Editorials

Η κλιμάκωση της πολεμικής σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή έχει δημιουργήσει ένα νέο δήθεν φιλειρηνικό ρεύμα στον πλανήτη, που πιέζει το Ισραήλ για κατάπαυση του πυρός. Είναι ένα ρεύμα που προτάσσει το πραγματικό ανθρωπιστικό δράμα στη λωρίδα της Γάζας αλλά κλείνει τα μάτια στο δράμα από το οποίο ξεκίνησε αυτός ο νέος κύκλος βίας: το πογκρόμ της τρομοκρατικής Χαμάς κατά άμαχων πολιτών του Ισραήλ και τη συνεχιζόμενη ομηρεία δεκάδων απαχθέντων εκείνη την τρομερή 7η Οκτωβρίου 2023.

Η αντοχή της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της ευρωπαϊκής ιδέας δοκιμάστηκε στις ευρωεκλογές και στις εκλογές που, αμέσως μετά, προκήρυξε ο πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, επιδιώκοντας την εξουδετέρωση της Ακροδεξιάς και υπολογίζοντας ότι, εντέλει, θα αυτοεξουδετερωθεί και η άκρα Αριστερά, παρά το Νέο Λαϊκό Μέτωπου που είχε συγκροτηθεί.

Μετά τις ευρωεκλογές, η επόμενη μέρα περιέχει σοβαρές προκλήσεις για την Ευρώπη. Προκλήσεις που αφορούν την ισχύ της, την ανταγωνιστικότητά της, την ασφάλεια και την πρόοδο των πολιτών της.

Το εξώφυλλο του τεύχους 153, που κυκλοφορεί, απεικονίζει (στο θαυμάσιο σχέδιο του Αλέκου Παπαδάτου) μια σημαντική προσωπικότητα της ιστοριογραφίας, τον καθηγητή Βασίλη Παναγιωτόπουλο. Ένα πρόσωπο με ανυπολόγιστη προσφορά στην ιστοριογραφία. Πρωτίστως, ένα πρόσωπο που ξέρει να εμπνέει μεγάλες ομάδες σε μεγάλης πνοής έργα – όπως η δεκάτομη Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, το τετράτομο Αρχείο Αλή Πασά Γενναδείου Βιβλιοθήκης ή του δίτομου έργου Ο Ανδρέας Παπανδρέου και η εποχή του.

Παγκόσμια πρωτοτυπία: οι εκδότες δεν συμμετέχουν στη διοργάνωση της Διεθνούς Έκθεσης της χώρας τους. Η ανακοίνωση των εκδοτών βιβλίου για τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης.

Η αναζωπύρωση της υπόθεσης των Τεμπών, η επανάληψη δηλαδή του τοξικού κλίματος που καταδικάστηκε στις προηγούμενες εκλογές από ένα διευρυμένο μέτωπο, δεν θα μπορούσε να σταθεί αν δεν συνοδευόταν από δήθεν μυστικά και ψέματα. Δεν ήταν υπεύθυνος δηλαδή ο σταθμάρχης που έδωσε τη λάθος εντολή, αλλά ένα σύστημα συμφερόντων που έκρυψαν ή παραποίησαν στοιχεία γύρω από το δυστύχημα. Έκρυψαν ότι το ένα τρένο μετέφερε παράνομα κάποιο εκρηκτικό μείγμα, πιθανόν ξυλόλιο, πιθανόν προϊόν λαθρεμπορίου, που εξερράγη με τη σύγκρουση. Επενέβησαν στην περιοχή προσπαθώντας να εξαφανίσουν ίχνη από το υγρό αυτό. Πιθανόν, κυκλοφόρησαν παραποιημένοι οι διάλογοι των αρμόδιων υπαλλήλων των σιδηροδρόμων με οδηγούς, πριν το δυστύχημα. Μαζί με την καθυστέρηση εκσυγχρονισμού του δικτύου, οι ευθύνες της κυβέρνησης εύκολα μεταπίπτουν από πολιτικές σε ποινικές.

H συζήτηση στη Βουλή για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, επ’ ευκαιρία της νομοθέτησης δυνατότητας να ιδρύονται παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα, ήταν όπως θα ανέμενε κανείς εξαιρετικά φτωχή. Πολλοί ρηχοί μονόλογοι κυρίως πρακτικού χαρακτήρα, για το εισόδημα των φτωχών που θα το παίρνουν οι επενδυτές, για τα επαγγελματικά δικαιώματα των καθηγητών, για τη βάση του δέκα, για τις εξετάσεις, τις καταλήψεις, τους κουκουλοφόρους, τα κινήματα – και ακόμα για το περίφημο κι ανύπαρκτο σκανδιναβικό μοντέλο ή για τις φτωχές φοιτήτριες που αναζητούν sugar daddy για να σπουδάσουν. Μια κομματική αργκό σκέπασε, ως συνήθως, οποιοδήποτε θέμα ουσίας, αποτρέποντας κι αυτούς που θα μπορούσαν να συζητήσουν σοβαρά να το κάνουν.

