Λογοτεχνία
 
   Μιχάλης Μοδινός, Η Υπόθεση της Ερυθράς Βασίλισσας. Διηγήματα, Καστανιώτη, Αθήνα 2025, 272 σελ.
Ήταν αρχές του καλοκαιριού. Κρατούσα στα χέρια μου το βιβλίο του Μιχάλη Μοδινού και μιλούσαμε στο τηλέφωνο. Μόλις το είχα αποκτήσει. Προσπάθησα να του κάνω κάποιες θετικές παρατηρήσεις, μου απάντησε: «διάβασέ το και θα το απολαύσεις». Δεν είχα καμία αμφιβολία. Κάθε βιβλίο του είναι μια απόλαυση, αν μη τι άλλο, περιγραφής της κοινωνικής ή γεωπολιτικής κατάστασης, του χώρου και πάνω απ’ όλα του τοπίου. Έτσι και με την Υπόθεση της Ερυθράς Βασίλισσας, ένα βιβλίο δεκαέξι διηγημάτων[i] με κοινή προβληματική, ύφος και συμπαντική θεώρηση και με αναφορά στις σχέσεις άντρα και γυναίκας. Μάλλον αποτελούν ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα. Το οποίο ξεκινά με τρία μότο, νομίζω εμβληματικά των απόψεων του βιβλίου.[ii]
 
   Άννα Δάρδα-Ιορδανίδου, Τρανσαλόνικα. Νουάρ Νουβέλα, Καστανιώτη, Αθήνα 2024, 128 σελ.
«Μια μοδίστρα κουβαλάει ένα κρίμα. Ένας νταλικέρης αναρωτιέται πώς ξεκινούν οι ιστορίες. Ένας νονός τιμωρεί τους υπονομευτές της εξουσίας του. Ένας καπνέμπορος ξεκινά νέες επιχειρήσεις. Μια ηθοποιός μπλέκει σε μια αγάπη. Και άλλοι που οι ζωές τους διασταυρώνονται κι αλλάζουν ρότα. Στη Θεσσαλονίκη. Μια νύχτα με ομίχλη». Μια νουάρ νουβέλα αρχίζει με τις καλύτερες προθέσεις στη Θεσσαλονίκη. Τι ρόλο θα παίξει η πόλη στην εξέλιξή της – και στις αφηγηματικές επιλογές; Και τι σημαίνει το «Σαντιλεβάντο Σαντιγιέ» του τίτλου; [ΤΒJ]
 
   Πάολο Τζορντάνο, Τασμανία. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα ιταλικά: Σταύρος Παπασταύρου, Πατάκη, Αθήνα 2025, 328 σελ.
«Σε περίπτωση συντέλειας, θα διάλεγα την Τασμανία. Έχει μεγάλα αποθέματα γλυκού νερού, βρίσκεται σ’ ένα κράτος δημοκρατικό και δε φιλοξενεί ζώα επικίνδυνα για τον άνθρωπο. Δεν είναι και τόσο μικρή, ωστόσο δεν παύει να είναι νησί, άρα θα μπορέσει πιο εύκολα να αμυνθεί. Γιατί θα μας χρειαστεί η άμυνα, πιστέψτε με». Ο Πάολο Τζορντάνο γράφει ένα βιβλίο για το ιδεατό καταφύγιο κάθε ανθρώπου που φοβάται ότι, κάποια στιγμή, θα πρέπει να αποφύγει μια μεγάλη καταστροφή – ιδέα την οποία όλοι απωθούμε αλλά στον κόσμο που ζούμε δεν είναι απίθανη η προοπτική της. [ΤΒJ]
 
   Δημήτρης Κ. Ψυχογιός, Η πολιτική στη ζωή και το έργο του Ανδρέα Καρκαβίτσα, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2024, 182 σελ.
Γιατί αξίζει να ξαναδιαβάσουμε τον Ανδρέα Καρκαβίτσα (1865-1922); Ο Δημήτρης Ψυχογιός αναμετριέται σήμερα με τα κείμενα και τη ζωή του συγγραφέα από τα Λεχαινά, επιδιώκοντας κυρίως να σκιαγραφήσει το πολιτικό του στίγμα, που ορίζει και τη λογοτεχνία του. Ήταν ιδεολόγος και, όπως θα λέγαμε σήμερα, μεταρρυθμιστής, αφού υπερασπίστηκε την ιδέα μιας ριζικής αναμόρφωσης (κοινωνικής, πολιτικής, γλωσσικής, εκπαιδευτικής) που θα οδηγούσε το ελληνικό έθνος στο μεγαλείο του. Παθιασμένος ουτοπιστής, «αναρχικός», παρενέβαινε μόνο με τα κείμενά του, ως δημοκράτης, γράφοντας δηλαδή «για τον λαό» – και διώχθηκε γι’ αυτό. Σήμερα, η λογοτεχνία του, ως ο αποκρυσταλλωμένος λόγος της βιωμένης εμπειρίας του, διαβάζεται και ως φορέας της εμπειρίας του αλλά και ως καταλύτης πολιτικής σκέψης. [TBJ]
 
