Λογοτεχνία

Ζωρζ Σιμενόν, Το τραίνο, μετάφραση από τα γαλλικά: Αργυρώ Μακάρωφ, Άγρα, Αθήνα 2022, 210 σελ.

 Την ώρα που εισβάλλουν στη Γαλλία οι ναζί, σύζυγος στέλνει την έγκυο γυναίκα του με ασφαλές τρένο σε ασφαλή προορισμό και ο ίδιος την ακολουθεί με μια πιο αργή, εμπορική αμαξοστοιχία. Εκεί, από καθυστέρηση σε καθυστέρηση, σε μια συνθήκη όπου οι άνθρωποι δεν έχουν ούτε παρελθόν ούτε μέλλον, θα συναντήσει μια γυναίκα με την οποία θα ζήσουν ένα έντονο βράδυ. Υπάρχει λοιπόν ζωή για ανθρώπους πριν τους καταπιεί η αδηφάγος νύχτα της Ιστορίας; Τεύχος 137

Μάγκι Ο΄Φάρελ, Άμνετ, μετάφραση από τα αγγλικά: Αύγουστος Κορτώ, Ψυχογιός, Αθήνα 2021, σελ. 392

Ο σπόρος αυτού του βιβλίου έπεσε πριν από πολλά χρόνια στην κρύα αίθουσα ενός γυμνασίου της Σκοτίας, όταν ο κύριος Χέντερσον, καθηγητής αγγλικής  λογοτεχνίας, ανέφερε εν παρόδω ότι ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ είχε έναν μονάκριβο γιο, τον Άμνετ, που πέθανε σε ηλικία 11 ετών. Η δεκαεξάχρονη τότε μαθήτρια Μάγκι Ο’Φάρελ δεν έβγαλε ποτέ αυτή τη λεπτομέρεια από το μυαλό της. Όταν μάλιστα άρχισε να γράφει βιβλία, πάντα είχε στα σχέδιά της να γράψει ένα μυθιστόρημα για τον Άμνετ. Το ανέβαλε διαρκώς. Eπτά βιβλία αργότερα και κρατώντας εκείνη την ανάμνηση για 30 χρόνια, έγραψε τον Άμνετ, που κυκλοφόρησε το 2020.

Βαρλάμ Σαλάμοφ, Ιστορίες από την Κολυμά, μετάφραση από τα ρωσικά: Ελένη Μπακοπούλου, νέα έκδοση Άγρα, Αθήνα 2022, 1602 σελ.

Βαρλάμ Σαλάμοφ, Ιστορίες από την Κολιμά, μετάφραση από τα ρωσικά: Ελένη Μπακοπούλου, Ίνδικτος, Αθήνα 2011, 1968 σελ.

Η νέα έκδοση στα ελληνικά από την Άγρα των 145 διηγημάτων του Βαρλάμ Σαλάμοφ, έντεκα χρόνια μετά την πρώτη έκδοση της Ινδίκτου, είναι ευκαιρία να γνωρίσουν περισσότεροι ένα από τα πιο ακραία κείμενα στρατοπεδικής λογοτεχνίας. Ο Σαλάμοφ  εισάγει τον αναγνώστη σε έναν ζοφερό κόσμο αδικίας και εξόντωσης, σε μια ζωή στο όριο του θανάτου, πνευματικού, ηθικού και φυσικού, εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στα στρατόπεδα εργασίας της Σοβιετικής Ένωσης κατά τις δεκαετίες 1930 - ’50. Μακριά από τον καταγγελτισμό ή τον μελοδραματισμό, ο Σαλάμοφ συνθέτει με τις ιστορίες του μια αριστοτεχνική σπουδή στο κακό. (Το κείμενο αναδημοσιεύεται από το τεύχος 19 του Books’ Journal, Μάιος 2012. Είχε γραφτεί με αφορμή την πρώτη έκδοση του έργου στα ελληνικά και, προφανώς, εισάγει τον αναγνώστη και στη νέα έκδοσή του, που άλλωστε χρησιμοποιεί την ίδια μετάφραση, της Ελένης Μπακοπούλου.)

