Blog

Η παρουσίαση του βιβλίου της Αγγέλας Καστρινάκη: Μίλα, Πηνελόπη!
Την παρακολούθησα, το βράδυ της Πέμπτης 30 Νοεμβρίου, στο κατάμεστο θέατρο της οδού Φρυνίχου, στην Πλάκα. Δεν θυμάμαι άλλη εκδήλωση για δοκιμιακό έργο να έγινε σε τέτοια ατμόσφαιρα αμφίδρομης επικοινωνίας ομιλητών και κοινού.

Στο πλαίσιο του κύκλου Διαδικτυακών Συναντήσεων που διοργανώνει ο Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη για να τιμήσει τη μνήμη των ιδρυτών του Ομίλου που έχουν φύγει από τη ζωή, θα πραγματοποιηθεί η εκδήλωση «Χρήστος Παπουτσάκης: Από τις ιδέες στην πράξη» τη Δευτέρα 6 Νοεμβρίου και ώρα 19:00, στον ηλεκτρονικό σύνδεσμο: https://uoc-gr.zoom.us/j/89559732376 Meeting ID: 895 5973 2376

Και δικαστικά επικυρώθηκε η έξωση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων από το ακίνητο της οδού Ερμού 134-136. Σύμφωνα με την 327/2023 απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας, απερρίφθη αμετάκλητα το αίτημα του Συλλόγου για αναστολή εκτέλεσης της υπουργικής απόφασης. Σύμφωνα με το υπουργείο, η αυτόβουλη συμμόρφωση του Συλλόγου προς την άμεσα εκτελεστή δικαστική κρίση, στην οποία ο ίδιος προσέφυγε, συνιστά ενέργεια υποχρεωτική εκ του Συντάγματος. 

Ο καθηγητής οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Κώστας Κωστής, αναλαμβάνει τη διεύθυνση του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας (ΜΙΕΤ).

Έπειτα από μακροχρόνια δικαστική αναμονή και πολλές αναβολές, αθωώθηκε το πρωί της Τρίτης, 20 Ιουνίου 2023, ο Γιώργος Λούκος για την κακουργηματική κατηγορία της διασπάθισης δημοσίου χρήματος διά της οποίας ο άλλοτε πρόεδρος και διευθυντής του Ελληνικού Φεστιβάλ σπιλώθηκε από τον υπουργό Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, Αριστείδη Μπαλτά, εξαναγκαζόμενος σε παραίτηση.

Με αφιέρωμα στον Χέγκελ κυκλοφορεί σε λίγο το νέο τεύχος του Books’ Journal, #143, Ιούνιος 2023. Ως γνωστόν, η φιλοσοφία του Γκέοργκ Χέγκελ συνιστά την κορύφωση και ουσιαστικά την ολοκλήρωση του ρεύματος του γερμανικού ιδεαλισμού: κατ’ αυτόν, η μία και μοναδική πραγματικότητα διέπεται από μια δομή και τάξη, η οποία είναι πλήρως προσιτή στην ανθρώπινη γνώση.

Η γνώση αυτή λαμβάνει στον Χέγκελ τη μορφή συστήματος· το εγελιανό φιλοσοφικό σύστημα φιλοδοξεί αφενός να ενσωματώσει ολόκληρη τη φιλοσοφική γνώση, περιλαμβανομένου και του συνόλου των ιστοριών εμφανίσεών της έως σήμερα, αφετέρου να θεμελιώσει το σύνολο του επιστητού που πραγματεύονται οι επιμέρους επιστήμες. Η μορφή στην οποία επεξεργάστηκε ο Χέγκελ αυτό το σύστημα είναι η Εγκυκλοπαίδεια των φιλοσοφικών επιστημών εν συνόψει – ένα είδος «επιτομής» σχεδιασμένης ως βοηθήματος για τους ακροατές των παραδόσεων του φιλοσόφου. Κάποια από τα μέρη της Εγκυκλοπαίδειας αναπτύχθηκαν πληρέστερα στα υπόλοιπα τρία μείζονα έργα που δημοσίευσε ο φιλόσοφος.

