Λογοτεχνία

Ο Στρατής Τσίρκας για τον Ρόδη Ρούφο 

George Simenon, Το τραίνο. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα γαλλικά: Αργυρώ Μακάρωφ, Άγρα 2022, 224 σελ.

Ο Μαρσέλ μπλέκεται, εν έτει 1940, στα δίχτυα των φυγάδων προς τη νότια Γαλλία   και έλκεται έντονα από μια μυστηριώδη, λιγομίλητη και παραδόξως υποτακτική Τσέχα, κάνοντας έρωτα μαζί της στους πιο απίθανους τόπους. Τίποτε, όμως, δεν μεταβάλλεται στη ζωή και στον κόσμο του. Δεν ξαναβλέπει παρά πολύ αργότερα την Τσέχα και επιμένει να αδιαφορεί για τον καυτό του περίγυρο, παραμένοντας  εξόριστος τόσο του έρωτα όσο και του πολέμου.  

Michel Houellebecq, Η επέκταση του πεδίου της πάλης, μετάφραση από τα γαλλικά: Αλέξης Εμμανουήλ, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1999, 201 σελ.

Michel Houellebecq, Τα στοιχειώδη σωματίδια, μετάφραση από τα γαλλικά: Αλέξης Εμμανουήλ, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2000, 420 σελ.

Michel Houellebecq, Υποταγή, μετάφραση από τα γαλλικά: Λίνα Σιπητάνου, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2015, 308 σελ.

Η κυκλοφορία των μυθιστορημάτων του Ουελμπέκ στη Γαλλία γεννά, συνήθως, αντιδράσεις. Τρία χαρακτηριστικά του έργου του προκάλεσαν τις εντονότερες αντιδράσεις: οι ωμές περιγραφές της ερωτικής μιζέριας των σύγχρονων Δυτικών, η πολιτική του διάσταση και το στυλ του.

Ρόδης Ρούφος, Οι μεταμορφώσεις του Αλάριχου και άλλα δοκίμια, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2018, 264 σελ.

Ποιος να το ’λεγε πως 50 χρόνια μετά τον θάνατο του Ρόδη Ρούφου μια νέα τρομακτική έκφανση της περσόνας του Αλάριχου θα έκανε την εμφάνισή της και πάλι στην περιοχή μας. Βέβαια, ο συγγραφέας τού αρκετά γνωστού (πια) δοκιμίου Οι μεταμορφώσεις του Αλάριχου, μας είχε προειδοποιήσει: χρειάζεται διαρκής επαγρύπνηση και αγώνας για να μην επικρατήσει ο καταστροφέας του πολιτισμού που αδιάκοπα επιστρέφει.

Αλέξανδρος Δ. Μπαζούκης, Ρόδης Ρούφος. Ένας συγγραφέας σε καιρούς δοκιμασίας (Κατοχή, Αντίσταση, Κυπριακός Αγώνας), πρόλογος: Θανάσης Βαλτινός, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2021, 478 σελ.

Η λογοτεχνία του Ρόδη Ρούφου, ο οποίος αρχίζει να εκδίδει αμέσως μετά το τέλος του εμφυλίου, συγκροτείται από τη φιλελεύθερη ιδεολογία του και τον κοσμοπολιτικό πατριωτισμό του. Ως συγγραφέας, ο Ρούφος έλπιζε η λογοτεχνία του να συμβάλει ώστε να μείνει πίσω η παλιά Ελλάδα του παλαιοκομματισμού και του Εθνικού Διχασμού. Οραματιστής, χρησιμοποιεί τον όρο «προσκλητήριο» και καλεί τους Έλληνες μετά τον πόλεμο να αφυπνιστούν και να αναδείξουν μια νέα ηγεσία, τολμηρή και ριζοσπαστική, η οποία θα συνέβαλε στο κτίσιμο μιας νέας Ελλάδας. 

Φώτης Κόντογλου, Το Αϊβαλί η πατρίδα μου, Μεταίχμιο, Αθήνα 2022, 472 σελ.

 Κλίμα αναπόλησης του πολιτισμού που εξανδραποδίστηκε από τον γενέθλιο τόπο, με ακούραστες παραπομπές στην ορθόδοξη παράδοση και στη διαχρονική αυταξία του ελληνικού στοιχείου. Παρ’ όλα αυτά, ο Κόντογλου δεν θα παραγράψει ακριβώς τις δυτικές του αφετηρίες, με αναρίθμητους Ροβινσώνες της ευλογημένης Ανατολής, με Σεβάχ, με Μπαρμπαρόσες και με κουρσάρους που ανακαλούν τις αγάπες των παιδικών και των νεανικών του χρόνων.                    

Ζαν Κλωντ Ιζζό, Η τριλογία της Μασσαλίας: Το μαύρο τραγούδι της Μασσαλίας, Το τσούρμο, Solea, μετάφραση από τα γαλλικά: Ριχάρδος Σωμερίτης (πρώτο και τρίτο βιβλίο), Αλέξης Εμμανουήλ, Πόλις, Αθήνα 2011, 798 σελ.

Julie Orringer, Φάκελος απόδρασης, μετάφραση από τα αγγλικά: Θεοδώρα Δαρβίρη, Gutenberg, Αθήνα 2021, 952 σελ.

Gilles Vincent, Αυτή η χώρα που τη δολοφονούν, μετάφραση από τα γαλλικά: Γιάννης Καυκιάς, angelus novus, Αθήνα 2019, 352 σελ.

