Λογοτεχνία

Αλέξης Πολίτης, Η ρομαντική λογοτεχνία στο εθνικό κράτος (1830-1880). Ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, πνευματική κίνηση, αναγνώστες, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2017, 456 σελ.

Μια πανοραμική θεώρηση της ελληνικής λογοτεχνίας του 19ου αιώνα μέσα από την οπτική της αναγνωστικής πρόσληψης, στην κατεύθυνση που υπέδειξε ο Αλέξανδρος Αργυρίου για τη λογοτεχνική ιστορία του 20ού αιώνα.

Βρισκόμαστε στα 692. Ένας μοναχός που είναι γνωστός με το ψευδώνυμο Πελιδνός λόγω της χλωμής όψης του, έμπειρος στον εντοπισμό και τη δίωξη αιρετικών, καλείται στην Κωνσταντινούπολη. Ο Πατριάρχης τού αναθέτει μια δύσκολη αποστολή: πρέπει να εντοπίσει έναν θίασο λατρευτών του Διονύσου που περιοδεύει στη Θράκη και τη Μικρά Ασία διασκεδάζοντας τον κόσμο με άσεμνα θεάματα. Ο Πελιδνός, παρά τον αρχικό δισταγμό του, θ’ αναλάβει την αποστολή και θα τεθεί επικεφαλής στρατιωτικού αποσπάσματος. Το κυνήγι των διονυσιαστών όμως θα πάρει μια απροσδόκητη τροπή. Αυτή είναι, με λίγα λόγια, η υπόθεση στο μυθιστόρημα Πυρές κι αρμοί του Χρήστου Ποζίδη (Άπαρσις, 2024).

Θανάσης Β. Κούγκουλος, Μελέτες για τον Γ.Μ. Βιζυηνό και το θρακικό συγκείμενο των διηγημάτων του, Υψικάμινος, Αθήνα 2024, 256 σελ.

Ο Θανάσης Β. Κούγκουλος είναι ένας παθιασμένος μελετητής του έργου του Βιζυηνού. Το πρόσφατο βιβλίο του περιέχει πέντε εκτεταμένες μελέτες γύρω από «το θρακικό συγκείμενο» των διηγημάτων του, από τη βαθιά σχέση δηλαδή με τη Θράκη, τις μνήμες του συγγραφέα αλλά και την τριβή με τους καλλιτεχνικούς θεσμούς της – μελέτες εξονυχιστικά ακριβείς αλλά, ταυτόχρονα, και απολαυστικές στην ανάγνωση. Ο Κούγκουλος δείχνει το δρόμο και της φιλολογικής έρευνας: είναι ο δρόμος του πάθους και της αφιέρωσης. [ΤΒJ]

Χαν Γκανγκ, Μάθημα ελληνικών. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα κορεατικά: Αμαλία Τζιώτη, Καστανιώτη, Αθήνα 2024, 194 σελ.

Η γεννημένη το 1970 Χαν Γκανγκ, από τη Νότια Κορέα, που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2014, είναι περισσότερο γνωστή για το μυθιστόρημα Η χορτοφάγος (στα ελληνικά κυκλοφόρησε το 2020) με θέμα την ψυχική ασθένεια και την παραμέληση μιας γυναίκας από την οικογένειά της. Το Μάθημα ελληνικών, το άλλο βιβλίο της που κυκλοφόρησε στη γλώσσα μας μετά τη βράβευσή της, περιγράφει τη δύσκολη σχέση ενός δασκάλου ελληνικών που σιγά σιγά χάνει το φως του και μιας γυναίκας που είχε χάσει ξαφνικά τη δυνατότητά της να μιλά. Μπορεί ο λόγος να γιατρέψει τα τραύματα; [ΤΒJ]

Cassi Plate, Το Τέρας και ο Κολοσσός. Επιστολές ανάμεσα στον Κώστα Ταχτσή και στον Αυστραλό ζωγράφο Καρλ Πλάτε, εισαγωγή: Βρασίδας Καραλής, μετάφραση από τα αγγλικά: Αντωνία Γουναροπούλου, Petites Maisons, Θεσσαλονίκη 2024,

Τη δεκαετία του 1950, ο Κώστας Ταχτσής, νέος ποιητής ακόμα τότε που μόλις είχε αποκηρύξει την ποίηση, συνάντησε στο Σίδνεϊ της μεταπολεμικής Αυστραλίας τον ζωγράφο Καρλ Πλάτε, σημαντικό εκπρόσωπο του μοντερνισμού. Ο Ταχτσής, που τότε έγραφε το Τρίτο στεφάνι, συνδέθηκε με τον Καρλ Πλάτε και με τη σύζυγό του Τζόσελιν, που μάλιστα τον βοήθησαν στις προσωπικές δυσκολίες του, όταν το 1962 συνελήφθη και φυλακίστηκε λόγω των ερωτικών παθών του και της λανθασμένης εκτίμησής του για τα όρια της ελευθερίας που επιτρέπονταν στην Αυστραλία. Τα χρόνια εκείνα και αργότερα οι δύο άντρες αντάλλαξαν περισσότερες από 100 επιστολές, που δημοσιεύονται από την Κάσσι Πλάτε, μια από τις κόρες του Καρλ και της Τζόσελιν. Τα γράμματα ανάμεσα στον Ταχτσή και τον Πλάτε είναι σήμερα ακριβά τεκμήρια φιλίας και τέχνης. [ΤΒJ]

Ισμήνη Καρυωτάκη, Sarah en Berlin. Μυθιστόρημα, Ποταμός, Αθήνα 2024, 252 σελ.

Η βραβευμένη συγγραφέας Ισμήνη Καρυωτάκη, στο πιο ώριμο –κατ’ εμέ– μέχρι στιγμής έργο της, πετά το προσωπείο της πλαστοπροσωπίας και της persona, καλώντας τον αναγνώστη να σεργιανίσει μαζί της στο Βερολίνο και ευρύτερα στην Ευρώπη του 20ού και των αρχών του 21ου αιώνα μέσα από τα τοπόσημα, γνωστά και άγνωστα, αυτής της πόλης, που για την ίδια είναι συνεκδοχικά η μικρογραφία ενός ευρύτερου μετανεωτερικού κόσμου υπό συνεχή ανακατασκευή, όπου το Βερολίνο δεν είναι Βερολίνο, αλλά συγχρόνως και Μαδρίτη και Ιστανμπούλ, Περού και ΗΠΑ, αλλά και Εξάρχεια

Malcolm Lowry, Κάτω από το ηφαίστειο, μετάφραση από τα αγγλικά: Κατερίνα Σχινά, Μεταίχμιο, Αθήνα 2024, 642 σελ.

Το Κάτω από το ηφαίστειο, έργο πυκνό, περίπλοκο, δυσμετάφραστο, συμπυκνώνει τα θέματα από τα οποία ο συγγραφέας δεν απομακρύνθηκε ποτέ: την αδυναμία του ανθρώπου να τα βγάλει πέρα με τις δυνάμεις του παραλόγου, την τάση του για αυτοκαταστροφή και την ανάγκη του για αγάπη, την καταφυγή στο αλκοόλ έστω και με τίμημα την παραφροσύνη, την ηθική χρεοκοπία της ανθρωπότητας. Η Κατερίνα Σχινά, μεταφράστρια στα ελληνικά του έργου, περιγράφει τον Μάλκολμ Λόουρι που κατάλαβε: έναν κολασμένο της λογοτεχνίας που μετέγραψε την κόλασή του στο χαρτί. [ΤΒJ]

Malcolm Lowry, Κάτω από το ηφαίστειο, μετάφραση από τα αγγλικά: Κατερίνα Σχινά, Μεταίχμιο, Αθήνα 2024, 642 σελ.

Malcolm Lowry, Ουλτραμαρίν, μετάφραση από τα αγγλικά: Κατερίνα Σχινά, Μεταίχμιο, Αθήνα 2025, 321 σελ.

No puede vivir sin amar θα λέγαμε πως είναι το ρεφραίν, η ρήση-μάντρα που είναι γραμμένη στον τοίχο, το κυριολεκτικό και μεταφορικό writing on the wall που καθορίζει τη μοίρα του Τζέφρι Φέρμιν, του Προξένου, κεντρικού και τραγικού ήρωα στο Κάτω από το ηφαίστειο, το opus magnum του Μάλκολμ Λόουρι. Δίχως αγάπη για τον εαυτό του, για την ίδια τη ζωή, πασχίζοντας να συγχωρέσει την προδοσία των πιο κοντινών κι αγαπημένων του ανθρώπων, ο Πρόξενος οδηγείται σαν μαριονέτα στα χέρια της Μοίρας στην εκπλήρωση της προφητείας: δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς αγάπη.

