Σύνδεση συνδρομητών

Η θεοκρατική φρίκη του Ιράν

Τρίτη, 28 Οκτωβρίου 2025 00:07
Σκηνή από την ταινία του Τζαφάρ Παναχί, Ένα απλό ατύχημα.
Weird Wave
Σκηνή από την ταινία του Τζαφάρ Παναχί, Ένα απλό ατύχημα.

Ένα απλό ατύχημα. Έγχρωμη δραματική ταινία του Τζαφάρ Παναχί, παραγωγής 2025. Σενάριο-σκηνοθεσία: Τζαφάρ Παναχί. Διεύθυνση φωτογραφίας: Αμίν Τζαφάρι. Παίζουν: Βαχίντ Βομπασερί, Μαριάμ Αφσάρι, Εμπραχίμ Αζίζι. Διανομή: Weird Wave. Διάρκεια: 105΄

O Τζαφάρ Παναχί είναι ένας σπουδαίος, πρωτότυπος και εμπνευσμένος ιρανός σκηνοθέτης. Ένας καλλιτέχνης που έχει εναντιωθεί στις ακρότητες, στην καταπίεση και στους δογματισμούς του θεοκρατικού ιρανικού καθεστώτος των μουλάδων και γι’ αυτό έχει καταδιωχτεί και φυλακισθεί. Του είχε μάλιστα απαγορευτεί να κάνει σινεμά, αλλά επειδή ο κινηματογράφος είναι η ζωή του βρήκε τρόπους να ξεγελάει το καθεστώς και να συνεχίζει να κάνει ταινίες, τις εξής: Αυτό δεν είναι μια ταινία (2011), Αρκούδες δεν υπάρχουν (2022) και το περίφημο Ταξί στην Τεχεράνη (2015). Τα φιλμ αυτά διερευνούν τι είναι ο κινηματογράφος και ποια είναι η ευθύνη του κινηματογραφιστή σε ένα αυταρχικό, ολοκληρωτικό καθεστώς.

Άλλες πολύ καλές ταινίες του είναι Αυτές που τραγουδούν (2020), Κλειστή κουρτίνα (2013), Κόκκινο χρυσάφι (2003), Ο κύκλος (2000), Το άσπρο μπαλόνι (1995) και αρκετές που δεν βγήκαν στις ελληνικές αίθουσες. Ενίοτε τα έργα του χρησιμοποιούν τη μείξη μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ και πάντα κρύβουν έναν κοινωνικό αλλά και πολιτικό προβληματισμό για την κοινωνία στην οποία ζει.

Η τελευταία του ταινία, Ένα απλό ατύχημα, βραβεύτηκε δίκαια στο τελευταίο Φεστιβάλ των Καννών με τον Χρυσό Φοίνικα. Πρόκειται για ένα φιλμ πολιτικό, κοινωνικό, ηθικό, κωμικοτραγικό και με αφήγηση θρίλερ. Είναι μια ταινία που ο Τζαφάρ Παναχί εμπνεύστηκε από τη φυλάκισή του –δύο φορές– από το απολυταρχικό καθεστώς κι από τις ιστορίες που άκουσε από τους συγκρατούμενούς του. Μπόρεσε και τη γύρισε παράνομα στο Ιράν.

Ας δούμε λίγο τη μυθοπλασία του. Ένας βασανιστής δεσμοφύλακας του δικτατορικού, θεοκρατικού καθεστώτος έχει πέσει τυχαία στα χέρια ορισμένων πρώην πολιτικών κρατουμένων του. Τον έχει απαγάγει ένας μηχανικός αυτοκινήτων, πρώην κρατούμενος, που βρισκόταν στο κελί του με καλυμμένα τα μάτια και τον διέκρινε από τη φωνή του και τον ήχο του κουτσού ξύλινου ποδιού του. Όμως δεν είναι βέβαιος πως πρόκειται σίγουρα γι’ αυτόν. Τον μεταφέρει, λοιπόν, αιχμαλωτισμένο, σε ορισμένους άλλους πρώην συγκρατούμενους, που είχαν κι αυτοί στη φυλακή τα μάτια τους δεμένα. Η αφήγηση εξιστορεί τις αναπάντεχες περιπέτειές τους σ’ αυτή την ατέλειωτη προσπάθειά τους. Ο καθένας κουβαλά στην καθημερινή ζωή του την κόλαση και τα τραύματα που έζησε στη φυλακή και προσπαθεί να ζήσει συμφιλιωμένος κακήν κακώς με αυτά.

Η ταινία περιγράφει, χωρίς μανιχαϊσμό, τα βαθιά τραύματα, τη φρίκη και τον παραλογισμό της ιρανικής κοινωνίας. Η λειτουργική κι αποτελεσματική απλότητά της μας κεντρίζει έντονα. Και μόνη η σκηνοθετική λιτότητα κι αποτελεσματικότητά της, η ισορροπία των τόνων κι αποχρώσεων, το μείγμα δράματος, απαίσιων πληγμάτων, περιπέτειας και φάρσας δικαιώνει τη μυθοπλασία του Παναχί.

Το φιλμ αναφέρεται στις διώξεις απλών πολιτών με συνείδηση, από το ισλαμιστικό καθεστώς, στην ατομική αντίσταση, στη μνήμη, στη στάση που μπορούν και πρέπει να κρατήσουν οι καταδιωκόμενοι δημοκρατικοί άνθρωποι, στο δίλημμα εκδίκηση ή μεγαλοψυχία, στο διαφορετικό ήθος των καταπιεστών και των καταπιεζόμενων, στο καθεστώς του σκοταδισμού, της ανισότητας, της καταστολής και της αυταρχικής, παράλογης σαρίας, στην πολιτική εκμετάλλευση της θρησκείας και στον θρησκευτικό φανατισμό και τον ολοκληρωτισμό στο Ιράν.

Θόδωρος Σούμας

Συγγραφέας, κριτικός κινηματογράφου, αρθρογράφος και δοκιμιογράφος. Έχει γράψει 10 βιβλία, πολλές κινηματογραφικές κριτικές, βιβλιοκριτικές, πολιτικά και ιδεολογικοκοινωνικά  άρθρα και άρθρα για το μπάσκετ. Τα τελευταία 5 βιβλία του είναι: Το ημερολόγιο ενός αδέξιου εραστή (2019), Κινηματογραφικοί δημιουργοί (2021), Ο Βασίλης -ψευδώνυμο Γιάννης- στην αριστερά (1971-2008) (2023), Εθνικές κινηματογραφίες, στιλ και σκηνοθέτες (συμπληρωμένη κι αναθεωρημένη έκδοση, 2023), Παράλογοι συνήθεις πόθοι (2024).

 
 

 

 

Σκηνοθέτης και κριτικός κινηματογράφου. Βιβλία του: Κινηματογράφος και σεξουαλικότητα-ερωτισμός (1983), Έρωτας, ψυχολογία και αισθητική στο χολλυγουντιανό σινεμά (1992), 12 Ευρωπαίοι σκηνοθέτες (1999), Η Κλαίρη και η θάλασσα (2001), Κινηματογράφος και έρωτας (2005), Εθνικές κινηματογραφίες, στιλ και σκηνοθέτες (2009).

Προσθήκη σχολίου

Όλα τα πεδία είναι υποχρεωτικά. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.