«Η Μασσαλία δεν είναι μια πόλη για τουρίστες. Δεν υπάρχει τίποτα για να δεις. Η ομορφιά της δεν είναι δυνατόν να φωτογραφηθεί. Μόνον να περιγραφεί είναι δυνατόν. Είναι ένας τόπος για τον οποίο πρέπει να έχεις άποψη, μόνον τότε μπορείς να δεις ό,τι χρειάζεται να δεις». Ο Ζαν-Κλωντ Ιζζό, ο συγγραφέας της Τριλογίας της Μασσαλίας, περιγράφει μια πόλη όμορφη και σκοτεινή και εισάγει το polar marseillaise, μια ειδική κατηγορία νουάρ μυθιστορημάτων, κοινό συστατικό των οποίων είναι το μεγάλο γαλλικό λιμάνι και η παρανομία που ενδημεί στα σκοτάδια του, αλλάζοντας πρόσωπο με τα χρόνια, όπως ακριβώς και η πόλη.

Χριστίνα Πουλίδου, Χωρίς Πυξίδα, Μεταίχμιο, Αθήνα 2021, 368 σελ.

Το 2025, η Γαλλία βγάζει ακροδεξιά κυβέρνηση και αποχωρεί από το ευρώ, με αποτέλεσμα η Ευρώπη να κλυδωνίζεται. Στην Ελλάδα, υπάρχει ακόμα μια αριστερή εφημερίδα, του κόμματος ΠΡΙΖΑ, που αντιλαμβάνεται τη δημοσιογραφία όχι ως κομματικό πρόταγμα. Οι δημοσιογράφοι της έχουν βεβαίως βαθιές διαφωνίες – αλλά όταν χρειάζεται είναι ο ένας πλάι στο άλλο. Ένα μυθιστόρημα πολιτικής φαντασίας με στοιχεία από τη σημερινή πραγματικότητα. [ΤΒJ]

Hilary Mantel, Γουλφ Χολ, μετάφραση: Αθανάσιος Ζάβαλος, Πάπυρος, Αθήνα 2010, σελ. 495

«Η καρδιά μου είναι με το ιστορικό μυθιστόρημα», λέει η Χίλαρι Μαντέλ. «Και στην πρόκληση να παρουσιαστούν σύνθετα γεγονότα χωρίς συμβιβασμούς, έτσι ώστε ο αναγνώστης να απολαμβάνει τη διήγηση αλλά και να σοκάρεται απ’ αυτή. Ακόμη και αν ανατρέπονται οι προσδοκίες του. Πρέπει ωστόσο να διευκρινίσω ότι εγώ δεν έχω στόχο την αντικειμενική ιστορία. Μεροληπτώ. Παίρνω το μέρος του ήρωα μου, του Τόμας Κρόμγουελ». Tο βιβλίο της που διαδραματίζεται στην Αγγλία του Ερρίκου Η’, βραβεύτηκε το 2009 με το βραβείο Booker. (από το Books' Journal, τχ. 1, Νοέμβριος 2010, αναδημοσίευση με αφορμή το θάνατο της Χίλαρι Μαντέλ)

Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης, Το χιόνι των Αγράφων. Μυθιστόρημα, Κίχλη, Αθήνα 2021, 160 σελ. 

Το σπονδυλωτό μυθιστόρημα (έξι αυτοτελή διηγήματα) του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη αναφέρεται σε μια από τις πιο τραγικές σελίδες του ελληνικού Εμφυλίου, την πορεία των αόπλων της Ρούμελης, η οποία πραγματοποιήθηκε από τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) τον Φεβρουάριο του 1948, με κύριο σκοπό τη μετάβαση στις περιοχές του Γράμμου, που έλεγχε ο ΔΣΕ, 1.300 περίπου νεαρών νεοσύλλεκτων μελών του. Μια ιστορία θαμμένων ελπίδων που θάφτηκαν στο χιόνι.

John Le Carré, Σίλβερβιου, μετάφραση από τα αγγλικά: Μαρία Παπανδρέου, Bell, Αθήνα 2022, 264 σελ.

Είναι δύο μυστήρια, το ένα μέσα στο άλλο, αλλά δεν είναι ρώσικες μπάμπουσκες: είναι αγγλικές ιστορίες. Η μία έχει να κάνει με τον ίδιο τον Τζον Λε  Καρρέ και το «χαμένο» τελευταίο του βιβλίο· και η άλλη με τους ήρωές του, με τα πλοκάμια της να απλώνονται στον κόσμο και στον χρόνο.

Edith Sollohub, The Russian Countess. Escaping revolutionary Russia, Impress Books Ltd, 2009, 514 σελ.

Η Έντιθ Σολοχιούμπ έγραφε  τις αναμνήσεις της για πολλά χρόνια μετά την απόδρασή της από τη Ρωσία εξ ολοκλήρου στα αγγλικά. Διηγείται εμπειρίες  από την ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή στην πατρίδα, τα πάθη, τις πολλές δύσκολες, επικίνδυνες και οδυνηρές περιπέτειες μέχρι να φθάσει στην υπερωρία και στην ελευθερία. Μετά το θάνατό της, το 1965, βρέθηκαν δακτυλόγραφες και χειρόγραφες σελίδες που συγκρότησαν έναν τόμο ο οποίος εκδόθηκε σε επιμέλεια της νύφης της, Βαλερί Σολοχιούμπ, τον Ιούνιο του 2009 – και δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά.