Λογοτεχνία

James Ellroy, Πανικός. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα αγγλικά: Μιχάλης Μακρόπουλος, Κλειδάριθμος, Αθήνα 2022, 380 σελ.

Εδώ και μερικούς μήνες στους πάγκους των βιβλιοπωλείων βρίσκεται ο Πανικός, το τελευταίο μυθιστόρημα του Τζέιμς Ελρόι. Στις περίπου τριακόσιες σελίδες του, οι αναγνώστες θα συναντήσουν όλα τα γνώριμα μοτίβα του ελροϊκού νουάρ: μάτσο αυτοκαταστροφικοί άνδρες, δυναμικές γυναίκες, σχοινοβασία ανάμεσα στο έγκλημα και σε μια ελαστική προσωπική ηθική, βία και διαστροφή, πολιτική, διαπλοκή και διαφθορά, μαζί με «καυτά» χολιγουντιανά κουτσομπολιά, όλα γραμμένα στη γνωστή ιδιόλεκτο του συγγραφέα με τις κοφτές, ασθμαίνουσες προτάσεις.

Μιχάλης Χρυσανθόπουλος, Το αμφίσημο γέλιο στη συλλογή Ο μπιντές και άλλες ιστορίες του Μάριου Χάκκα. Μελαγχολία και ανατροπή, Άγρα, Αθήνα 2023, 224 σελ.

Το βιβλίο του Μιχάλη Χρυσανθόπουλου για τον Μάριο Χάκκα, και ιδίως για το μεσαίο βιβλίο του, τη συλλογή Ο μπιντές και άλλες ιστορίες, πριν απ’ όλα είναι μια γενναία εκκαθαριστική επιχείρηση, που αφαιρεί όσες προσχώσεις και φερτά υλικά θόλωναν τη γραφή ενός ιδιαίτερου συγγραφέα o οποίος κινήθηκε στον χώρο της Αριστεράς ως αντιδογματικός, με γραφή που αναδείκνυε την υπαρξιακή αυθεντικότητά του. [TBJ]

Μιχάλης Χρυσανθόπουλος, Το αμφίσημο γέλιο στη συλλογή Ο μπιντές και άλλες ιστορίες του Μάριου Χάκκα. Μελαγχολία και ανατροπή, Άγρα, Αθήνα 2023, 224 σελ.

Το βιβλίο του καθηγητή Μιχάλη Χρυσανθόπουλου για τον Μάριο Χάκκα και τη συλλογή του Ο μπιντές και άλλες ιστορίες υπενθυμίζει στον αναγνώστη τις σύνθετες, και, ενδεχομένως, έκκεντρες πνευματικές διαδρομές, που προετοίμασαν την ανανέωση της μεταπολιτευτικής πεζογραφίας μας. Στο πεδίο αυτό, θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε ρήξεις και συνέχειες, που θα φώτιζαν αλλιώς την ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας.^[1]

Joan Sales, Αβέβαιη δόξα, μετάφραση από τα καταλανικά:  Ευρυβιάδης Σοφός, Άγρα, Αθήνα 2023, 720 σελ.

«Όλοι θα πεθάνουμε μια μέρα, ακόμα κι αν δεν υπάρχει ο πόλεμος, όμως το κακό δεν είναι τόσο ότι σκοτώνουμε ο ένας τον άλλον, όσο το μίσος. Ας σκοτωθούμε, αφού είναι υποχρέωσή μας, αλλά χωρίς μίσος. Όπως  έλεγε μια φορά ο Σολεράς, ας σκοτωθούμε σαν καλά αδέλφια». Ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα για τον Ισπανικό Εμφύλιο είναι, ταυτόχρονα, κι ένα μυθιστόρημα για τη νεότητα, τη διάψευση και την ήττα. [ΤΒJ]

Eduard von Keyserling, Κύματα, μετάφραση από τα γερμανικά: Αναστασία Χατζηγιαννίδη, Loggia, Αθήνα 2020, 214 σελ.