Το πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο Πιερρακάκη, που εκτός πολλών άλλων επιδιώκει να ρυθμίσει τη δυνατότητα ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων (πιο σωστά, λόγω του συνταγματικού κωλύματος με το άρθρο 16, δυνατότητα ίδρυσης παραρτημάτων ξένων ΑΕΙ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα), δεν εμπεριέχει και τις λύσεις του προβλήματος. Πρωτίστως επιδιώκει να νομοθετηθεί η άρση της ελληνικής εξαίρεσης, της δυνατότητας και στην Ελλάδα, όπως λειτουργούν ιδιωτικά σχολεία τα απολυτήρια των οποίων δημιουργούν τα ίδια δικαιώματα με τα απολυτήρια αποφοίτων των δημόσιων σχολείων, έτσι να λειτουργούν και ιδιωτικά πανεπιστήμια. Το πλαίσιο του νομοσχεδίου είναι λογικό, δίκαιο, αναπτυξιακό και, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να λειτουργήσει αναγεννητικά στα εκπαιδευτικά πράγματα της Ελλάδας. Δικαίως οι έλληνες πολίτες –με εξαίρεση όσους είναι αθύρματα ιδεοληψιών– στηρίζουν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Η αντίδραση των αριστερών κομμάτων (το ΠΑΣΟΚ, απλώς, κάνει ασκήσεις ισορροπίας χωρίς να διατυπώνει καθαρή θέση), της μειοψηφίας του λεγόμενου φοιτητικού κινήματος και μερίδας του συνδικαλισμού στην εκπαίδευση επιβεβαιώνει, απλώς, ότι οι δυνάμεις αυτές απλώς επιδιώκουν να συντηρήσουν μια ιδιοτυπία που ταυτίζεται με ιδιοτέλειες και συμφέροντα – όχι πάντως τα συμφέροντα της χώρας.

Μετά την υπερψήφιση με 175 ψήφους του νομοσχεδίου για την ισότητα στον γάμο και τη θεσμοθέτηση του γάμου ομόφυλων ζευγαριών, και με δεδομένα όσα συνέβησαν το διάστημα της διαβούλευσης γι' αυτό αλλά και της συζήτησης του τελευταίου διήμερου στη Βουλή, είναι απαραίτητες ορισμένες επισημάνσεις. 

Ο θόρυβος με αφορμή την έναρξη της συζήτησης περί του νομοσχεδίου για τους γκέι γάμους δεν είναι αποτέλεσμα των ενστάσεων μιας συμπαγούς συντηρητικής μειοψηφίας – ή και σιωπηλής πλειοψηφίας. Περισσότερο είναι προσχηματική. Μια αντίδραση στην παντοδυναμία της ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη πρωτίστως από το ίδιο το κόμμα του και δευτερευόντων από τα δεξιά του. Έχοντας αποπειραθεί να βρεθούν στο μπλοκ εξουσίας διάφοροι θεράποντες του πελατειακού κράτους σε παρελθούσες περιόδους, ονειρεύονται μια ΝΔ από το παρελθόν, αδιαφορώντας για τις συνέπειες της μεταρρυθμιστικής χαλάρωσης. Όσο για την ακροδεξιά αντίδραση, είναι ανάλογης ποιότητας με την αντίδραση του Χριστόδουλου στο νομοσχέδιο για την ταυτότητα. Εικάζεται ότι ο Μάκης Βορίδης, που μοιάζει να συμμερίζεται αυτή την αντίδραση, δεν έχει απώτερες βλέψεις, υπαγορευμένες από την ιδεολογία των νεανικών χρόνων του, την οποία άργησε πολύ να αφήσει πίσω του. Το γεγονός ότι οι διαφωνίες για το νομοσχέδιο έχουν φτάσει και στα μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης δείχνει απλώς τις βάσεις που έχει το τρεφόμενο από την ανωμαλία φαιοκόκκινο μέτωπο.

O νέος γύρος της βίας των γηπέδων δεν εξέπληξε όσους κατανοούν τα πράγματα. Ο χουλιγκανισμός είναι ισχυρή κοινωνική τάση και θα ήταν παράλογο να μην εκδηλώνεται και στα ομαδικά αθλήματα, με πρώτο το ποδόσφαιρο.

Είναι εντυπωσιακό πώς το κόμμα και οι προοπτικές του κάνουν τους ανθρώπους όχι να παραβλέπουν την πραγματικότητα αλλά, συχνά, να χειροκροτούν μια πραγματικότητα που, αν δεν είναι υποτιμητική για τη νοημοσύνη αγωνιστών ιδεολόγων, έχει τουλάχιστον γκροτέσκο χαρακτηριστικά. Ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Στέφανος Κασσελάκης, ως προερχόμενος από βαθιά άγνοια όχι τόσο της αριστερής κουλτούρας όσο μιας οποιασδήποτε συλλογικής διαδικασίας, ήταν ένας χαρακτήρας καρικατούρας όσο μιλούσε στα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματός του, στις 11 και 12 Νοεμβρίου 2023, στην ουσία διαβάζοντας και προσπαθώντας να παίξει λόγια που μάλλον δεν γνώριζε το νόημά τους.