το έργο που αφήνει είναι σημαντικό και αποτελεί παρακαταθήκη για τον κόσμο του βιβλίου στο σύνολό του.

Μεγάλη είναι η απώλεια του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Δ. Ζηζιούλα, που πέθανε χθες σε ηλικία 92 χρόνων. Από τους σημαντικότερους ορθοδόξους θεολόγους και στοχαστές των ημερών μας, με οικουμενική εκκλησιαστική ακτινοβολία και αναμφίβολη ακαδημαϊκή αναγνώριση, υπήρξε σημαντική θεολογική προσωπικότητα που δέσποσε για δεκαετίες στον εκκλησιαστικό, οικουμενικό και ακαδημαϊκό χώρο. Με τις πρωτότυπες και τις διεισδυτικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις του ανέταμε υπαρξιακά τα δόγματα της πίστεως και ευρύτερα την Παράδοση της Εκκλησίας, επιχειρώντας να φέρει σε ζωντανό υπαρξιακό διάλογο την εκκλησιαστική πίστη με τον σύγχρονο άνθρωπο και τον πολιτισμό του. H βιβλιοκριτική που ακολουθεί, με αφορμή το θάνατό του, δημοσιεύτηκε στο Books' Journal τχ. 79, Ιούνιος 2017. 

Η διαμάχη ανάμεσα στον Ετιέν-Ζοφρουά Σαιν Ιλαίρ (1772-1844) και τον Ζωρζ Κυβιέ (1769-1832). Τεύχος 136

Απ’ όσο θυμάμαι, δύο φορές τον είχα συναντήσει. Η μία ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1980, στο σπίτι των Αναγνωστάκη στην Πεύκη, προσκεκλημένοι σ’ ένα από τα περίφημα  τραπέζια της Νόρας. Επ’ ευκαιρία συζητήσαμε πώς προχώρησε, το 1975, στη Θεσσαλονίκη, μαζί με τον Σάββα Τσοχατζίδη, στην έκδοση του Κώδικα, ενός ειδικού, συγκροτημένου και πρωτοποριακού περιοδικού. Με κείμενα σημειωτικής κυρίως αλλά και αξιόλογη λογοτεχνική ύλη (Νόρα Αναγνωστάκη, Πέτρος Μαρτινίδης, Παναγιώτης Πίστας, Τάκης Σινόπουλος κ.ά.). Στα εικαστικά προτείνονταν νέοι τρόποι «κριτικής και ιστορικής τοποθέτησης», με αφορμή τις εκθέσεις του Θόδωρου (τχ. 1) και του Γιάννη Ψυχοπαίδη (τχ. 2). Ο Κώδικας είχε και μια εντυπωσιακή συνέχεια. Από το τρίτο του τεύχος άλλαξε φυσιογνωμία και άρχισε να εκδίδεται στην Ολλανδία από τον οίκο Peter de Ridder, με γενικό εκδότη τον Χάρη Καμπουρίδη και την εποπτεία επιτροπής αποτελούμενης από τους Ρολάν Μπαρτ, Ουμπέρτο Έκο, Άνταμ Σαφ κ.ά.

Ρεπορτάζ ενός ρεσιτάλ από τον Τόμας Μαν

Όπως είδαμε, οι βιολογικές θεωρίες της εξέλιξης διατυπώθηκαν και διατυπώνονται ως θεωρίες της εξέλιξης των βιολογικών ειδών και όχι των μεμονωμένων οργανισμών. Είναι κοινός τόπος στις επιστήμες της ζωής αλλά και στην καθημερινή αντίληψή της, ότι η εξέλιξη ενός μεμονωμένου πολυκύτταρου οργανισμού –είτε ζώου είτε φυτού– εκτυλίσσεται ανάμεσα στο χρονικό σημείο της εμφάνισής του στον κόσμο και το χρονικό σημείο του θανάτου του, και διατρέχει τα στάδια της ωρίμανσης, της ωριμότητας και αναπαραγωγής και της φθίσης. Η εξέλιξη ενός μεμονωμένου οργανισμού είναι «κυκλική» –αρχίζει με την ανυπαρξία και τελειώνει με αυτήν– και συντηρητική, υπό την έννοια ότι κατά τη διάρκεια της ζωής του δεν αλλάζει η φύση του – αντίθετα, η εξελικτική του πορεία από την γέννηση ώς το θάνατο είναι μέρος της φύσης του. Αυτό που με την πάροδο του χρόνου αλλάζει γραμμικά και –όπως μας δείχνουν τα παλαιοντολογικά ευρήματα– με τρόπο μη αναστρέψιμο, είναι οι τύποι των φύσεων των μεμονωμένων οργανισμών. Οι οργανισμοί που υλοποιούν έναν τέτοιο τύπο ή σχέδιο αποτελούν τα μέλη ενός βιολογικού είδους. Ένα νέο είδος εμφανίζεται με την εμφάνιση οργανισμών που υλοποιούν έναν νέο τύπο και εξαφανίζεται όταν εξαφανιστεί και ο τελευταίος οργανισμός που τον υλοποιεί.