Στήλες

Στις 11 Ιουνίου 2025 «πέρασε μακριά» ο ιδρυτής και ιδιοφυής μουσικός νους των Beach Boys, ο Μπράιαν Γουίλσον (Brian Wilson, 1942-2025). Υπήρξε από τις πλέον επιδραστικές και ιδιοφυείς φυσιογνωμίες στην ιστορία της σύγχρονης μουσικής. Ιδρυτικό μέλος των Beach Boys, συνθέτης, παραγωγός και ενορχηστρωτής, είναι γνωστός τόσο για τις ηχητικές καινοτομίες του όσο και για τη μάχη του με την ψυχική ασθένεια. Η προσωπική του διαδρομή συνδέθηκε διαχρονικά με τη μετεξέλιξη της ποπ μουσικής από ελαφριά νεανική διασκέδαση σε μια βαθύτερη καλλιτεχνική δημιουργία. Γεννημένος στις 20 Ιουνίου 1942 στην Καλιφόρνια, ο Γουίλσον δεν ήταν απλώς τραγουδιστής ή συνθέτης. Ήταν οραματιστής της ηχητικής αρμονίας, ο οποίος, μαζί με το δίδυμο των Λένον - MακΚάρτνεϊ, διαμόρφωσε τη σύγχρονη ποπ μουσική όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.

«Κύριε Καβάφη, μου είπαν ότι ο κ. Παλαμάς, ως ποιητής, δεν έχει την εκτίμησίν σας».

«Ο κ. Παλαμάς, φίλε, είναι μεγάλος λυρικός ποιητής...».

Και μετά μικράν σιωπήν:

«...Μα του Καβάφη δεν του αρέσει η λυρική ποίησις. Η πολλή λυρική, η ενθουσιώδης ποίησις δεν με ελκύει. Ο Παλαμάς έχει πολλάς εξάρσεις».

Η ουσιαστική σχέση του συγγραφέα Πέτρου Κουτσιαμπασάκου με τη διόρθωση των εφημερίδων με οδήγησε στην ανάγκη μιας περιδιάβασης στο χρονικό της τυπογραφίας. Γι’ αυτό διάλεξα σαν αφηγητή έναν αφανή των γραμμάτων μας και καθ’ ύλην αρμόδιο, τον ζακυνθινό λόγιο Δημήτριο Κ. Μάργαρη (1879-1963), επιφανή «βιβλιολόγο». Όρος αδόκιμος που απουσιάζει από τα λεξικά, ταιριάζει όμως όταν αποδίδεται σ’ έναν άνθρωπο που ασχολήθηκε επί δεκαετίες συστηματικά με την ιστορία του βιβλίου, την προσφορά των εκδοτών και την εξέλιξη της τυπογραφίας. Επιπλέον, και ο ίδιος κάπου χρησιμοποίησε τον όρο.

Η Διάπλασις των Παίδων, το μακροβιότατο αυτό παιδικό περιοδικό, πρωτοκυκλοφόρησε το 1879 και συνέχισε την έκδοσή του ανελλιπώς ώς το 1949. Στα Δεκεμβριανά, το 1944, καταστράφηκαν τα γραφεία του περιοδικού και χάθηκαν όλα τα ονόματα των συνδρομητών. Διέκοψε ώς το 1957 όταν και επανεκδόθηκε - για να κλείσει οριστικά το 1970. Με αφορμή την είσοδο του περιοδικού, το 1933, στο 55ο έτος της κυκλοφορίας του, ο δημοσιογράφος που υπογράφει με το ψευδώνυμο ΚΑΠ-Σ πήρε συνέντευξη από τον ιδρυτή της Διαπλάσεως, Νικόλαο Παπαδόπουλο  (1858-1941), η οποία δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πατρίς, 13/2/1933:

Ο Τάσος Γουδέλης δεν είναι πια ανάμεσά μας. Όπως ανακοίνωσε στο facebook ο στενός συνεργάτης του, Κώστας Μαυρουδής, ο Τάσος Γουδέλης άφησε την τελευταία πνοή του την Παρασκευή, 12 Σεπτεμβρίου. Το τελευταίο διάστημα υπέφερε από καρκίνο.

