Κριτικές

Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου, Hannah Arendt. O νόμος της γης και η λησμονημένη παράδοση, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2021, 408 σελ.

 Εκκινώντας από τη Χάννα Άρεντ, η Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου γράφει ένα βιβλίο που αποτελεί πλούσια πηγή κινήτρων και ερεθισμάτων που μας ωθούν να ενδιαφερθούμε εκ νέου για ό,τι συμβαίνει στο πεδίο της πράξης και να επανεξετάσουμε τις δικές μας αντιλήψεις για τον ανθρώπινο κόσμο.

Σπύρος Βλιάμος, Κωνσταντίνος Γκράβας, Κεντρικές τράπεζες, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2021, 112 σελ.

Στο βιβλίο Κεντρικές τράπεζες, ο Σπύρος Βλιάμος και ο Κωνσταντίνος Γκράβας παρουσιάζουν ουσιαστικά και περιεκτικά το ρόλο που έχουν διαδραματίσει οι κεντρικές τράπεζες διαχρονικά στη σταθεροποίηση των μακροοικονομικών και χρηματοπιστωτικών συνθηκών στις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου. Επιπλέον, περιγράφουν τα σημαντικά ορόσημα και δόγματα των νομισματικών συστημάτων διεθνώς.

Ιφιγένεια Μποτουροπούλου, Διαχωρισμός των Εκκλησιών και του Κράτους στη Γαλλία. Χρονικό των ιδεολογικών ζυμώσεων που οδήγησαν στη θέσπιση ενός νόμου, πρόλογος: Πασχάλης Κιτρομηλίδης, μετάφραση από τα γαλλικά: Γιώργος Μπολιεράκης, Στερέωμα, Αθήνα 2022, 224 σελ.  

Από τον Διαφωτισμό, τον Βολταίρο, τον Ρουσσώ, τον Ντιντερό και τον Μοντεσκιέ μέχρι την ψήφιση του νόμου περί διαχωρισμού στις 29 Δεκεμβρίου 1905. Μια πυκνή  μελέτη για το περίπλοκο ιδεολογικό και φιλοσοφικό πλαίσιο εντός του οποίου κινήθηκαν οι αντίπαλες δυνάμεις του αντικληρικαλισμού και των οπαδών των θρησκευτικών ιδεών σε μια επί μακρόν επαναστατημένη κοινωνία και σε έναν κύκλο διαμάχης ο οποίος θα λάβει τέλος μόνο με τον Α’  Παγκόσμιο Πόλεμο.

John Le Carré, Σίλβερβιου, μετάφραση από τα αγγλικά: Μαρία Παπανδρέου, Bell, Αθήνα 2022, 264 σελ.

Είναι δύο μυστήρια, το ένα μέσα στο άλλο, αλλά δεν είναι ρώσικες μπάμπουσκες: είναι αγγλικές ιστορίες. Η μία έχει να κάνει με τον ίδιο τον Τζον Λε  Καρρέ και το «χαμένο» τελευταίο του βιβλίο· και η άλλη με τους ήρωές του, με τα πλοκάμια της να απλώνονται στον κόσμο και στον χρόνο.

Κορνήλιος Καστοριάδης, Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας, μετάφραση από τα γαλλικά: Σωτήρης Χαλικιάς, Γιούλη Σπαντιδάκη, Κώστας Σπαντιδάκης, Κέδρος, τελευταία επανέκδοση: Αθήνα 2010, 543 σελ.

Το 1975, ο Καστοριάδης δημοσίευσε το opus magnum του, τη Φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας. Έργο κλασικό της σύγχρονης σκέψης, συνιστά μια επιστημολογική τομή. Ολοκληρώνοντας τη ρήξη με τον Μαρξ, προσφέρει ένα εντελώς νέο φιλοσοφικό και διανοητικό σύμπαν, οικοδομημένο στη βάση ριζικά νέων, αποκλειστικά δικών του, οντολογικών φιλοσοφικών κατηγοριών, με ανάφορό τους την κοινωνία, την ετερότητα του χρόνου, τον άνθρωπο, την ψυχή, τον κόσμο, το είναι/ον. Έργο με το οποίο ταυτοχρόνως καταθέτει και μιαν άλλη, βαθύτερη και διαφορετική, κατανόηση του πεδίου και των στόχων της πολιτικής. Ποια είναι τα βασικά στοιχεία της σκέψης του κορυφαίου στοχαστή της αυτονομίας; Και ποια η περιπετειώδης διαδρομή του στη ζωή και στο χώρο των ιδεών; [TBJ]

Edith Sollohub, The Russian Countess. Escaping revolutionary Russia, Impress Books Ltd, 2009, 514 σελ.

Η Έντιθ Σολοχιούμπ έγραφε  τις αναμνήσεις της για πολλά χρόνια μετά την απόδρασή της από τη Ρωσία εξ ολοκλήρου στα αγγλικά. Διηγείται εμπειρίες  από την ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή στην πατρίδα, τα πάθη, τις πολλές δύσκολες, επικίνδυνες και οδυνηρές περιπέτειες μέχρι να φθάσει στην υπερωρία και στην ελευθερία. Μετά το θάνατό της, το 1965, βρέθηκαν δακτυλόγραφες και χειρόγραφες σελίδες που συγκρότησαν έναν τόμο ο οποίος εκδόθηκε σε επιμέλεια της νύφης της, Βαλερί Σολοχιούμπ, τον Ιούνιο του 2009 – και δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά.