   Πέτρος Κουτσιαμπασάκος, Πόλη παιδιών. Μυθιστόρημα, Πατάκη, Αθήνα, 2012, 424 σελ.
Το μυθιστόρημα του Πέτρου Κουτσιαμπασάκου[i], Πόλεις Παιδιών, αφορά την ζωή ενός παιδιού, του Γιώργου Χαλκίτη, στην Παιδόπολη της Θεσσαλονίκης[ii], από το 1971 ώς το 1976, το χρονικό διάστημα που το παιδί αυτό ήταν μαθητής του δημοτικού σχολείου. Η αφήγηση μπορεί να αντλεί, και μάλλον αυτό κάνει, από τα σχετικά βιώματα του συγγραφέα. Ο οποίος ξέρει πολύ καλά τη ζωή αυτή, καθώς ήταν σε παιδόπολη το ίδιο διάστημα με τον ήρωά του, Γιώργο Χαλκίτη.
 
   Δημήτριος Βικέλας, Τα δύο αδέλφια, επιλογή - επιμέλεια Ε. Χ. Γονατάς, στιγμή, Αθήνα 1987, 95 σελ.
Το 1897, ο κοσμοπολίτης Δημήτριος Βικέλας γράφει και δημοσιεύει το διήγημα «Τα δύο αδέλφια» που το συμπεριλαμβάνει στη συλλογή Διηγήματα. Το διήγημα έχει πλοκή που ακολουθεί τον συρμό του μυστηριώδους αφηγήματος του δέκατου ένατου αιώνα. Tο 1817, η Μαίρη Σέλλεϋ παρουσίασε το έργο Φρανκενστάιν ή ο Σύγχρονος Προμηθέας, το 1820 ο Ουάσιγκτον Έρβινγκ το Sleepy Hollow με τον ακέφαλο καβαλάρη, τo 1839 ο Έντγκαρ Άλαν Πόε το γοτθικό μυθιστόρημα Η πτώση του σπιτιού των Άσερ, το 1850 ο Χέρμαν Μέλβιλ δημοσίευσε το Μόμπι Ντικ, το 1889 δημοσιεύτηκε το μυθιστόρημα Δόκτωρ Τζέκυλ και Μίστερ Χάιντ του Ρόμπερτ Λιούις Στίβενσον και, την ίδια χρονιά με τα «Διηγήματα» του Βικέλα (1897), κυκλοφόρησε ο Δράκουλας του Μπραμ Στόουκερ. Όλα αυτά δημιουργούν ένα συρμό ή μια πλούσια παράδοση στην μυστηριώδη αφήγηση.
 
   Το τεύχος 167, του περασμένου Αυγούστου, ήταν ένα αφιέρωμα μνήμης στον συγγραφέα Πέτρο Κουτσιαμπασάκο, που πέθανε πολύ νέος. Αναδημοσιεύουμε το αρχικό σημείωμα, στην ουσία ένα πλήρες βιογραφικό και μια αξιολόγηση του Κουτσιαμπασάκου, που εξηγεί την αναθεωρητική επιλογή μας, να δώσουμε ένα ολόκληρο τεύχος σε έναν θεωρούμενο ήσσονα συγγραφέα, με στοίχημα μοναδικό: να προσεχτεί ξανά, να μην ξεχαστεί. (Για την ιστορία: το κείμενο έχει συντάξει ο Γιάννης Ξούριας)
 
