Ιστορία

Τα ηγεμονικά εμβλήματα, το στέμμα και το ξίφος του βασιλιά Όθωνα, έκθεση στην αίθουσα Τροπαίων «Ελευθέριος Βενιζέλος» της Βουλής. Διάρκεια: 2024-2073

Από το ανάκτορο που οικοδομήθηκε από Βαυαρούς για τον Όθωνα στην Αθήνα απουσίαζε κάθε ανάμνηση των χρόνων που βασίλεψε στην Ελλάδα. Τώρα πια, τα πολύτιμα έργα της γαλλικής χρυσοχοΐας του 1835, παραγγελία του βασιλιά Λουδοβίκου Α΄της Βαυαρίας,  βρήκαν, μετά την εκθρόνιση του Όθωνα το 1862, μόνιμη θέση στο πρώην ανάκτορο. Συγκρατούμε ότι, ακόμη κι αν παραδόθηκαν το 1959 από τον Οίκο των Βαυαρών Βίττελσμπαχ στον βασιλιά Παύλο, δεν εφέροντο ως ιδιοκτησία των Δανών Γκλύξμπουργκ, εντούτοις η οικογένεια τα ιδιοποιήθηκε. Το στέμμα του Όθωνα είχε τοποθετηθεί πάνω στο φέρετρο του βασιλιά Παύλου, τον Μάρτιο του  1964, το ίδιο και στην κηδεία της βασίλισσας Φρειδερίκης τον Φεβρουάριο του 1981. Τα ηγεμονικά εμβλήματα του Όθωνα βρέθηκαν τυχαία το καλοκαίρι του 2023 συσκευασμένα στο Τατόι. Το πέπλο μυστηρίου που τα σκέπαζε δεν υφίσταται πια. Παραχωρήθηκαν από το υπουργείο Πολιτισμού, ενώ στον υπομνηματισμό δεν αναγράφεται η προέλευση των ιστορικών κειμηλίων, όπως είθισται.

Δημήτριος Λαμπίκης, Παλαιαί Φιλολογικαί Ημέραι, εισαγωγή – επίμετρο: Διονύσης Ν. Μουσμούτης, Όταν, Αθήνα 2024, 432 σελ.

Ο Δημήτρης Λαμπίκης δημοσιεύει τις αναμνήσεις του από τη λογοτεχνική ζωή της πρωτεύουσας του ελληνικού κράτους τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα – της Αθήνας της μπελ επόκ. Πρόκειται για υλικό που συγκεντρώθηκε φροντίδι του εκδότη του περιοδικού Ιστορία Εικονογραφημένη, Διονύση Μουσμούτη. Δημοσιευμένο υλικά αρχικά σε ογδόντα συνέχειες στην εφημερίδα Πολιτεία, το διάστημα 6 Νοεμβρίου 1927 - 15 Φεβρουαρίου 1928, ανοίγει ένα παράθυρο σε μια εποχή που τη γνωρίζουμε περισσότερο από τη μυθική αίγλη της.

Ιωάννης Μ. Κονιδάρης, Πολιτεία και Εκκλησία στην πράξη. Απάνθισμα άρθρων, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2024, 388 σελ.

Ο Ιωάννης Μ. Κονιδάρης συγκεντρώνει την αρθρογραφία του στο Βήμα για ζητήματα της Εκκλησίας, της εκκλησιαστικής κουλτούρας, για τη σχέση νομιμότητας και κανονικότητας ή για τα μεγάλα θέματα των σχέσεων κράτους και Εκκλησίας καθώς και τα θέματα που συνδέονται με τη θρησκευτική ελευθερία. Μεταξύ άλλων, στο βιβλίο συζητιούνται τα μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα, η γεωπολιτική της Ορθοδοξίας, το ουκρανικό αυτοκέφαλο και, βεβαίως, η ύπαρξη δύο ορθοδοξιών, μιας ορθοδοξίας των δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και της ειρήνης και μιας ορθοδοξίας του αυταρχισμού και του πολέμου*. [ΤΒJ]

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Στρεβλή πορεία, 1960-1974. Πολιτική και κουλτούρα από τη δεκαετία του ‘60 στη δικτατορία, Μεταίχμιο, Aθήνα 2024, 352 σελ.