Ο Έντουαρντ φον Κάιζερλινγκ είναι σπουδαίος συγγραφέας της γερμανικής λογοτεχνίας των αρχών του 20ού αιώνα και το μυθιστόρημά του, Κύματα, δικαίως θεωρείται το σημαντικότερο έργο του. Ο  Κάιζερλινγκ συνομιλεί με τα μοντερνιστικά ρεύματα της εποχής του, τέλη 19ου - αρχές 20ού αιώνα, και βάζει τη δική του σφραγίδα στη λογοτεχνία της παρακμής και του ιμπρεσιονισμού, ενώ το έργο του απηχεί τις γυναικείες διεκδικήσεις του πρώτου φεμινιστικού κύματος.

László Krasznahorkai, Η Σέιομπο πέρασε από εκεί κάτω. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα ουγγρικά: Μανουέλα Μπέρκι, Πόλις, Αθήνα 2019, 496 σελ.

Ένας ούγγρος τουρίστας έρχεται στην Αθήνα να δει την Ακρόπολη. Αντιμετωπίζει το χάος και τη ζέστη της πόλης κι όταν, μες στον καύσωνα, βρίσκεται μπροστά από τον Παρθενώνα δεν μπορεί να τον δει – τον τυφλώνει το φως που αντανακλάται στο ασβεστολιθικό πέτρωμα του βράχου. Αλλά το φως κρύβει καλά το σκοτάδι, που είναι κοντά. Μια λεπτομέρεια από το σύμπαν ενός ιδιαίτερου συγγραφέα. [ΤΒJ]

Μιχάλης Μοδινός, Τελευταία έξοδος, Στυμφαλία. Mυθιστόρημα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2014, 190 σελ.

Μίλτος Λειβαδίτης, Εξελικτική Ψυχολογία και Ψυχοπαθολογία, Παρισιάνου, Αθήνα 2023, 292 σελ.

Φέτος το καλοκαίρι μεταξύ των άλλων βιβλίων που διάβασα ήταν και τα συγκεκριμένα: το επιστημονικό σύγγραμμα του Μίλτου Λειβαδίτη και ένα παλιότερο μυθιστόρημα του Μιχάλη Μοδινού γραμμένο την πρώτη φάση της μεγάλης κρίσης της χώρας (και πρωτοδημοσιευμένο σε συνέχειες στο Books’ Journal). Εκ πρώτης όψεως, είναι δυο βιβλία που δεν φαίνεται να έχουν καμία σχέση μεταξύ τους.   

Επίμετρο στο μυθιστόρημα Περεγρίνος

Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αρμός το ιστορικό μυθιστόρημα του Αντώνη Νικολή Περεγρίνος. Από το βιβλίο αυτό, δημοσιεύουμε το επίμετρό του, στο οποίο ο συγγραφέας εξηγεί πώς και γιατί υιοθέτησε τον συγκεκριμένο ήρωα και πώς εργάστηκε για τη συγγραφή του: «Είχα δέκα-είκοσι πληροφορίες για μια ιστορική βιογραφία όπως μπορούσα να τις μαζέψω απ’ το κείμενο του Λουκιανού, που δεν αποκλείεται κι αυτές τραβηγμένες στα άκρα ή και διαστρεβλωμένες στο πλαίσιο της πολεμικής του λιβελογράφου Λουκιανού, μα κιόλας τόσες λίγες, που μόνο ιστορική δεν θα έπρεπε να θεωρηθεί συνθεμένη στο τέλος η βιογραφία. Δεν είχα, λοιπόν, άλλη επιλογή από το να ριχτώ στη μελέτη των πηγών, γραπτών και υλικών καταλοίπων, της περιόδου, γενικότερα να καταστρώσω ένα «πρόγραμμα εργασίας», ευελπιστώντας ότι εντέλει μέσ’ απ’ αυτήν την περιήγηση θα… εμφανιζόταν εντός μου ο αληθινός από την άποψη της λογοτεχνίας, ο μυθιστορηματικός πια Περεγρίνος». (Τεύχος 145)

Αγγέλα Καστρινάκη, Μίλα, Πηνελόπη! Λογοτεχνικές μεταμορφώσεις της μυθικής ηρωίδας στην Ελλάδα και τον Δυτικό κόσμο από τον 19ο αιώνα ώς τις μέρες μας, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2023, 424 σελ.