Το πρώτο απ’ αυτά γράφεται από τον Χέγκελ στη (συγκριτικά μάλλον προχωρημένη για την εποχή του) ηλικία των 37 ετών. Το πρώτο είναι η Φαινομενολογία του πνεύματος. Ακολουθεί η Επιστήμη της Λογικής· ο Χέγκελ προσβλέπει στην απαλλαγή της Λογικής από τον παραδοσιακό, αποκλειστικά τυπικό-σχηματικό της χαρακτήρα και στη συγκρότησή της ως μιας επιστήμης με δικό της, ξεχωριστό περιεχόμενο. Το τελευταίο πλήρως επεξεργασμένο συστηματικό έργο που θα δημοσιεύσει ο Χέγκελ είναι η Φιλοσοφία του δικαίου. Στόχος του είναι η περιγραφή των όρων και τρόπων πραγμάτωσης της πολιτικής ελευθερίας μέσα από τους κρατικούς θεσμούς.

Την τελευταία δεκαετία της ζωής του, ο Χέγκελ θα ολοκληρώσει ή θα επανεπεξεργαστεί κάποια από αυτά τα μείζονα έργα, ενώ παράλληλα θα παρουσιάσει σειρές πανεπιστημιακών παραδόσεων για πλήθος θεμάτων (βλ. κατωτέρω, «Τα σημαντικότερα έργα»). Οι γνωστότερες ίσως παραδόσεις του είναι εκείνες για τη Φιλοσοφία της ιστορίας. Η ιστορικότητα δεν εκδηλώνεται μόνο στο πεδίο της παγκόσμιας πολιτικής ιστορίας, αλλά διέπει κάθε μορφή του πνεύματος – το οποίο διαμορφώνεται, εξελίσσεται και εμφανίζεται πάντοτε ιστορικά. Η ιστορική ύπαρξη δεν συνιστά αντίθεση στην όποια εκδοχή «αιωνιότητας», αλλά τον μοναδικό τρόπο διαιώνισης μιας πραγματικότητας, μέσα από τα ίχνη που αυτή εγγράφει στην ιστορική μνήμη. Στόχος μας στη φιλοσοφία είναι, «μέσα στην έκφανση του έγχρονου και του εφήμερου, να γνωρίσουμε την υπόσταση που είναι εμμενής και το αιώνιο που είναι παρόν» (Πρόλογοι και Εισαγωγές, 193).

Αντιμέτωπη με αυτό το μεγαλειώδες συστηματικό εγχείρημα, κάθε εκδοχή φιλοσοφίας που θα ακολουθήσει κατά τον 19ο αιώνα (από τον ύστερο Σέλλινγκ έως τον Νίτσε), όπως και σε μεγάλο μέρος του 20ού, θα είναι αναγκασμένη να αναμετρηθεί με τη δυσθεώρητη εγελιανή κληρονομιά, επιχειρώντας την αμφισβήτησή της.

Την εισαγωγή στο αφιέρωμα και την επισκόπηση της βιβλιογραφίας Χέγκελ υπογράφει ο καθηγητής Παναγιώτης Θανασάς. Ακολουθούν δυο κριτικές του βιβλίου: Χέγκελ, Πρόλογοι και εισαγωγές, μετάφραση από τα γερμανικά, ερμηνευτικά σχόλια: Παναγιώτης Θανασάς, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2021, 408 σελ., από τον καθηγητή Κώστα Ανδρουλιδάκη και τον καθηγητή Γιώργο Σαγκριώτη. Ο καθηγητής Κώστας Σταμάτης αναλύει το «δικαίωμα της υποκειμενικότητας» και τη σχέση του με την καθολικότητα σε πολιτεία ελευθερίας. Ο Ερμύλος Πλευράκης εξετάζει τη σχέση της φιλοσοφίας του Χέγκελ με την ιδέα του Θεού. Και η Ιωάννα Μπαρτσίδη παρουσιάζει εξονυχιστικά την ανάγνωση του Χέγκελ από τον Μισέλ Φουκώ.