Λίλα Κονομάρα, Ο μπόγος, Καστανιώτη, Αθήνα 2022,  

Ποιος είναι ο Μανόλης; Άγγελος και συγχρόνως διάβολος, άγιος, εραστής, δολοφόνος, αποδιοπομπαίος τράγος, ένας ήρωας αρχετυπικός, ενσαρκώνει το παράδοξο και μη κατανοήσιμο και κατανοητό της ανθρώπινης ύπαρξης σε μια Ελλάδα που αλλάζει. Το όγδοο βιβλίο της Λίλας Κονομάρα καταδύεται στη συλλογική μνήμη.

Jean Bloch-Michel, Ο Μάρτυρας, μετάφραση από τα γαλλικά: Ευγενία Γραμματικοπούλου, Οκτάνα, Θεσσαλονίκη 2020, 176 σελ.

Jean Bloch-Michel, Daniel et Noémie, Gallimard, Paris 1971, 240 σελ.

Ο Ζαν Μπλοχ-Μισέλ είναι μια σπουδαία περίπτωση των γαλλικών γραμμάτων και ο Μάρτυρας, το δεύτερο βιβλίο του που μεταφράζεται στα ελληνικά. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι και το Daniel et Noémie. Και τα δύο έργα περιστρέφονται γύρω από το ίδιο θέμα: τη στάση του ατόμου όταν η ιστορία εισβάλλει στη ζωή του. Ο κεντρικός χαρακτήρας κάθε μυθιστορήματος αντιδρά με τον ίδιο τρόπο απέναντι στην απειλή του πολέμου.  Επιλέγει να την αγνοήσει και να περιχαρακωθεί στα στενά όρια της ιδιωτικής του ζωής. Γιατί; Και γιατί ο αντιστασιακός Μπλοχ-Μισέλ, αντί να καταδικάσει αυτές τις συμπεριφορές που περιγράφει, τις χρησιμοποιεί για να διεισδύσει στη συνθετότητα της ανθρώπινης ψυχής και των συμπεριφορών που συχνά υποκινεί; [Τεύχος 136]

 Γιάννης Πάσχος, Το χρονικό ενός δυσλεκτικού. Νουβέλα, Περισπωμένη, Αθήνα 2022, 99 σελ.

Μια αυτοβιογραφική νουβέλα για τη δυσλεξία. Γραμμένη σε τόνους σπαρακτικής κωμωδίας, βάζει στο στόχαστρο την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση της ελληνικής περιφέρειας κατά τις δεκαετίες του 1960 του 1970, με έναν αφηγητή και έναν συγγραφέα οι οποίοι αποδεικνύονται φάροι ζωής και θαλεροί θιασώτες της αισιοδοξίας.

Μαρίνα Τσβετάγιεβα, Γήινα Σημεία. Ημερολόγια1917-1920, μετάφραση από τα ρωσικά, πρόλογος: Ιωάννα Σαββίδου, Ηριδανός, Αθήνα 1993, 218 σελ.

Η ρωσίδα ποιήτρια Μαρίνα Τσβετάγιεβα γεννήθηκε στην Μόσχα το 1892, σε ένα μεγαλοαστικό σπίτι. Ο πατέρας της ήταν καθηγητής Καλών Τεχνών στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Η μητέρα της, διάσημη πιανίστρια, διανοούμενη, αριστοκρατικής καταγωγής με προγόνους Γερμανούς και Πολωνούς, ήταν δεύτερη σύζυγος του πατέρα της. Πολλά από τα παιδικά της χρόνια τα έζησε στη Γένοβα (λόγω φυματίωσης της μητέρας πήγαν σε θερμά κλίματα). Μετά το θάνατο της μητέρας της, το 1904, πέρασε τα εφηβικά της χρόνια στη Λωζάνη. Το 1908 σπούδασε φιλολογία στη Σορβόνη.