   Δημήτρης Φύσσας, Στρατιώτης του Χριστού, Γνώσεις, Αθήνα 2008, 248 σελ.
Στον απόηχο της πολιτικής των ταυτοτήτων, μέσω των οποίων ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος διεκδίκησε εθναρχικό ρόλο μιας νέας Ελλάδος Ελλήνων Χριστιανών, ο Δημήτρης Φύσσας έγραψε ένα βιβλίο για τον θρησκευτικό φανατισμό. Ένα βιβλίο στο οποίο ο ήρωάς του σκοτώνει τον Κώστα Σημίτη, τον πολιτικό που βρέθηκε ιδεολογικά απέναντι στον Χριστόδουλο. Ξεχασμένο σήμερα το βιβλίο εκείνο, στην εποχή του προέβλεπε, μεταξύ άλλων, την προσπάθεια μιας μαχητικής Ακροδεξιάς να εκφράσει μια κλειστοφοβική και εθνικόφρονα Ελλάδα κλειστών οριζόντων. [TBJ]
 
   Walter de la Mare, Η θεία του Σίτον, εισαγωγή-μετάφραση: Ευαγγελία Κουλιζάκη, Στερέωμα, Αθήνα 2025, 100 σελ.
Φαντάσματα που δεν ανατριχιάζουν το σώμα με το αόριστο άγγιγμα και με την παγωμένη ανάσα τους, δεν σκορπούν τον πανικό με το τράβηγμα των αλυσίδων και με το σύρσιμο των ρούχων τους, δεν αδειάζουν την ψυχή με τη δυσοίωνη όψη τους. Φαντάσματα που μοιάζουν με αποτέλεσμα μιας σκοτεινής και αδιευκρίνιστης μνήμης, με παράγωγο εξημμένης φαντασίας, με ένα εύρημα φερμένο από τα βάθη της συνείδησης.
 
   Βασίλης Παπαδόπουλος, Η ακαταμάχητη τάση των Ελλήνων να γράφουν ποίηση, Ίκαρος 2024, 368 σελ.
Στο νέο του βιβλίο, εντυπωσιακό σε έκταση και περιεχόμενο, ο Βασίλης Παπαδόπουλος συγκεντρώνει δεκαοχτώ δοκίμια που έγραψε κατά το διάστημα 2017-2023, εκτός από ένα που φέρει προγενέστερη χρονολογία γραφής και ήταν εισήγηση σε συνέδριο στο Πανεπιστήμιο του Κιέβου. Περίπου τα μισά από αυτά τα δοκίμια έχουν παραμείνει αδημοσίευτα έως σήμερα. Συγκομιδή αξιοπρόσεκτη, δηλώνει κυρίως το πάθος γραφής που τον διακατέχει κατά τα τελευταία χρόνια, όπως και την αναμφισβήτητη λογιοσύνη που τον χαρακτηρίζει. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι διδάσκει στη Διπλωματική Ακαδημία του υπουργείου Εξωτερικών θέματα πρακτικής διπλωματίας και πολιτισμού.
 
   Mieko Kawakami, Ο Παράδεισος, μετάφραση από τα αγγλικά: Κίκα Κραμβουσάνου (πρωτότυπη γλώσσα: ιαπωνικά), Gutenberg, Αθήνα 2023, 251 σελ.
Γουίλιαμ Γκόλντινγκ, Ο άρχοντας των μυγών, μετάφραση από τα αγγλικά: Έφη Τσιρώνη, Διόπτρα, Αθήνα 2021, 371 σελ.
Georges Simenon, Ο ωρολογοποιός του Έβερτον, μετάφραση από τα γαλλικά: Αργυρώ Μακάρωφ, Άγρα, Αθήνα 2024, 225 σελ.
Δεν φταίνε τα κινητά. Ούτε φταίει ότι, σε κάποιες περιπτώσεις, οι γονείς είναι χωρισμένοι. Τα αίτια της παιδικής και της εφηβικής βίας είναι βαθύτερα – και απλώς οι κοινωνικές συνθήκες μεγεθύνουν μια ενόρμηση της παιδικότητας προς παραβατικές συμπεριφορές που αδυνατούμε να ελέγξουμε και να εξηγήσουμε. Τρία λογοτεχνικά βιβλία έχουν κατανοήσει καλύτερα την παιδική βία – ό,τι αδυνατούν να καταλάβουν συνήθως ηθικολόγοι συνομιλητές στα τηλεοπτικά δίκτυα ή στο Ίντερνετ, έπειτα από κάθε εκδήλωση παιδικής βίας που, από τα ΜΜΕ, σοκάρει τις ζωές μας. Και καλό είναι να μην έλθουμε αντιμέτωποι με αυτή στο οικογενειακό ή στο σχολικό περιβάλλον μας. [1]
 
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
 