Στήλες

Από τους Δημήτρη Τριανταφύλλου, Παναγιώτη Τσάκωνα, Κώστα Υφαντή, Ευάνθη Χατζηβασιλείου

Παιδί προσφύγων από τη Μικρασία, ο Θεόδωρος Κουλουμπής γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη στις 14 Ιουνίου 1935. Ο πατέρας του, αξιωματικός του πυροβολικού, πολέμησε στην Αλβανία και έπεσε στη μάχη της Κρήτης το 1941. Μεγαλώνει με τη μητέρα του και τον αδελφό του στις συνθήκες της κατοχικής και μετακατοχικής Ελλάδας και φοιτά με υποτροφία στο Κολλέγιο Αθηνών. Το 1952 μεταναστεύει για σπουδές στις ΗΠΑ. Ολοκληρώνει τις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο Connecticut (BA και ΜΑ στην Πολιτική Επιστήμη) και τις διδακτορικές του σπουδές (PhD) στις Διεθνείς Σχέσεις στο American University (1964).

Τη δεκαετία του 1970, κάνοντας έναν περίπατο στην οδό Σόλωνος και φτάνοντας στην διασταύρωσή της με την οδό Σίνα, υπήρχε το βιβλιοπωλείο Ενδοχώρα του Μάνου Μοσχονά. Δεν είναι μόνο η ομορφιά του παλιού κτιρίου, ενός από τα λίγα που σώζονται πια στη Σόλωνος, ακόμη και σήμερα. Ήταν το στήσιμό του και η ζεστή του ατμόσφαιρα που δημιουργούσε μια έλξη.

Ο Πότης Ψαλτήρας άρχισε από το 1928 να γράφει σχηματικά ποιήματα, τα οποία στις δύο συλλογές του Μυστική Φωνή (1929) και Tecum Habita (1930) τα αναμειγνύει με παραδοσιακά. Ποιήματά του φιλοξενήθηκαν κατά το μεσοπόλεμο στη Νέα Εστία, ενώ ο ίδιος εξέδωσε το 1939 μονογραφία για τον ποιητή και πεζογράφο Γιάννη Καμπύση. Πέθανε στην Καλαμάτα και ο θάνατός του έγινε γνωστός από μια αράδα στο Εμπρός (13/8/1946). Ο μόνος που τον θυμήθηκε, σε επιστολή του για τη σχηματική ποίηση στο περιοδικό Ποιητική Τέχνη, ήταν ο 26χρονος τότε ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης. Η φωτογραφία του είναι από την πρώτη του συλλογή Άστρα ή Πυγολαμπίδες, και το ποίημα από τη Μυστική Φωνή.

Σπουδαστής ακόμη στη Σχολή Καλών Τεχνών, ο Κώστας Βαλσάμης επισκέφθηκε τον μεγάλο γλύπτη στο σπίτι που τον φιλοξενούσαν τα ανίψια του, Ειρήνη και Βασίλης Χαλεπάς , στην οδό Δαφνομήλη, ψηλά στο λόφο του Λυκαβηττού. Ίσως είναι το πρώτο δημοσιευμένο έργο του μετέπειτα γλύπτη με την αξιόλογη καριέρα στη Γαλλία. Στο σκίτσο του Βαλσάμη,  ο Γιαννούλης Χαλεπάς εμφανίζεται περιποιημένος, φορώντας ευμέγεθες παπιγιόν. Το προσεγμένο του ντύσιμο φαίνεται καλύτερα στη φωτογραφία με τις δύο ανιψιές του, τις αδελφές  Ειρήνη και Ευτυχία. Αν θελήσει κανείς να ξεφύγει από τις ήρεμες εικόνες, να εισδύσει στον ταραγμένο του ψυχισμό και να γνωρίσει κάτι από την καλλιτεχνική του ιδιοσυγκρασία, θα του συνιστούσα τη νουβέλα της Ρέας Γαλανάκη, Αθηνά Βοσκοπούλα, εκδόσεις Καστανιώτη. (Τεύχος 127)

Πρωινό Κυριακής, 20 Μαΐου 1989, στην Πάτρα. Είχαμε έρθει από την προηγουμένη για να παρουσιάσει ο  Μανόλης Αναγνωστάκης, ως επιμελητής της, τη σειρά της Νεφέλης “Η πεζογραφική μας παράδοση”, στο βιβλιοπωλείο της πόλης Πολύεδρο.

