Κριτικές

Θανάσης Διαμαντόπουλος, Η κορύφωση του Εθνικού Διχασμού. Η Δίκη των Έξι: «Αναγκαίο λάθος» ή «δικαστικός φόνος»;, Πατάκη, Αθήνα 2022

Δύο διαφορετικές νοοτροπίες πολιτικής, δύο διαφορετικά εθνικιστικά περιεχόμενα της Μεγάλης Ιδέας, δύο παρατάξεις που αλληλοκατηγορούνταν ως «προδοτικές». Και μια δίκη με ειδικό πολιτικό βάρος, καθώς οι Έξι δεν χρησίμευσαν μόνο ως εξιλαστήρια θύματα, αλλά και για να χρεώσουν συμβολικά όλες τις ευθύνες της Μικρασιατικής Καταστροφής στην αντιβενιζελική παράταξη. Ο καθηγητής Θανάσης Διαμαντόπουλος φωτίζει μια πολύ δύσκολη περίοδο της νεότερης ελληνικής ιστορίας. [ΤΒJ]

Θανάσης Διαμαντόπουλος, Η κορύφωση του Εθνικού Διχασμού. Η Δίκη των Έξι: «Αναγκαίο λάθος» ή «δικαστικός φόνος»;, Πατάκη, Αθήνα 2022

Δεν πίστευα ποτέ ότι ένα επιστημονικό κείμενο θα μου αναγεννούσε τόσο έντονα τη στυφή αλλά γονιμοποιό καφκική γεύση της εφηβικής ηλικίας, συνδυασμένη με την ανάλογη επίγνωση της έκτης δεκαετίας του βίου μου, που προσπαθεί να κινηθεί στα επικίνδυνα όρια της επιστήμης και της τέχνης. Είμαι ευγνώμων στον Θανάση Διαμαντόπουλο και γι’ αυτό. (τεύχος 130)

George Bernanos, Διάλογοι Καρμηλιτισσών, μετάφραση από τα γαλλικά: Αχιλλέας Κυριακίδης, επίμετρο: Σταύρος Ζουμπουλάκης, Πόλις, Αθήνα 2021, 256 σελ.

 Η Θεία Χάρις θα κατανικήσει το φόβο και θα καταστείλει το θάνατο σε ένα κύκνειο άσμα όπου η πίστη αναλαμβάνει τον πρώτο και τον πλέον καθοριστικό  λόγο. Αντίθετα, παρ’ όλα αυτά, με τους σκοπούς του συγγραφέα, αλλά εξαιτίας της μεγάλης λογοτεχνικής του δύναμης, η αγωνία του θανάτου παραμένει δεσπόζουσα παράμετρος του ύστατου έργου του. Η συντριβή ενώπιον τέλους μπορεί να μην ανήκει στην υπερβατική σφαίρα του αχειροποίητου, αλλά φωλιάζει βαθιά μέσα στην ψυχή και την καρδιά μας.

Ανδρέας Πανταζόπουλος, Εθνικολαϊκισμός και νεωτερικότητα στην Ελλάδα. Σημειώσεις για το λαϊκισμό των διανοουμένων και τη νεοελληνική ταυτότητα στον 20ό αιώνα, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2021, 208 σελ.

Ο Ανδρέας Πανταζόπουλος, ο πιο εμβριθής μελετητής του εθνικολαϊκισμού στην Ελλάδα, επανέρχεται με το νέο του βιβλίο για να αναπλεύσει το φαινόμενο ερευνώντας τις διανοητικές και αξιακές του ρίζες.

Αντρέι Κούρκοφ, Γκρίζες μέλισσες. Μυθιστόρημα,  μετάφραση από τα ρωσικά: Δημήτρης Τριανταφυλλίδης, Καστανιώτη, Αθήνα 2022, 432 σελ.

