Λογοτεχνία

Χριστίνα Ντουνιά, Αργοναύτες και σύντροφοι. Όψεις του λογοτεχνικού πεδίου στη δεκαετία του ’30, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2021, 408 σελ.

Μια καλειδοσκοπική θέαση όχι μόνο της θρυλικής γενιάς αλλά ολόκληρης της λογοτεχνικής δραστηριότητας της δεκαετίας του 1930, με συνδέσεις, φανερές ή κρυπτικές, με τη δεκαετία του 1920 αλλά και τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Διεισδυτική και απόλυτα τεκμηριωμένη κατάδυση σε μια περίοδο όπου όλα περιστρέφονται γύρω από την επιθυμία των νέων λογοτεχνών του 1930 να εκφράσουν το αίτημα της ανανέωσης και της αλλαγής και γύρω από τον αγώνα τους να διεκδικήσουν τον προσωπικό τους χώρο στη δόμηση και την ιεράρχηση του λογοτεχνικού πεδίου.

Joseph Roth / Stefan Zweig, Αλληλογραφία 1927-1938, μετάφραση από τα γερμανικά: Μαρία Αγγελίδου - Άγγελος Αγγελίδης, εισαγωγή: Pierre Deshusses, επίμετρο: Παναγιώτης Κ. Τσούκας, Άγρα, Αθήνα 2021, 557 σελ. 

Joseph Roth / Stefan Zweig, Jede Freundschaft mit mir ist verderblich. Briefwechsel 1927-1938, Diogenes, Zürich 2014 (Wallenstein V., Göttingen 2011), 624 σελ.

S. Michel, L. K. Ostmann, E. Wichelhaus (επιμ.), Unterwegs mit Stefan Zweig (ταξιδιωτικά κείμενα), Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a. M. 2010, 255 σελ.

Η Αλληλογραφία ανάμεσα στον Γιόζεφ Ροτ και τον Στέφαν Τσβάιχ αποτελεί ακόμα ένα εκδοτικό τόλμημα για τα ελληνικά δεδομένα, κυρίως όμως ένα σημαντικό τεκμήριο που αποτυπώνει τον «ψυχισμό του αιώνα» των επαναστάσεων και των καταστροφών στα «χρόνια των ξενοδοχείων» και, πρωτίστως, της εξορίας. Μέσα από τα γράμματα και τις καρτ-ποστάλ ξεδιπλώνεται μια στενή αλλά δύσκολη φιλία, με φόντο τους «σκοτεινούς καιρούς», ανάμεσα στις προσδοκίες και την απόγνωση που διακατέχουν δύο εξέχουσες προσωπικότητες του ευρωπαϊκού πνεύματος. Ένα οιονεί «επιστολικό μυθιστόρημα», συναρπαστικό και ψυχοφθόρο συνάμα, γραμμένο με το μελάνι της ψυχής των συγγραφέων του. (τεύχος 126)

Joseph Roth / Stefan Zweig, Αλληλογραφία 1927-1938, μετάφραση από τα γερμανικά: Μαρία Αγγελίδου - Άγγελος Αγγελίδης, εισαγωγή: Pierre Deshusses, επίμετρο: Παναγιώτης Κ. Τσούκας, Άγρα, Αθήνα 2021, 557 σελ. 

Αλληλογραφία με τα συνεχή σκαμπανεβάσματα μιας σχέσης στα πρόθυρα του πολέμου, με εντάσεις, πίκρες, απρόοπτα, και μαζί η αγωνία της οικονομικής αλλά και της λογοτεχνικής επιβίωσης δυο εξόριστων φίλων. Ο φτωχός και ανασφαλής Ροτ συνομιλεί με επιστολές με τον πετυχημένο και αυτάρκη Τσβάιχ, με φόντο την άνοδο του ναζισμού, τις διώξεις των Εβραίων και τη βεβαιότητα ότι η Ευρώπη θα καταστραφεί. (τεύχος 126)

Χέρμαν Μέλβιλ, Μπίλλυ Μπαντ, Ναύτης, μετάφραση από τα αγγλικά: Παναγιώτης Κεχαγιάς, Κώστας Σπαθαράκης, επίμετρο: Θοδωρής Δρίτσας, Αντίποδες, Αθήνα 2021, 212 σελ.

Ο Χέρμαν Μέλβιλ (1819-1891), χρόνια μετά την έκδοση του Μόμπι Ντικ (1851), από το 1886 ώς το θάνατό του, το 1891, αφιερώθηκε στη συγγραφή της νουβέλας Billy Budd, the Sailor, η οποία δημοσιεύτηκε πολύ αργότερα, το 1924, ενώ στην χώρα μας μεταφράστηκε μόλις φέτος και θα πρέπει ως αναγνωστικό κοινό να ευχαριστήσουμε τους εκδότες γι’ αυτό το σπουδαίο δώρο.

Βασίλης Βασιλικός, Η μνήμη επιστρέφει με λαστιχένια πέδιλα, Κέδρος, Αθήνα 2021.

Επανακυκλοφορεί ένα βιβλίο απομνημονευμάτων του Βασίλη Βασιλικού που γράφτηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ένα είδος συγγραφικών αναμνήσεων, για την οικογένεια του συγγραφέα, τις συζύγους του, τους φίλους του, τους συγγραφείς, τους διανοούμενους, τους πολιτικούς που συνάντησε και που, για διαφορετικούς λόγους, τον σημάδεψαν και τον διαμόρφωσαν. 

Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος, Μπάνιο με τον Γιάννη, ιδιωτική έκδοση εκτός εμπορίου, Αθήνα 2019

Μια μικρή συλλογή νέων διηγημάτων, που κυκλοφόρησε πριν από δυο χρόνια, αποδεικνύει ότι ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος συνεχίζει να γράφει με δυναμισμό και πρωτοτυπία. Και στις νεότερες ιστορίες του «επανέρχονται πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις γνωστές από τον κατατεθειμένο στις πέντε προηγηθείσες συλλογές του Η.Χ.Π., μόνο που εδώ το συναίσθημα, σαν την πηγή της Λουκίσσας (αλήθεια, τι αινιγματική κι εξωτική λέξη;), δροσίζει, αλλά και καίει την ψυχή». Από το τεύχος 124 [ΤΒJ]

Μπάμπης Αργυρίου, Προτιμώ τα παλιά τους. Μυθιστόρημα, Mic Books, Θεσσαλονίκη 2015, 320 σελ.

Είναι το δεύτερο βιβλίο του. Κι εδώ, όπως και στο πρώτο, το αρχικό κίνητρο της συγγραφής εδράζεται στη μουσική. Ως γνωστόν, η μουσική σε ταξιδεύει παντού. Μπορεί στο Φοίνιξ της Αμερικής, μπορεί και στην Ελλάδα της κρίσης… (Το κείμενο αναδημοσιεύεται από το Books’ Journal #55 – Μάιος 2015, λόγω της κακής είδησης του θανάτου του νεαρού συγγραφέα)

Ναπολέων Λαπαθιώτης, Οι μονόλογοι του καημένου του Αντωνάκη ή Τα τραγούδια της Αντώνας, εισαγωγή - επιμέλεια - σχέδια: Παναγιώτης Καρώνης, Το Δόντι, Πάτρα 2021, 250 σελ.

Εκτενές σχόλιο με αφορμή μια σκανδαλώδη έκδοση του Λαπαθιώτη – και η εξιστόρηση του σκανδάλου.

Δημήτρης Τενές, Super, εικονογράφηση: Παναγιώτης Αρμυριώτης, Υδροπλάνο, Αθήνα 2021, 110 σελ.

Σούπερ κακοί εναντίον υπερηρώων. Μηχανές που μπορεί να ξεφύγουν από τον έλεγχο των ανθρώπων που τους κατασκεύασαν. Ένα ώριμο αφήγημα από το χώρο της λογοτεχνίας του φανταστικού. [ΤΒJ]

Fernando Pessoa, Ο οδοιπόρος, εισαγωγή - μετάφραση από τα πορτογαλικά - σημειώσεις: Μαρία Παπαδήμα, Gutenberg, Αθήνα 2021, 81 σελ.

 Ένα κείμενο που ανασύρθηκε πρόσφατα από το μπαούλο με τα άπειρα κατάλοιπα του Πεσσόα και μοιάζει από τη μια πλευρά με παραμύθι ενώ σπεύδει από την άλλη να συνομιλήσει με τις πιο διαφορετικές πηγές, παραπέμποντας και  στα πιο διαφορετικά  λογοτεχνικά είδη: από τον αποκρυφισμό, τη θεοσοφία και την αλχημεία μέχρι το υπαρξιακό θρίλερ, τη λοξή αστυνομική ιστορία και την περιπέτεια αναζήτησης κάποιου πολύτιμου μυστικού ή ενός ακριβοθώρητου νοηματικού νήματος που είναι έτοιμο να αποκαλύψει ένα προσεκτικά κρυμμένο νόημα.

Όταν ξεκινούσαμε τη ραδιοφωνική σειρά «Φιλολογικοί περίπατοι στο  Μεσοπόλεμο» με τον Μανόλη Αναγνωστάκη, την άνοιξη του 1986, είχαμε συγκεντρώσει σχεδόν όλη την ύλη αλλά ψάχναμε τη φόρμα. Αυτός θα υποδυόταν, και του πήγαινε, το ρόλο του δημοσιογράφου που θα έκανε τις ερωτήσεις. Μας απασχολούσε όμως η άλλη πλευρά: εκείνοι που θα αναλάμβαναν  να ζωντανέψουν τις πνευματικές μορφές του παρελθόντος στις «συνεντεύξεις» διαβάζοντας εκφραστικά τις απαντήσεις τους. Θέλαμε, εκτός από την ικανότητά τους αυτή, η συγγραφική ή η καλλιτεχνική τους υπόσταση να ταιριάζει κατά κάποιον τρόπο με των αυθεντικών. Ο πρώτος που προσφέρθηκε ήταν από τους κοντινούς μας, ο συγγραφέας, με επίδοση στον δοκιμιακό λόγο, Γιάννης Κιουρτσάκης. Διάβασε εξαιρετικά Ξενόπουλο, Γληνό και Καραγάτση. Εκείνος που στερέωσε τη δομή της εκπομπής ήταν ο πεζογράφος Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος.

O θάνατος της Τζόαν Ντίντιον σηματοδοτεί το τέλος της Νέας Δημοσιογραφίας, μιας τάσης που άκμασε παράλληλα με την ακμή των περιοδικών που τη φιλοξένησαν και την ενθάρρυναν και ευτύχησε να έχει εκπροσώπους προσωπικότητες όπως ο Τρούμαν Καπότε, ο Γκορ Βιντάλ – και, ασφαλώς, η εκλιπούσα. Το κείμενο του Δημήτρη Δουλγερίδη που ακολουθεί, γράφτηκε το 2016 και δημοσιεύτηκε στο τεύχος του Books’ Journal #67, του Ιουνίου εκείνης της χρονιάς, ως κριτική στη βιογραφία της συγγραφέα που υπέγραφε ο Tracy Daugherty. Το αναδημοσιεύουμε εδώ και το συστήνουμε ως το πληρέστερο κείμενο στα ελληνικά για τη συγγραφέα - καθρέφτη της Αμερικής, τις τελευταίες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. [TBJ]