Χαρούκι Μουρακάμι, Σκοτώνοντας τον Κομεντατόρε. Τόμος Α΄ και Β΄, μετάφραση από τα αγγλικά: Βασίλης Κιμούλης, Ψυχογιός, Αθήνα 2022, 432 και 448 σελ.

Το νέο βιβλίο του Χαρούκι Μουρακάμι έχει γνωστή δοσολογία. Η πλοκή χρησιμοποιεί ένα ρεαλιστικό φόντο στο οποίο εισβάλλουν στοιχεία της φαντασίας και συμπυκνωμένη διακειμενικότητα: αναφορές σε αγαπημένους συγγραφείς, σε μουσικούς και σε ζωγράφους, σε ιστορικά συμβάντα και σε ιστορικά πρόσωπα. Μυστήριο, σχέσεις, σεξ, λατρεία της δυτικής κουλτούρας και αφηγηματική δεξιοτεχνία σε ένα ακόμα μυθιστόρημα στο οποίο ο επιδέξιος αφηγητής αναδιατάσσει τα μόνιμα συστατικά των αφηγήσεών του. [ΤΒJ]

Wolfram Siemann, Metternich. Stratege und Visionär. Eine Biographie, C. H. Beck, München 2022, 989 σελ.

Η ισορροπία των δυνάμεων, η πάση θυσία διατήρηση της ειρήνης και οι καταστροφικές συνέπειες του εθνικισμού ήταν οι άξονες της πολιτικής του Κλέμενς φον Μέτερνιχ, διπλωμάτης και κατόπιν υπουργός Εξωτερικών και καγκελάριος της Αυστριακής Αυτοκρατορίας. Ο εθνικισμός, που θεωρείται σήμερα πηγή κάθε κακού, ήταν ένα φιλελεύθερο κίνημα – κι ο Μέτερνιχ κατανοούσε τον εαυτό του ως στυλοβάτη του Ancien régime και αντίπαλο των επαναστατικών ιδεών και των επαναστάσεων. Μόλις κυκλοφόρησε στα γερμανικά μια συναρπαστική βιογραφία του. [ΤΒJ]

David Grossman, Ένα άλογο μπαίνει σ' ένα μπαρ. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα εβραϊκά: Λουίζα Μιζάν, Ψυχογιός, Αθήνα 2O19, 312 σελ.

Όλα θα μπορούσαν να αρχίσουν αστεία, με μια κοινότοπη επίσκεψη σε ένα κοινότοπο σόου, μια κοινότοπη παράσταση stand-up κωμωδίας. Όμως, η πρόσκληση από το κωμικό ενός συνταξιούχου δικαστή και, για λίγο, παιδικού φίλου βαθμιαία γίνεται η αιτία της ανάκλησης γεγονότων της ζωής των δύο ανδρών – και τότε η κοινοτοπία που πνίγει τις ζωές τους δεν φτάνει να δώσει νόημα. Ένας δεξιοτέχνης της ανθρώπινης κατάστασης ισραηλινός συγγραφέας σε μια από τις πιο επιδέξιες ιστορίες του. [ΤΒJ]

Πατρός Σεργέι Χάκελ, Η αγία Μαρία των Παρισίων, μετάφραση από τα αγγλικά, Νίκη Τσιρώνη, Ακρίτας, β’ έκδ., Αθήνα 2021, 260 σελ. 

Η ιστορία της Μαρίας Σκόμπτσοβα, μιας άθεης Λετονής που δραπέτευσε από τη Σοβιετική Ένωση και, στο Παρίσι, πιστή χριστιανή πλέον, έζησε τη ζωή της θυσιαστικά, για όσους είχαν ανάγκη. Ο θάνατός της στο Άουσβιτς έκλεισε έναν ηθικό κύκλο αφοσίωσης και αφιέρωσης στους άλλους. Γιατί αξίζει η υπόμνηση της παρουσίας της. [ΤΒJ]

Βασίλης Γούναρης - Δημήτρης Λυβάνιος (επιμ.), Άγνωστες πτυχές του ’21: νέοι ιστορικοί του ΑΠΘ ερευνούν τον αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2022, 288 σελ.

13 νέοι ιστορικοί, επτά άνδρες και έξι γυναίκες, επιχειρoύν να φωτίσουν πλευρές της Επανάστασης του 1821 οι οποίες δεν έχουν λάβει την προσοχή που τους αναλογεί, ή που θα έπρεπε να τους αναλογεί.  

Marie NDiaye, Η εκδίκηση είναι δική μου, μετάφραση από τα γαλλικά: Αλεξάνδρα Κωσταράκου, Πόλις, Αθήνα 2022, 264 σελ.

Ένα κοινωνικό συμβάν, μια τριπλή παιδοκτονία, απασχολεί όπως ήταν αναμενόμενο τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, αντηχώντας αναπόφευκτα τη (μισογυνική) απόδοση της επίκαιρης στην Ελλάδα ιστορίας της Ρούλας Πισπιρίγκου. Η πολυβραβευμένη Μαρί Ντιάι, αποφεύγοντας τις αναγωγές, με μια «γραφή της αμφισημίας», φωτίζει τις κοινωνικές και τις προσωπικές σχέσεις της παιδοκτόνου. Αλλάζοντας συνεχώς εστιάσεις στην ιστορία, η συγγραφέας αποτρέπει τις αξιολογικές κρίσεις, τα αντιθετικά σχήματα ή την απόδοση δικαιοσύνης, με οποιονδήποτε τρόπο. Διότι είναι εμπεδωμένο ότι η συνθετότητα των πραγμάτων είναι η δουλειά της. [ΤΒJ]