Ιστορία

Anthony Kaldellis, The New Roman Empire. A History of Byzantium, Oxford University Press, 2024, 1104 σελ.

Η Ιστορία αυτού που αποκαλούμε Βυζάντιο από τον καθηγητή Αντώνη Καλδέλλη χαιρετίστηκε από την, κατά κύριο λόγο, ακαδημαϊκή κριτική ως η πρώτη πλήρης μονογραφία της «ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας για πάνω από μια γενιά». Ο συγγραφέας της, αμερικανός καθηγητής πανεπιστημίου, από τους πιο εξέχοντες διεθνώς βυζαντινολόγους, Έλληνας όμως στην καταγωγή και στη συνείδηση, προσφέρει, συνειδητά ή ασυνείδητα, ίσως για πρώτη φορά σε έργο τέτοιας  εμβέλειας και εποπτείας, την «ελληνική πλευρά» για το θέμα: μια θέαση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και της ιστορίας της εκ των έσω, την οπτική αυτών που θεωρούν –ή θα έπρεπε να θεωρούν– ότι τους αφορά άμεσα, καθώς υπήρξαν, κάποια στιγμή, μέρος της, και μάλιστα το κεντρικό.

Victor Sebestyen, Lenin. The Man, the Dictator and the Master of Terror (Λένιν: ο Άνθρωπος, ο Δικτάτορας και ο Άρχοντας του Τρόμου), Vintage Books, New York, 2018, 608 σελ.

Τι ήταν ο Λένιν; Ο ούγγρος δημοσιογράφος Βίκτορ Σεμπέστιεν φιλοτεχνεί ένα από τα πιο επιδέξια πορτρέτα ενός εγκληματία στο όνομα του λαού και της επανάστασης, ενός «Άρχοντα του Τρόμου», που είχε στόχο την πάση θυσία επιβολή. Ενός φανατικού τραμπούκου που χρησιμοποιούσε τη σκαιά βία ως εργαλείο επικράτησης και ισχύος.

Victor Klemperer, Η γλώσσα του Τρίτου Ράιχ. Το σημειωματάριο ενός φιλολόγου, μετάφραση από τα γερμανικά: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, Άγρα, Αθήνα 2025, 496 σελ.

Η συναρπαστική ιστορία για το πώς οι λέξεις προετοιμάζουν την προπαγάνδα και τη χειραγώγηση αλλά και για το πώς οι λέξεις προετοιμάζουν την ηθική και βιολογική εξόντωση των μολυσματικών Άλλων, που δεν χώρεσαν στη φυλετική καθαρότητα. Η γλώσσα του θανάτου και ο θάνατος της γλώσσας γειτονεύουν μερικές φορές τόσο πολύ που δεν μπορεί κανείς να ξεχωρίσει αν προηγούνται οι λέξεις ή η ίδια η πραγματικότητα. 

Kathryn J. McGarr, City of Newsmen. Public Lies and Professional Secrets in Cold War Washington (Δημόσια ψέματα και επαγγελματικά μυστικά στην Ουάσιγκτον του Ψυχρού Πολέμου), The University of Chicago Press, 2022, 304 σελ.

Σύμφωνα με την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη που επικρατεί στις Ηνωμένες Πολιτείες για τη σχέση του αμερικανικού Τύπου με την εξουσία, εν αρχή ην η ειρήνη, η συνεργασία και η διαπλοκή των ΜΜΕ (εφημερίδων, περιοδικών και τηλεόρασης) με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και το Κονγκρέσο. Οι δημοσιογράφοι, κάποτε, είχαν φιλικές σχέσεις με τους ισχυρούς της Ουάσιγκτον, έπιναν μαζί τους, έπαιζαν χαρτιά μαζί τους και, σε ειδικές περιπτώσεις, έκαναν διακοπές μαζί τους.  Οι δε οικογένειές τους γιόρταζαν γενέθλια και επετείους μαζί.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της «αιμομεικτικής σχέσης» Τύπου-εξουσίας ήταν η στενή φιλία που είχε ο πρόεδρος Τζον Κένεντι και η Τζάκι με το διευθυντή σύνταξης της Washington Post, Μπέντζαμιν Μπράντλι και τη σύζυγό του.

Victor Klemperer, Η γλώσσα του Τρίτου Ράιχ. Το σημειωματάριο ενός φιλολόγου, μετάφραση από τα γερμανικά: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, Άγρα, Αθήνα 2025, 496 σελ.

