Ιστορία

Δημήτριος Απ. Καραμπερόπουλος, Μελέτες για τον Ρήγα Βελεστινλή. Τριάντα χρόνια (1990-2020), Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2020, 1228 σελ.

Με την ογκωδέστατη συναγωγή Μελέτες για τον Ρήγα Βελεστινλή, ο Δημήτριος Καραμπερόπουλος παρέχει στον αναγνώστη ένα εγχειρίδιο για τον φλογερό επαναστάτη, ή μάλλον μια Εγκυκλοπαίδεια για το ευρύ κοινό, και ταυτόχρονα ένα εργαλείο έρευνας για κάθε μελετητή του Ρήγα και της εποχής του.

Gonda Van Steen, Adoption, Memory and Cold War Greece: Kid pro quo?, University of Michigan Press, 2019, 350 σελ.

Gonda Van Steen, Ζητούνται παιδιά από την Ελλάδα. Υιοθεσίες στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου, μετάφραση από τα αγγλικά: Αριάδνη Λουκάκου, Ποταμός, Αθήνα 2021, 536 σελ. 

Το τελευταίο βιβλίο της καθηγήτριας ελληνικών σπουδών Gonda Van Steen έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό στη ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία: τις υιοθεσίες περισσότερων από 3.000 παιδιών από την Ελλάδα στην Αμερική κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου (κυρίως την περίοδο 1950 - 1962). Συνδυάζοντας την ακαδημαϊκή εμβρίθεια με την αφοπλιστική ευαισθησία, η Van Steen ανατέμνει κριτικά ένα συναισθηματικά και ηθικά φορτισμένο θέμα, απευθυνόμενη στο πλατύ κοινό. (τεύχος 108)

Κωστής Κορνέτης, Τα παιδιά της δικτατορίας. Φοιτητική αντίσταση, πολιτισμικές πολιτικές και η μακρά δεκαετία του εξήντα στην Ελλάδα, μετάφραση από τα αγγλικά: Πελαγία Μαρκέτου, Πόλις, Αθήνα 2015, 720 σελ.

Kostis Kornetis, Children of the Dictatorship. Student Resistance, Cultural Politics, and the “Long 1960s” in Greece, Berghahn Books, New York/Oxford 2013, 376  σελ. 

Δεν ήταν εύκολο πράγμα η πολιτικοποίηση της νεολαίας την περίοδο της δικτατορίας. Σε μια εποχή κατά την οποία η χώρα ήταν αποκομμένη από τον δυτικό κόσμο, οι νέοι προσπαθούσαν να μιμηθούν τον τρόπο ζωής, τις μουσικές προτιμήσεις, τα ενδυματολογικά πρότυπα των συνομιλήκων τους στην Ευρώπη. Μια γενιά πολιτικοποιημένη στους Λαμπράκηδες, και μια νεότερη γενιά που προσπαθούσε να βγάλει το κεφάλι έξω από τα στεγανά της χούντας, συναντήθηκαν στην εξέγερση του Πολυτεχνείου...

 ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ BOOKS’ JOURNAL – τχ. 54

Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου - Σωτήρης Ριζάς, 1821. Από την Επανάσταση στο Κράτος, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2021, 434 σελ.

Πόσο σχετικές ήταν οι εξελίξεις και οι αλλαγές στο νέο ελληνικό κράτος με τις επιδιώξεις των επαναστατημένων του 1821; Πόσο συνδεδεμένη υπήρξε η λαϊκή ευημερία ως ζητούμενο με την ανάγκη αποκοπής από τον αναχρονιστικό τρόπο λειτουργίας του οθωμανικού κράτους και τους παρηκμασμένους θεσμούς του; Τελικά, άξιζε τον κόπο η δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους;

Κωνσταντίνος Δ. Βλάσσης, Πρόσφυγες, οικονομία και νομοθεσία κατά την Μικρασιατική Εκστρατεία. Ο επίμαχος ν. 2870/1922, Δούρειος Ίππος, Αθήνα 2020, 363 σελ.