Τζέραλντ Μαρνέιν, Μεθόριος, μετάφραση από τα αγγλικά: Αλέξης Καλοφωλιάς, Καστανιώτη, Αθήνα 2024, 194 σελ.

Τζέραλντ Μαρνέιν, Πεδιάδες, μετάφραση από τα αγγλικά: Αλέξης Καλοφωλιάς, Καστανιώτη, Αθήνα 2023, 146 σελ.  

Γιατί διαβάζουμε; Και γιατί να διαβάσουμε τα βιβλία ενός 85χρονου αυστραλού ερημίτη, που αποσύρθηκε σ’ ένα χωριό 299 κατοίκων, στην ενδοχώρα της Βικτόρια στη Νότια Αυστραλία; Ενός τύπου που δεν ταξίδεψε ποτέ στη ζωή του με αεροπλάνο, που δεν πήγε μακρύτερα από τη Μελβούρνη, που δεν πήρε κάποιο σημαντικό βραβείο ούτε στην ίδια του τη χώρα; Ενός που δεν χρησιμοποιεί τηλεόραση, που δεν πήρε μαζί του στην ενδοχώρα όταν χήρεψε ούτε τα βιβλία του; Ενός που ζει σ’ ένα δωμάτιο γεμάτο με ερμάρια γεμάτα φακέλους και σημειώσεις σε ένα χώρο όπου με το ζόρι χωράει ένα πτυσσόμενο ράντσο για ύπνο; Ενός συγγραφέα που δεν εμπίπτει σε κάποιο προκαθορισμένο ύφος γραφής;

Μάκης Καραγιάννης, Η τέχνη του μυθιστορήματος. Δαμάζοντας τα κείμενα, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2024, 320 σελ.

Τα μυστικά, τα συμπεράσματα, οι αγωνίες και οι αμηχανίες ενός κριτικού αναγνώστη και έμπειρου συγγραφέα με τους ομότεχνούς του. Αλλά και ένα εγχειρίδιο μύησης στις καλές αναγνωστικές συνήθειες.

Σέρχιο Πιτόλ, Η τέχνη της φυγής (Tριλογία της μνήμης/1), μετάφραση από τα ισπανικά: Αγγελική Βασιλάκου, Δώμα, Αθήνα 2024, 445 σελ. 

Ο Σέρχιο Πιτόλ (1933-2018) συγκαταλέγεται στους σπουδαιότερους σύγχρονους συγγραφείς του Μεξικού. Εργάστηκε για πολλά χρόνια ως διπλωματικός υπάλληλος σε πρεσβείες του Μεξικού στην Ευρώπη. Γοητευτικός συγγραφέας, με την Τέχνη της φυγής, το πρώτο βιβλίο της Τριλογίας της μνήμης, μιλά για τα ταξίδια του – σε διάφορες χώρες του κόσμου αλλά και στα αγαπημένα του βιβλία. Στον Τόμας Μαν και στον Κούντερα, στον Τσέχωφ και στον Γκαλδός, στον Χουάν Ρούλφο και στον Χούλιο Κορτάσαρ… [ΤΒJ] 

Γιάννης Παλαβός, Αστείο. Διηγήματα, Ίκαρος, Αθήνα 2024, 112 σελ.  

Γιάννης Παλαβός, Το παιδί. Διηγήματα, Ίκαρος, Αθήνα 2024, 80 σελ.

Με εξαιρετικά λιτό και ελεγχόμενο λόγο, που έχει τις βάσεις του στην πρώτη συλλογή διηγημάτων του, ο συγγραφέας περνά εν συνεχεία από το υπερρεαλιστικό, το φανταστικό και το υπερλογικό ή το παράλογο σε έναν ρεαλισμό ο οποίος όχι μόνο δεν παρακάμπτει αλλά και προβάλλει υποβλητικά το υπερφυσικό ή το θρησκευτικό στοιχείο.