Πώς φτάσαμε στη δικτατορία του 1967. Κατά τον ιστορικό Ευάνθη Χατζηβασιλείου, όλα όσα συνέβησαν τότε, που οδήγησαν, τελικά, στα Ιουλιανά και στην Επταετία, ήταν το αποτέλεσμα της αρχομανίας ενός παθολογικού νάρκισσου (Γεωργίου Παπανδρέου), ο οποίος είχε τόσο μεγάλη ιδέα για τις ικανότητές του που προσπάθησε να εργαλειοποιήσει έναν σκοτεινό ακροδεξιό συνωμότη στρατοκράτη (Γεώργιο Γρίβα) για να επισκιάσει πολιτικά τον προκάτοχο του (Κωνσταντίνο Καραμανλή) πετυχαίνοντας κάτι (την Ένωση Κύπρου-Ελλάδος) που ήταν πολιτικά και διπλωματικά αδύνατον να επιτευχθεί. 

Επτανησιακός Πατριωτισμός (18ος-19ος αι.). Πρόσωπα, Ιδέες, Θεσμοί και Δράσεις. Επιστημονικό συνέδριο. 12-14 Νοεμβρίου 2021, Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας. Τα πρακτικά θα κυκλοφορήσουν προσεχώς

Επί Καποδίστρια, όντως η κρατική συγκρότηση δεν προχώρησε με δάνεια, βασίστηκε όμως σε εγχώριους πόρους και σε πολύ σημαντικές μη δανειακές εξωτερικές ενισχύσεις.

Γιώργος Κόκκινος, Έλλη Λεμονίδου, Κώστας Κασβίκης, Από την Ιστορία στην Ιστορική Εκπαίδευση. Αποτιμήσεις και προοπτικές. Τιμητικός τόμος για τη Μαρία Ρεπούση, Πεδίο, Αθήνα 2024, 512 σελ.^[1]

Ο τιμητικός τόμος για τη Μαρία Ρεπούση αποτελεί σημαντική συμβολή στη μελέτη της Ιστορίας και της διδασκαλίας της σε εκπαιδευτικό πλαίσιο. Το βιβλίο συνδυάζει θεωρητικές προσεγγίσεις με πρακτικές εφαρμογές, καθιστώντας το ένα πολύτιμο εργαλείο για εκπαιδευτικούς, ερευνητές και φοιτητές που ασχολούνται με την ιστορική εκπαίδευση.

Die Rothschilds – Aktien auf Waterloo (Οι Ρότσιλντ – Μετοχές στο Βατερλό). Ασπρόμαυρη ταινία μυθοπλασίας γερμανικής παραγωγής 1940. Σκηνοθεσία: Erich Waschneck. Σενάριο: Mirko Jelusich, C.M. Köhn, Gerhard T. Buchholz. Παίζουν: Erich Ponto, Carl Kuhlmann, Albert Lippert. Πρεμιέρα: 17 Ιουλίου 1940. Παραγωγή: UFA. Διάρκεια: 97΄

Για να συμβάλει στη διάδοση των αντισημιτικών πεποιθήσεων στη Γερμανία, το 1939 ο υπουργός Προπαγάνδας του Χίτλερ παράγγειλε τρεις ταινίες σε ισάριθμους καλλιτέχνες με θέμα τους την υποτιθέμενη παγκόσμια κυριαρχία των Εβραίων. Μεταξύ άλλων, η ταινία Οι Ρότσιλντ – Μετοχές στο Βατερλό είχε στόχο να δείξει την οικογένεια των τραπεζιτών Ρότσιλντ ως μισητούς πλουτοκράτες που απομυζούν το αίμα του λαού. Αλλά ο Γκέμπελς κατάφερε το αντίθετο: παρουσίασε τους τραπεζίτες που είχαν δημιουργήσει μια οικονομική αυτοκρατορία ως αξιόπιστους, προβλεπτικούς και ριψοκίνδυνους επαγγελματίες και όχι ως «φιλάργυρους Εβραίους»...

Κώστας Κωστής - Σωτήρης Ριζάς (επιμ.), Ιστορίες της Μεταπολίτευσης, Πατάκη, Αθήνα 2025, 848 σελ.