Παρότι στον κοινό νου το προσφυγικό πρόβλημα έχει συνδεθεί κυρίως με τις επιπτώσεις της Μικρασιατικής Καταστροφής, το ελληνικό κράτος αντιμετώπισε ποικίλες προσφυγικές κρίσεις στο ενδιάμεσο κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας (τεύχος 123).

Γιαν Κόουρα, Διχοτομημένη Νήσος. Ψυχρός Πόλεμος και Κυπριακό την περίοδο 1960-1974, μετάφραση από τα τσεχικά: Κώστας Τσίβος, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2021, 224 σελ.

Παρά τα όσα πιστεύονται, το Κυπριακό, από την ανεξαρτητοποίηση της Κύπρου το 1960 έως και την τουρκική εισβολή του 1974, δεν είναι απλώς ένα θέμα του δυτικού κόσμου. Είναι μια ψυχροπολεμική αντιπαράθεση, στην οποία σημαίνοντα ρόλο διαδραμάτισε μια τρίτη σοσιαλιστική χώρα, η Τσεχοσλοβακία. Δυο φορές η Κύπρος αγόρασε όπλα από την Τσεχοσλοβακία, αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι ειδικά η πρώτη παραγγελία της κυπριακής κυβέρνησης ξεπερνούσε τα 4,7 εκατομμύρια κορώνες. (τεύχος 122)

Σπυρίδων Γ. Πλουμίδης, Μεταξύ Επανάστασης και Μεταρρύθμισης. Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος και βενιζελισμός (1909-1922), Πατάκη, Αθήνα 2020, 358 σελ.

Αμέσως μετά την άνοδό του στην πρωθυπουργία, ο Ελευθέριος Βενιζέλος προχώρησε σε έναν συμβιβασμό με το Παλάτι και διατήρησε τις βάσεις του ισχύοντος πολιτεύματος στη συνταγματική αναθεώρηση του 1911, ερχόμενος σε αντιπαράθεση ακόμα και με τη λαϊκή απαίτηση υπέρ της συντακτικής Βουλής. Ποιες συνέπειες είχε η υποχώρησή του και πόσο πλήγηκε η μεταρρυθμιστική δυναμική της χώρας; Το νέο βιβλίο του Σπυρίδωνα Πλουμίδη φωτίζει μια ταραγμένη περίοδο στη διαμόρφωση της πολιτικής φυσιογνωμίας του νεοελληνικού κράτους. [ΤΒJ] (τεύχος 121)

Ian Kershaw, Η Ευρώπη σε δίνη 1950-2017, μετάφραση από τα αγγλικά: Γεώργιος-Μενέλαος Αστερίου, Αλεξάνδρεια, Αθήνας 2021, 679 σελ.

Η ιστορία της Ευρώπης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι μια πορεία προς την οικονομική ευμάρεια, τις ελευθερίες και τη βαθμιαία κατάργηση των εσωτερικών συνόρων. Δεν ήταν μια εύκολη πορεία, αφενός επειδή η ήπειρος βγήκε από τον πόλεμο βαθύτατα διχασμένη, αφετέρου επειδή δεν ήταν αδιατάρακτη η πορεία προς την πρόοδο. Ο Ίαν Κέρσοου καταγράφει τις μεγάλες στιγμές αυτής της εξέλιξης και τις μεγάλες σημερινές προκλήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που παρά το υψηλό επίπεδο διαβίωσης των πολιτών της συνεχίζει να μαστίζεται από δομικές ανασφάλειες. [ΤΒJ]

Heike B. Görtemaker, Η Αυλή του Χίτλερ. Ο στενός κύκλος του Φύρερ στο Τρίτο Ράιχ και μετέπειτα, μετάφραση από τα γερμανικά: Γιάννης Κελόγλου, Gutenberg, Αθήνα 2021, 523 σελ. 

Στιγκ Ντάγκερμαν, Γερμανικό φθινόπωρο. Αφηγήματα, μετάφραση από τα σουηδικά, επίμετρο: Αγγελική Νάτση, Καστανιώτη, Αθήνα 2019,  154 σελ.

Alfred Koschorke, Adolfs Hitler “Mein Kampf“. Zur Poetik des Nationalsozialismus, Matthes & Seitz Berlin 2016, 94 σελ.