Υπάρχει μια χώρα με μεγάλη καρδιά, όπου όλο κάτι χαλάει. Και ευτυχώς, υπάρχουν λέξεις που την αφηγούνται. Ο ουκρανός συγγραφέας Αντρέι Κούρκοφ περιπλανιέται στη χώρα του ακολουθώντας τα βήματα ενός μελισσοκόμου – ο οποίος ξέρει ότι την άνοιξη πρέπει να βοσκήσουν μακριά από τις βόμβες. Θα αποχαιρετήσει λοιπόν τον μοναδικό του γείτονα, τον παλιό του συμμαθητή-εχθρό, θα αφήσει το ξυπνητήρι του ξεκούρδιστο και θα περιπλανηθεί στην έξω «μεγάλη γη»…

Παναγιώτης Μαντζούφας, Καλή νομοθέτηση και Κράτος Δικαίου. Πολυνομία, κακονομία και μη εφαρμογή των νόμων, Ευρασία, Αθήνα 2018, 294 σελ.

Υπάρχουν ερωτήματα που προκαλούν τους συνταγματολόγους γιατί δοκιμάζουν τις πιο ισχυρές τους διαισθήσεις: πώς μπορεί, για παράδειγμα, ένας νόμος να μην είναι καλός ή ορθός από τη στιγμή που ψηφίζεται από τους αντιπροσώπους μας και εκφράζει τη λαϊκή βούληση; Ποια η σχέση που διατηρεί η διαδικασία με την ουσία της νομοθετικής πρωτοβουλίας; Ποια είναι τα όρια της αυτονομίας του Κοινοβουλίου;

Θανάσης Γιοχάλας - Ζωή Βαΐου, Η Αθήνα τον 19ο αιώνα. Εικόνες μιας οδοιπορίας μέσω του Τύπου, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2021,  448 σελ.

Πώς μπορείς να μιλήσεις για την Αθήνα, τον 19ο αιώνα, μέχρι τα πρώτα χρόνια του 20ού, τον  «αιώνα-διπρόσωπο Ιανό»;  Τι ερωτήματα μπορεί κάποιος σήμερα να θέσει αναφορικά με την πολεοδομία της, τους δρόμους της, τα οδόσημά της, τα στέκια, τους ανθρώπους που την  κατοικούσαν και την περπατούσαν, τις συλλογικές νοοτροπίες, τις ατομικές συνήθειες, τους τρόπους, τα πάθη τους και τους πόθους τους;

Βισουάβα Σιμπόρσκα, Η ζωή εδώ και τώρα, μετάφραση από τα πολωνικά: Μπεάτα Ζουλκιέβιτς, Καστανιώτη, Αθήνα 2021, 248 σελ

Η Μπεάτα Ζουλκιέβιτς λατρεύει την πολωνή ποιήτρια Βισουάβα Σιμπόρσκα, που ανθολόγησε και μετέφερε στα ελληνικά σε μια μοναδική συλλογή – ενδεικτική βαθιάς σχέσης με το ποιητικό πρωτότυπο και προσήλωσης στην ιδιαιτερότητά του. [ΤΒJ]

S.O.S. Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα (Dr. Strangelove). Ασπρόμαυρη αγγλοαμερικανική παραγωγή, 1964, σε σκηνοθεσία Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Σενάριο: Stanley Kubrick, Terry Southern, Peter George βασισμένο στο βιβλίο Red Alert του Peter George. Παίζουν: Peter Sellers, George C. Scott, Sterling Hayden, Keenan Wynn, Slim Pickens, Tracy Reed. Παραγωγή: Hawk Films - Stanley Kubrick, διανομή: Columbia Pictures. Διάρκεια: 94’. Στην πλατφόρμα Netflix.