 Η γλώσσα του Τρίτου Ράιχ είναι όργανο του καθεστώτος, όργανο επιβολής και βίας, όργανο μεταβολής του τρόπου που λειτουργεί η κοινωνία, του τρόπου με τον οποίο σκέφτονται, όσο σκέφτονται, οι άνθρωποι. Ο Βίκτορ Κλέμπερερ, βετεράνος του Α΄ Παγκόσμιου, κατέγραψε στις ημερολογιακές σημειώσεις του και τα χαρακτηριστικά της καθεστωτικής γλώσσας του Τρίτου Ράιχ – που είναι συγκεκριμένα και απηχούν τις πεποιθήσεις μιας από τις πιο φονικές ιδεολογίες του εικοστού αιώνα. [ΤΒJ]

Τα ηγεμονικά εμβλήματα, το στέμμα και το ξίφος του βασιλιά Όθωνα, έκθεση στην αίθουσα Τροπαίων «Ελευθέριος Βενιζέλος» της Βουλής. Διάρκεια: 2024-2073

Από το ανάκτορο που οικοδομήθηκε από Βαυαρούς για τον Όθωνα στην Αθήνα απουσίαζε κάθε ανάμνηση των χρόνων που βασίλεψε στην Ελλάδα. Τώρα πια, τα πολύτιμα έργα της γαλλικής χρυσοχοΐας του 1835, παραγγελία του βασιλιά Λουδοβίκου Α΄της Βαυαρίας,  βρήκαν, μετά την εκθρόνιση του Όθωνα το 1862, μόνιμη θέση στο πρώην ανάκτορο. Συγκρατούμε ότι, ακόμη κι αν παραδόθηκαν το 1959 από τον Οίκο των Βαυαρών Βίττελσμπαχ στον βασιλιά Παύλο, δεν εφέροντο ως ιδιοκτησία των Δανών Γκλύξμπουργκ, εντούτοις η οικογένεια τα ιδιοποιήθηκε. Το στέμμα του Όθωνα είχε τοποθετηθεί πάνω στο φέρετρο του βασιλιά Παύλου, τον Μάρτιο του  1964, το ίδιο και στην κηδεία της βασίλισσας Φρειδερίκης τον Φεβρουάριο του 1981. Τα ηγεμονικά εμβλήματα του Όθωνα βρέθηκαν τυχαία το καλοκαίρι του 2023 συσκευασμένα στο Τατόι. Το πέπλο μυστηρίου που τα σκέπαζε δεν υφίσταται πια. Παραχωρήθηκαν από το υπουργείο Πολιτισμού, ενώ στον υπομνηματισμό δεν αναγράφεται η προέλευση των ιστορικών κειμηλίων, όπως είθισται.

Δημήτριος Λαμπίκης, Παλαιαί Φιλολογικαί Ημέραι, εισαγωγή – επίμετρο: Διονύσης Ν. Μουσμούτης, Όταν, Αθήνα 2024, 432 σελ.

Ο Δημήτρης Λαμπίκης δημοσιεύει τις αναμνήσεις του από τη λογοτεχνική ζωή της πρωτεύουσας του ελληνικού κράτους τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα – της Αθήνας της μπελ επόκ. Πρόκειται για υλικό που συγκεντρώθηκε φροντίδι του εκδότη του περιοδικού Ιστορία Εικονογραφημένη, Διονύση Μουσμούτη. Δημοσιευμένο υλικά αρχικά σε ογδόντα συνέχειες στην εφημερίδα Πολιτεία, το διάστημα 6 Νοεμβρίου 1927 - 15 Φεβρουαρίου 1928, ανοίγει ένα παράθυρο σε μια εποχή που τη γνωρίζουμε περισσότερο από τη μυθική αίγλη της.

Ιωάννης Μ. Κονιδάρης, Πολιτεία και Εκκλησία στην πράξη. Απάνθισμα άρθρων, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2024, 388 σελ.

Ο Ιωάννης Μ. Κονιδάρης συγκεντρώνει την αρθρογραφία του στο Βήμα για ζητήματα της Εκκλησίας, της εκκλησιαστικής κουλτούρας, για τη σχέση νομιμότητας και κανονικότητας ή για τα μεγάλα θέματα των σχέσεων κράτους και Εκκλησίας καθώς και τα θέματα που συνδέονται με τη θρησκευτική ελευθερία. Μεταξύ άλλων, στο βιβλίο συζητιούνται τα μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα, η γεωπολιτική της Ορθοδοξίας, το ουκρανικό αυτοκέφαλο και, βεβαίως, η ύπαρξη δύο ορθοδοξιών, μιας ορθοδοξίας των δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και της ειρήνης και μιας ορθοδοξίας του αυταρχισμού και του πολέμου*. [ΤΒJ]

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Στρεβλή πορεία, 1960-1974. Πολιτική και κουλτούρα από τη δεκαετία του ‘60 στη δικτατορία, Μεταίχμιο, Aθήνα 2024, 352 σελ.