88 χρόνια από την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία και 75 από την κατάρρευση του εθνικοσοσιαλισμού μέσα στα ερείπια που επισώρευσε στην Ευρώπη και την Ιστορία, το φαινόμενο ένας ολόκληρος λαός να οδηγείται στον όλεθρο, όπως τα παιδιά στο παραμύθι των αδελφών Γκριμ «Ο αυλητής του Χάμελν», ενεργοποιεί ακόμα τις κεραίες της ιστορικής έρευνας. Ταυτόχρονα, όμως, εμπλουτίζεται διαρκώς από νέες προσεγγίσεις που συμπληρώνουν αυτό το «παζλ της παράνοιας», σε κοινωνικο-οικονομικό αλλά και ευρύτερα πολιτισμικό επίπεδο. Τρεις νέοι τίτλοι εμπλουτίζουν την προβληματική γύρω από τον Ηγέτη (Führer) και την «αυτοκρατορία του Κακού», στην άνοδο και την πτώση της.

Φώντας Λάδης - Νίκος Θεοδοσίου, Οι Έλληνες στο Χόλιγουντ την εποχή του βωβού κινηματογράφου, Μνήμες, Αθήνα 2020, 110 σελ.

«Η ιστορία με τους Έλληνες του Χόλιγουντ στην πρώτη βουβή περίοδο της αμερικανικής κινηματογραφίας μοιάζει με παραμύθι», γράφει στο βιβλίο-λεύκωμα Οι Έλληνες στο Χόλιγουντ ο δημοσιογράφος και ποιητής Φώντας Λάδης, ο ένας από τους δύο συγγραφείς του. Κι αυτό, συνεχίζει, όχι μόνο εξαιτίας των άγνωστων στοιχείων για τη ζωή και τη δράση δεκάδων συμπατριωτών μας, τη δεκαετία του 1910 και του 1920 στο χώρο του αμερικανικού κινηματογράφου, αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα στοιχεία συλλέχτηκαν.

Giuseppe Vacca, Alternative Modernities. Antonio Gramsci’s Twentieth Century, Palgrave MacMillan 2021, 269 σελ.

Ο Τζιουζέπε Βάκα, ένας από τους πιο γνωστούς διανοούμενους της σημερινής Ιταλίας, με πλούσιο συγγραφικό έργο και συνεχή δημόσια παρουσία, ανήκει στην πνευματική γενιά που κατά τη δεκαετία του 1970, περίοδο άνθησης του ευρωκομμουνισμού, ανανέωσε και διεθνοποίησε τις γκραμσιανές σπουδές. Στο νέο βιβλίο του για τον Αντόνιο Γκράμσι, αναζητεί και επεξεργάζεται το γκραμσιανό εννοιολογικό οπλοστάσιο από τη σκοπιά των θεωρητικών και στρατηγικών ζητημάτων που έχει θέσει η παγκοσμιοποίηση. Έχει πράγματι ο ιταλός μαρξιστής στοχαστής απαντήσεις σε ερωτήσεις για τον σύγχρονο κόσμο; 

Δημήτρης Δημητράκος, Ηγεμονία και Λόγος. Ο Αντόνιο Γκράμσι και το πρόβλημα της κατάκτησης της εξουσίας, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2021, 399 σελ.

 «Η συνένωση θεωρίας και πράξης είναι μια κριτική πράξη» γράφει προς το τέλος των Τετραδίων της Φυλακής ο Αντόνιο Γκράμσι. Μπορεί όμως η κριτική, που προϋποθέτει καθορισμένα και αντικειμενικά κριτήρια ορθολογικότητας, να συμβιβαστεί με τον μαρξιστικό ιστορικισμό; Μπορεί η οικοδόμηση μιας κριτικής συναίνεσης να αντικαταστήσει την επιβολή και την κατήχηση στον δρόμο προς την κατάκτηση και την εμπέδωση της εξουσίας; Ο ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Δημήτρης Δημητράκος στην επεξεργασμένη μορφή της διδακτορικής του διατριβής εντοπίζει τα όρια του φιλόδοξου προγράμματος του σπουδαίου ιταλού κομμουνιστή και ταυτόχρονα συμβάλλει στην κάλυψη ενός δυσεξήγητου βιβλιογραφικού κενού.