Η νέα μελέτη της Αγγέλας Καστρινάκη εξετάζει ιστορικά και συγκριτικά τα πολλά πρόσωπα της ομώνυμης ηρωίδας στη νεοελληνική λογοτεχνία, πρωτότυπη και μεταφρασμένη, καθώς και στον κινηματογράφο, το θέατρο και το τραγούδι, κατ’ επιλογήν.

Αγγέλα Καστρινάκη, Μίλα, Πηνελόπη! Λογοτεχνικές μεταμορφώσεις της μυθικής ηρωίδας στην Ελλάδα και τον Δυτικό κόσμο από τον 19ο αιώνα ώς τις μέρες μας, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2023, 424 σελ.

Η Πηνελόπη της Αγγέλας Καστρινάκη είναι η γυναίκα, που διαλέγεται με τα φύλα και με τις εποχές και με τα γράμματα και τις τέχνες, στο πέρασμα του χρόνου. Η μέση γυναίκα, η γυναίκα η γήινη, η γυναίκα της καθημερινότητας, άρα η πολιτική γυναίκα, η γυναίκα που ενδιαφέρει την πολιτική. Πώς εξελίσσεται λοιπόν αυτή η Πηνελόπη και πώς διεκδικεί την ισότητα ή την αναγνώρισή της μέσα στην κοινωνία; Πώς την περιέγραψαν οι ποιητές κι οι πεζογράφοι, πώς την απαθανάτισε η ζωγραφική, πόση σχέση έχει με τη γυναίκα για την οποία μιλάνε οι σπουδές φύλου; Μια συνομιλία για την Πηνελόπη των γραμμάτων και των τεχνών, αλλά εντέλει την Πηνελόπη της κοινωνικής μας ζωής. [TBJ]

Georgi Gospodinov, Φυσικό μυθιστόρημα, μετάφραση από τα βουλγαρικά: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, Ίκαρος, Αθήνα 2020, 184 σελ.

Georgi Gospodinov, Περί φυσικής της μελαγχολίας, μετάφραση από τα βουλγαρικά: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, Ίκαρος, Αθήνα 2018, 336 σελ.

Georgi Gospodinov, Χρονοκαταφύγιο, μετάφραση από τα βουλγαρικά: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, Ίκαρος, Αθήνα 2021, 368 σελ.

Georgi Gospodinov, Εκεί όπου δεν είμαστε, μετάφραση από τα βουλγαρικά - ανθολόγηση: Αυγή Λίλλη, Ίκαρος, Αθήνα 2022, 168 σελ.

Και τα τρία πεζογραφικά βιβλία του Γκιόργκι Γκοσποντίνοφ είναι προκλητικά για τον αναγνώστη τους, γι’ αυτό άλλωστε και πολύ εύκολα από τη Βουλγαρία, όπου πρωτοκυκλοφόρησαν, γρήγορα έγιναν δημοφιλή παγκοσμίως. Το τρίτο μάλιστα απ’ αυτά, το Χρονοκαταφύγιο, μια αλληγορία για τη νοσταλγία του παρελθόντος και τη γοητεία που έχει, εξωραϊσμένη από τη μνήμη και συγκρινόμενη με το παρόν, τιμήθηκε με το Μπούκερ 2023. Ο Γκοσποντίνοφ είναι μόδα. Αλλά δεν είναι μόνο μόδα. Τα μυθιστορήματά του βρίσκονται στην αιχμή της εποχής μας, αναφέρονται στον κόσμο μας και στα στοιχήματα που τίθενται σε ατομική και σε κοινωνική κλίμακα. [ΤΒJ]

Κώστας Καλφόπουλος,  Ό,τι αρχίζει ωραίο τελειώνει με φόνο. Λαϊκά νουάρ διηγήματα, Καστανιώτη, Αθήνα 2023, 168 σελ.

Το βιβλίο Ό,τι αρχίζει ωραίο τελειώνει με φόνο, του Κώστα Καλφόπουλου αποτελείται από μία συλλογή 7 διηγημάτων, τα 6 εκ των οποίων έχουν δημοσιευτεί προηγουμένως αλλού: σε εφημερίδες, σε συλλογές αστυνομικών διηγημάτων, σε συλλογικά βιβλία με τον υπότιτλο λαϊκά νουάρ.