Πώς φτάσαμε στη δικτατορία του 1967. Κατά τον ιστορικό Ευάνθη Χατζηβασιλείου, όλα όσα συνέβησαν τότε, που οδήγησαν, τελικά, στα Ιουλιανά και στην Επταετία, ήταν το αποτέλεσμα της αρχομανίας ενός παθολογικού νάρκισσου (Γεωργίου Παπανδρέου), ο οποίος είχε τόσο μεγάλη ιδέα για τις ικανότητές του που προσπάθησε να εργαλειοποιήσει έναν σκοτεινό ακροδεξιό συνωμότη στρατοκράτη (Γεώργιο Γρίβα) για να επισκιάσει πολιτικά τον προκάτοχο του (Κωνσταντίνο Καραμανλή) πετυχαίνοντας κάτι (την Ένωση Κύπρου-Ελλάδος) που ήταν πολιτικά και διπλωματικά αδύνατον να επιτευχθεί. 

Επτανησιακός Πατριωτισμός (18ος-19ος αι.). Πρόσωπα, Ιδέες, Θεσμοί και Δράσεις. Επιστημονικό συνέδριο. 12-14 Νοεμβρίου 2021, Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας. Τα πρακτικά θα κυκλοφορήσουν προσεχώς

Επί Καποδίστρια, όντως η κρατική συγκρότηση δεν προχώρησε με δάνεια, βασίστηκε όμως σε εγχώριους πόρους και σε πολύ σημαντικές μη δανειακές εξωτερικές ενισχύσεις.

Γιώργος Κόκκινος, Έλλη Λεμονίδου, Κώστας Κασβίκης, Από την Ιστορία στην Ιστορική Εκπαίδευση. Αποτιμήσεις και προοπτικές. Τιμητικός τόμος για τη Μαρία Ρεπούση, Πεδίο, Αθήνα 2024, 512 σελ.^[1]

Ο τιμητικός τόμος για τη Μαρία Ρεπούση αποτελεί σημαντική συμβολή στη μελέτη της Ιστορίας και της διδασκαλίας της σε εκπαιδευτικό πλαίσιο. Το βιβλίο συνδυάζει θεωρητικές προσεγγίσεις με πρακτικές εφαρμογές, καθιστώντας το ένα πολύτιμο εργαλείο για εκπαιδευτικούς, ερευνητές και φοιτητές που ασχολούνται με την ιστορική εκπαίδευση.

Die Rothschilds – Aktien auf Waterloo (Οι Ρότσιλντ – Μετοχές στο Βατερλό). Ασπρόμαυρη ταινία μυθοπλασίας γερμανικής παραγωγής 1940. Σκηνοθεσία: Erich Waschneck. Σενάριο: Mirko Jelusich, C.M. Köhn, Gerhard T. Buchholz. Παίζουν: Erich Ponto, Carl Kuhlmann, Albert Lippert. Πρεμιέρα: 17 Ιουλίου 1940. Παραγωγή: UFA. Διάρκεια: 97΄

Για να συμβάλει στη διάδοση των αντισημιτικών πεποιθήσεων στη Γερμανία, το 1939 ο υπουργός Προπαγάνδας του Χίτλερ παράγγειλε τρεις ταινίες σε ισάριθμους καλλιτέχνες με θέμα τους την υποτιθέμενη παγκόσμια κυριαρχία των Εβραίων. Μεταξύ άλλων, η ταινία Οι Ρότσιλντ – Μετοχές στο Βατερλό είχε στόχο να δείξει την οικογένεια των τραπεζιτών Ρότσιλντ ως μισητούς πλουτοκράτες που απομυζούν το αίμα του λαού. Αλλά ο Γκέμπελς κατάφερε το αντίθετο: παρουσίασε τους τραπεζίτες που είχαν δημιουργήσει μια οικονομική αυτοκρατορία ως αξιόπιστους, προβλεπτικούς και ριψοκίνδυνους επαγγελματίες και όχι ως «φιλάργυρους Εβραίους»...