Αυτoσυνεντεύξεις του Μανόλη Αναγνωστάκη αμφισβητούν τη «σιωπή» του   

Στο προηγούμενο σημείωμα ασχοληθήκαμε με ένα έως σήμερα άλυτο αίνιγμα που χαρακτηρίζει τα έμβια όντα επί Γης: την ομοχειρομορφία των βασικών δομικών στοιχείων, των αμινοξέων, από τα οποία αποτελούνται οι πρωτεΐνες, και των σακχάρων, βασικών συστατικών πολλών κλάσεων μορίων της ζωής όπως τα πολυσακχαρίδια και τα πυρηνικά οξέα.

Η πρόσφατη εκδημία του Χρυσόστoμου Σταμούλη βρήκε πολλούς από εμάς απροετοίμαστους. Ήταν από κείνους τους ανθρώπους, η παρουσία των οποίων έμοιαζε δεδομένη, με ξεχωριστό στίγμα στα ελληνικά θεολογικά γράμματα αλλά και στα πολιτισμικά δρώμενα και τον δημόσιο διάλογο. Το αδόκητο της απώλειας καθιστά δύσκολο να μιλήσει κανείς γι’ αυτόν χωρίς να αισθανθεί την έλλειψη της ζωντανής συνομιλίας: της αντιπαράθεσης, της συμφωνίας ή της δημιουργικής διαφωνίας. Δεν υπήρξα μαθητής του∙ συνεπώς, ό,τι ακολουθεί είναι περισσότερο μια αναστοχαστική αποτίμηση της δημόσιας και θεολογικής του συμβολής. Ως Καθηγητής Δογματικής και Συμβολικής Θεολογίας στο Τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αφήνει πίσω του έργο, με το οποίο καλούμαστε να αναμετρηθούμε.

Η Τζένη Μαστοράκη, που έκλεισε ένας χρόνος χωρίς να είναι ανάμεσά μας, ήταν κατεξοχήν διανοούμενη ποιήτρια και έγκριτη μεταφράστρια.

                                                                                                           Ποιητικά κατοικεί ο άνθρωπος

                                                                                                                                                               Φρ. Χαίλντερλιν

Ο Τάσος Πορφύρης (Άγιος Κοσμάς Πωγωνίου 1931-Αθήνα 2025) εκδήμησε και μας άφησε μιαν ανείπωτη μελαγχολία. Έφυγε σε ήσυχους καιρούς, όχι όπως ο Παλαμάς ή ο Σεφέρης, και το ξόδι του στο Κοιμητήριο του Βύρωνα ήταν ήσυχο κι αυτό. Ας αναλογιστούμε μόνο τους τίτλους των τελευταίων βιβλίων του: Ισόβια θλίψη (2019), Σπαραγμένη μνήμη (2024), Έρμο Πωγώνι (2025). Πάντως, όλο το ποιητικό του έργο ανακεφαλαιώνεται σε έναν τίτλο: Νεμέρτσκα. Είναι ο τίτλος της πρώτης ποιητικής συλλογής (1961) και της συγκεντρωτικής των δέκα κύκλων που ακολούθησαν (Οι Εκδόσεις των Φίλων, 2013).^[1]

«Γιατί διαβάζουμε τα αρχαία ελληνικά φιλοσοφικά κείμενα;», ρωτούσε ο Παύλος Καλλιγάς και απαντούσε: «Όποια απάντηση και αν δώσει κανείς στο παραπάνω ερώτημα, θα αναφερθεί, θαρρώ, σε έναν τουλάχιστον από τους εξής δύο λόγους – και συνηθέστερα και στους δύο: στην απόλαυση και στη μάθηση».

Μια ραδιοφωνική συνέντευξη