Το Books’ Journal, κυκλοφορεί κάθε 15 του μήνα στα περίπτερα και σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία, σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Κείμενα παρέμβασης για την ισότητα των φύλων 

Σταύρος Τσακυράκης, Μαρίλια Παπαθανασίου και απόσπασμα από διήγημα του Χρήστου Οικονόμου ήταν τα σημερινά θέματα των Πανελλαδικών Εξετάσεων στα Ημερήσια και Εσπερινά Γενικά Λύκεια του μαθήματος Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία. Ο αξέχαστος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Σταύρος Τσακυράκης ήταν εκ των πρωτεργατών της δημιουργίας του Books’ Journal και από το πρώτο τεύχος μέλος της Συμβουλευτικής Επιστημονικής Επιτροπής του, ενώ η δημοσιογράφος Μαρίλια Παπαθανασίου είναι, επίσης από το πρώτο τεύχος, μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού μας (που παρακολουθεί και προβάλλει τη λογοτεχνία του άξιου συγγραφέα Χρήστου Οικονόμου).

Κάθε πρεμιέρα έχει λάμψη, πλήθος, πάθος, προσδοκίες, αλλά και απρόοπτα. Η εναρκτήρια προβολή της ταινίας του Φρανσουά Οζόν, Mon crime (2023) στο Παλλάς (21/3), που άνοιξε και την αυλαία του 23ου Γαλλόφωνου Κινηματογράφου στην Ελλάδα (https://www.ifg.gr/events/23o-festival-gallofonou-kinimatografou/), είχε όλα τα συστατικά μιας άκρως επιτυχημένης «αβάν πρεμιέρ»: ένα ζευγάρι «κομπέρ», που καλωσόρισε το κοινό δίγλωσσα, αλλά στα ελληνικά με «Καλησπέρα σε όλα / όλες / όλους», καθώς στα γαλλικά δεν υφίσταται ουδέτερο γένος (quel daumage pour la diversité!), έναν διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου που απευθύνθηκε στο κοινό, καίτοι τουλάχιστον κατά το ήμισυ γαλλόφωνο, εκτενώς στα ελληνικά –εμβόλιμα, δύο ερωτήσεις κρίσεως: «ποιος διευθυντής του Ινστιτούτου Γκαίτε μίλησε στο ακροατήριο του αμφιθέατρου  τελευταία φορά στα ελληνικά;» και «ποιο αμφιθέατρο ξένου Ινστιτούτου στην Ελλάδα φέρει το όνομα έλληνα δημιουργού;–, ένα χάπενινγκ που χαρακτηρίζεται «ακτιβισμός» και μια ταινία που υπερβαίνει κατά πολύ τον χαρακτηρισμό «αστυνομική παρωδία». Ας ξετυλίξουμε όμως το φιλμ της πρεμιέρας προς τα πίσω…  

Αφιερωμένο στον Γιάννη Σκαρίμπα είναι το νέο τεύχος του περιοδικού The Books' Journal, που κυκλοφορεί από αύριο σε βιβλιοπωλεία και περίπτερα, σε ολόκληρη την Ελλάδα. Γράφουν: Κατερίνα Κωστίου, Συμεών Γρ. Σταμπουλού, Ελένη Κόλλια, Παρασκευή Α. Μαντά, Άθως Δανέλης, Λέϊλα Ανδρειώτη, Σπύρος Ευστ. Κυριάκης.

Πέθανε  σε ηλικία 69 ετών, ο Μωυσής Ελισάφ, δήμαρχος Ιωαννίνων. πρόεδρος της Ισραηλιτικής κοινότητας της πόλης, γιατρός, διανοούμενος και, μεταξύ πολλών άλλων ενασχολήσεων, τακτικός συνεργάτης με κριτικά σημειώματα του Books' Journal. 

Ο Μωυσής Ελισάφ είχε γεννηθεί το 1954 στα Γιάννινα. Οι γονείς του είχαν καταφέρει να μη συλληφθούν από τους Γερμανούς που μετέφεραμ σχεδόν όλα τα μέλη της κοιότητας των Ρωμανιωτών Εβραίων των Ιωαννίνων στο Άουσβιτς.
Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εξειδικεύτηκε στην παθολογία.  Ήταν  καθηγητής παθολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος.

Η ιστορικός και δημοσιογράφος Ανν Απλμπάουμ αποκλειστικά στο Books’ Journal #139, που κυκλοφορεί, για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ένα χρόνο μετά.