Αν η ύπαρξη ενός περιοδικού βεβαιώνεται με την εύρεση ενός και μόνο τεύχους του (https://booksjournal.gr/stiles/symptoseis/3856-ena-teyxos-pou-diasothike-apo-tin-pyra-ton-aprilio-tou-1967), το ίδιο κατ’ αναλογίαν συμβαίνει και με το βιβλίο. Θεωρείται ότι έχει εκδοθεί αν βρεθεί κάπου έστω και ένα αντίτυπο. Η περίπτωση του διασωθέντος αντιτύπου που κατέγραψε ο βιβλιογράφος  Κ. Μ. Μιχαηλίδης τεκμηριώνει την ύπαρξη ενός τυπωμένου βιβλίου, που επιπροσθέτως έχει ιδιαίτερη λογοτεχνική αξία. Πρόκειται για την Αντιόπη του Δημητρίου Βερναρδάκη (1833-1907), που πέρασε ως ανέκδοτο έργο ακόμη και στην Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας του Κ. Θ. Δημαρά.

Πρίμο Λέβι, Αν όχι τώρα, πότε;, μετάφραση από τα ιταλικά: Μάνος Ματσαγγάνης, Κιάρα Μορόνι, Θεμέλιο, Αθήνα 1995, 368 σελ.

Το μοναδικό μυθιστόρημα του Πρίμο Λέβι. Η ιστορία δεκάδων χιλιάδων εβραίων της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που, αντί να υποταχθούν στη φριχτή τους μοίρα της εξόντωσης, βρήκαν τη δύναμη να αντισταθούν και να ανταποδώσουν τα πλήγματα ενός εχθρού που είχε θέσει σε εφαρμογή ένα σχέδιο ολοκληρωτικής εξολόθρευσης. Μια πολύ επίκαιρη ιστορία.

Αναρωτιέμαι πότε μπορούμε να βεβαιωθούμε ότι ένα περιοδικό κάποτε υπήρξε. Πώς αποδεικνύεται, ποιο είναι το αδιάσειστο κριτήριο. Η απάντηση είναι απλή αλλά η τεκμηρίωση δύσκολη. Για να δεχθούμε ότι ένα περιοδικό υπήρξε, χρειάζεται να έχει τυπωθεί και να έχει φτάσει στα χέρια ενός τουλάχιστον παραλήπτη. Ένα τέτοιο τεύχος, που ένα και μοναδικό αντίτυπό του διασώθηκε, είναι το Θέατρο του Κώστα Νίτσου (τχ. 31, Γενάρης-Φλεβάρης 1967). Επρόκειτο να κυκλοφορήσει τον Απρίλιο του 1967, αλλά λόγω των συνθηκών αποσύρθηκε και κάηκε όλο το τιράζ. Το 1973 εκδόθηκε ένα νέο τεύχος με τον ίδιο αριθμό (31, Γενάρης-Φλεβάρης 1973) με τελείως διαφορετική ύλη.

Το ποίημα δημοσιεύθηκε στην καλή εφημερίδα της Θεσσαλονίκης Νέα Αλήθεια (9/10/1935) και το υπέγραφε με το ψευδώνυμο Σταυράκιος Κοσμάς. Είναι ένα πρωτόλειο με ρομαντικά χρώματα που στέκεται κάπως και σήμερα, αν και το θέμα του κατακλύζει την ελληνική ποίηση, παραδοσιακή και μοντέρνα. Το επέλεξα ακολουθώντας τη ρήση του Σαιν Μπεβ: «Μου αρέσει πάντα να κρίνω τους συγγραφείς από την αρχική τους δύναμη, ξεκαθαρίζοντάς τους από ό,τι πρόσθετο απέκτησαν». 

Πέθανε στις 16 Ιουνίου 2022, από καρκίνο, ο διακεκριμένος ελληνιστής Πίτερ Μάκριτζ. Προσωπικότητα με σημαντική προσφορά στις νεοελληνικές σπουδές, αφιέρωσε μεγάλο μέρος της έρευνάς του στην ελληνική γλώσσα ενώ κορυφαίες είναι οι εργασίες του στον Σολωμό, στον Καβάφη, στον Καρυωτάκη και στον Σεφέρη. Πριν από λίγο καιρό, είχε λάβει τιμητικά την ελληνική υπηκοότητα ενώ, παρά την επώδυνη ασθένειά του, κατάφερε να έλθει στην Ελλάδα πριν από μερικές εβδομάδες για να πάρει την ελληνική ταυτότητα.

Το 1935, τρία χρόνια πριν από το κρατικό ραδιόφωνο, στη θέση Σταυρός του Πειραιά εγκαταστάθηκε ραδιοφωνικός σταθμός και άρχισε να εκπέμπει πρόγραμμα. Ακουγόταν ευκρινώς σε ακτίνα 300 χιλιομέτρων και σε μήκος κύματος 200,25 μ. Επικοινωνούσε με τα νησιά μέχρι την Κρήτη και στην ηπειρωτική Ελλάδα μέχρι τη Θεσσαλονίκη. Η λειτουργία αυτού του σταθμού προσθέτει ένα σχεδόν άγνωστο στοιχείο στην ιστορία του ραδιοφώνου. 

(Από την Ηχώ της Ελλάδος του Κωστή Μπαστιά, 14/4/1935)