Η ανθρώπινη πραγματικότητα μπορεί να γίνει κατανοητή μόνον όταν λάβουμε υπόψη μας το πόσο σύνθετη και πολύπλοκη είναι· ουδείς μπορεί να απομονώσει την πολιτική από την οικονομία, και την κοινωνία από την πολιτική. Η θεώρηση αυτή διατυπώνεται στο οπισθόφυλλο του τόμου Οι Ιστορίες της Μεταπολίτευσης· ενός συλλογικού εγχειρήματος ιστορικών και κοινωνικών επιστημόνων, το οποίο επιχειρεί να χαρτογραφήσει πολυδιάστατα την περίοδο των πενήντα χρόνων που πέρασαν από τη μετάβαση από τη δικτατορία στην πιο σταθερή δημοκρατία που γνώρισε η νεότερη Ελλάδα.^[1] 

Η τελευταία κριτική του Αλέξη Πολίτη

Αντώνης Γλυτζουρής, Ιστορίες γι’ αγρίους ή Το Ιπποδρόμιον Σουλιέ στην Ελλάδα (1861, 1863), Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών, Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας και Κάπα εκδοτική, Ρέθυμνο 2024, 147 σελ.

Το 1863, το περίφημο γαλλικό τσίρκο Σουλιέ, με προσωπικό πενήντα επτά άτομα και είκοσι άλογα, ήρθε για παραστάσεις στην Ελλάδα. Όμως τα θεάματά του θεωρήθηκαν από πολλούς άσεμνα, ενώ άνδρες του στρατού έμπαιναν τζάμπα στις παραστάσεις. Μέσω της γαλλικής πρεσβείας, το τσίρκο ζήτησε αποζημιώσεις. Η τελευταία κριτική που έγραψε ο καθηγητής Αλέξης Πολίτης. [ΤΒJ]

Πάπας Φραγκίσκος, Ελπίδα. Η αυτοβιογραφία, μετάφραση από τα ιταλικά: Άννα Παπασταύρου, Gutenberg, Αθήνα 2025, 350 σελ.

Η κυκλοφορία στα ελληνικά της αυτοβιογραφίας του Πάπα Φραγκίσκου αποτελεί σημαντική ευκαιρία να εμβαθύνουμε στο πολυσχιδές έργο και την προσωπικότητα του πρώτου λατινοαμερικανού Ποντίφικα. Είναι η πρώτη αυτοβιογραφία εν ενεργεία Πάπα και προσφέρει μια ειλικρινή και αυτοκριτική ματιά στη ζωή του Ιησουίτη από το Μπουένος Άιρες. Μέσα από τις σελίδες της, ο Φραγκίσκος αφηγείται την πορεία του από την παιδική του ηλικία στην Αργεντινή, την κλήση του στην ιεροσύνη, έως την εκλογή του στον παπικό θρόνο το 2013. Παράλληλα, αναφέρεται σε κρίσιμες στιγμές της ποντιφικής διακονίας του, όπως οι προσπάθειές του για μεταρρύθμιση της Ρωμαϊκής Κουρίας, η στάση του απέναντι σε κοινωνικά ζητήματα και οι προκλήσεις που αντιμετώπισε κατά τη διάρκεια της θητείας του. Με αφορμή αυτή την έκδοση, το παρόν άρθρο επιχειρεί μια εκτενή θεολογική και εκκλησιολογική αποτίμηση του οράματος και των δράσεων του Πάπα Φραγκίσκου, εξετάζοντας τόσο τις καινοτομίες όσο και τις προκλήσεις που σημάδεψαν την θητεία του στον 21ο αιώνα.

Θόδωρος Σούμας, Ο Βασίλης –ψευδώνυμο Γιάννης– στην aριστερά (1971-2008), Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2023, 200 σελ.      

Έφυγε στη χούντα για σπουδές, ζυμώθηκε στις οργανώσεις της Αριστεράς, επέστρεψε στη χώρα όπου η δική του μικρή ιστορία συνδυάστηκε με τη νεότερη ελληνική ιστορία. Στο αυτοβιογραφικό του πεζογράφημα, ο Θόδωρος Σούμας αποτιμά την περιπέτεια της ζωής του, με νοσταλγία και με σαρκαστική στοχαστικότητα.

Λύντια Τρίχα, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος. Ο εμπνευστής του συνταγματικού κράτους, Πατάκη, Αθήνα 2024, 784 σελ.

Αν κάτι μαρτυρεί τις συνθήκες υπανάπτυξης μιας χώρας ή μιας περιοχής είναι ο χρόνος που απαιτεί μια μετακίνηση, ένα ταξίδι. Στην Ελλάδα της οθωμανικής κατάκτησης, μια κοντινή διαδρομή ήταν περιπέτεια. Η επιτακτική ανάγκη της εξέγερσης του 1821 όπως προκύπτει από το βιβλίο της Λύντιας Τρίχα για τον Μαυροκορδάτο.