 Γυρισμένη στον απόηχο της πυρηνικής κρίσης της Κούβας του 1962, η ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ Dr. Strangelove, μαύρη κωμωδία με τη συμμετοχή του Πίτερ Σέλερς, δείχνει την παράνοια των πυρηνικών εξοπλισμών, την τεράστια σημασία του αστάθμητου ανθρώπινου παράγοντα που μας βολεύει να αγνοούμε και την ευκολία με την οποία η ανθρωπότητα μπορεί να παραπατήσει στον πυρηνικό όλεθρο, τον χειροποίητο Άδη, από τον οποίο δεν υπάρχει επιστροφή. Και είναι μεν μια εφιαλτική κωμωδία, όμως το μήνυμα είναι καθαρό, ηχηρό και παραμένει τραγικά επίκαιρο όλον αυτό τον καιρό που μεσολάβησε —και ιδιαίτερα σήμερα.

Χρήστος Παπανίκος, Στιγμές επικαιρότητας. Σκίτσα-γελοιογραφίες 2019-2021, Mίνωας, Αθήνα 2021, 148 σελ.

Το γελοιογραφικό έργο του Χρήστου Παπανίκου διαδόθηκε με επιτυχία κυρίως μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο γελοιογράφος έρχεται να συνεχίσει τη σημαίνουσα τάση της σύγχρονης ελληνικής γελοιογραφίας να βάζει στο στόχαστρό της κυρίως πρωταγωνιστές και πρακτικές της ριζοσπαστικής και λαϊκιστικής ακρότητας που πρωτοέκαναν τη δυναμική –και προσωρινά κυρίαρχη (2010-15)– εμφάνισή τους τα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Με έμφαση στη λεπτομέρεια, με οξύ και πνευματώδη σαρκασμό, ο Παπανίκος είναι σήμερα ανάμεσα στους πιο παρεμβατικούς πολιτικούς γελοιογράφους. Στο βιβλίο του ανθολογεί τις βινιέτες που δημοσίευσε μετά την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ και, ιδίως, μετά την πανδημία του κορωνοϊού. [TBJ]  

Τσιμάρας Τζανάτος, Δεσποινίς Δυστυχία. Αφήγημα, Σοκόλη, Αθήνα 2015, 56 σελ.

Τσιμάρας Τζανάτος, Αγνώστου. Η βία του βίου. Ποιήματα, Κάπα Εκδοτική, Αθήνα 2021, 215 σελ.    

Από μια πεζογραφία που συνομιλεί με τη λογοτεχνία του φανταστικού και της επιστημονικής φαντασίας, με τον υπερρεαλισμό, με το οικο-μυθιστόρημα και με τη μαύρη κωμωδία, ο ηθοποιός, σκηνοθέτης και θεατρικός συγγραφέας Τσιμάρας Τζανάτος περνά τώρα σε μια ποίηση χωρίς υπογραφή, η οποία επικαλείται την αποπροσωποιημένη της ταυτότητα προκειμένου να μιλήσει για  την αποπροσωποίηση του κόσμου. Το κείμενο αναδημοσιεύεται από το τεύχος 126 του Books' Journal, θλιβερά επίκαιρο μετά την ανακοίνωση του θανάτου του Τσιμάρα Τζανάτου. 

Landru, Απομνημονεύματα, επίλογος: Μάριος Μαρκίδης, Σμίλη, Αθήνα 1989, 122 σελ.

LANDRU, ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ, έγραφε ο τίτλος του βιβλίου. Ήξερα τον Ανρί Ντεζιρέ Λαντρύ ως κατ’ εξακολούθηση δολοφόνο γυναικών – είχα δει την ταινία Ο κύριος Βερντού του Τσάρλι Τσάπλιν,  δεν μου είχε αρέσει, το θέμα όμως ήταν σοκαριστικό και πολλαπλά ενδιαφέρον. Σκέφθηκα: απομνημονεύματα; Έγραψε ο δολοφόνος απομνημονεύματα; Πήρα το βιβλίο απ’ τον πάγκο του βιβλιοπωλείου και το άνοιξα, είδα ότι είχε ημερολογιακές εισαγωγές αναγραφών. Το αγόρασα.