Caryl Férey, Lëd-Πάγος, μετάφραση από τα γαλλικά: Αργυρώ Μακάρωφ, Άγρα, Αθήνα 2021, 492 σελ.

Το Νορίλσκ είναι μια κρύα πόλη της Σιβηρίας, με παραδειγματική ρύπανση, πλάι στην οποία λειτουργούσε γκουλάγκ. Στο μυθιστόρημα που ο Καρίλ Φερί γράφει με φόντο την πόλη αυτή, μπερδεύονται η Σοβιετική Ένωση, ο Στάλιν, οι νεκροί ποιητές του σταλινισμού, αλλά και ο Πούτιν, οι ολιγάρχες, οι δολοφονημένοι αντίπαλοι του καθεστώτος, ο νέος αυταρχισμός. Τι ζητάει εκεί ένας αστυνομικός συγγραφέας; [ΤΒJ]

Alberto Garlini, Ο νόμος του μίσους, μετάφραση από τα ιταλικά: Βασιλική Πέτσα, Πόλις, Αθήνα 2022, 720 σελ.

Μιλάνο, Μάιος 1985. Ο εικοσάχρονος φοιτητής Στέφανο Γκουέρα βρίσκεται στο εδώλιο του κατηγορουμένου, ύστερα από τη συμμετοχή του στη Μάχη της Βάλε Τζούλια, το 1968.

Μισέλ Φάις, Εξουθένωση. Ντοκιμαντέρ ονείρων. Διηγήματα, Πατάκη, Αθήνα 2022, 283 σελ.

 Τα διηγήματα από τη νέα συλλογή του Μισέλ Φάις είναι ζωντανά ενθύμια φρίκης και ρεαλιστικά σκηνοθετημένες εικόνες από τον «ψυχρό πόλεμο» των σχέσεων, λίγο πριν από το τέλος του παιχνιδιού. Τεύχος 136

Πώς ο γάλλος συγγραφέας επαναφέρει την έννοια της ευθύνης στη λογοτεχνία

 Emmanuel Carrère, Γιόγκα, μετάφραση από τα γαλλικά: Γιώργος Καράμπελας, εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Αθήνα 2021, 312 σελ.

 Όταν μπαίνουμε σε ένα βιβλίο του Καρρέρ, λέει ο Μισέλ Ουελμπέκ, «τα μιάσματα της ηθικής αμφιβολίας διαλύονται, η ατμόσφαιρα καθαρίζει, ανασαίνουμε ευκολότερα. Ο Καρρέρ ξέρει πότε η συμπεριφορά των ηρώων του είναι αξιέπαινη, αξιοθαύμαστη, απεχθής, ηθικά ουδέτερη – μπορεί να έχει αμφιβολίες για τα πάντα, εκτός απ’ αυτό. Και είναι τούτη η καθαρότητα της σύλληψης, τούτη η διανοητική και ηθική ευθυκρισία που τον κάνουν ικανό, αυτόν και μόνο αυτόν (ή σχεδόν) να θίγει ορισμένα θέματα ηθικώς ευαίσθητα τω όντι». Ποια είναι αυτά; Γιατί γράφει non-fiction; Και τελικά, με τι υλικά κατάφερε να είναι μια υπολογίσιμη δύναμη στα γαλλικά γράμματα; (τεύχος 135)

Nicole Krauss, Τι σημαίνει να είσαι άνδρας, μετάφραση από τα αγγλικά: Ιωάννα Ηλιάδη, Μεταίχμιο, Αθήνα 2022, 320 σελ.

 Η συλλογή δέκα διηγημάτων της Νικόλ Κράους, που γράφτηκαν σε βάθος είκοσι χρόνων ενώ κυρίως δούλευε τα μυθιστορήματά της, δεν είναι απλώς μια άσκηση ύφους ή ένα είδος που βοηθά στην αποφόρτιση όσων γράφουν από το άγχος των πολλών σελίδων, αλλά ένα δυναμικό πεδίο έκφρασης που ελπίζω να σηματοδοτεί μια νέα περίοδο για τη συγγραφέα. Τεύχος 135