Κριτικές

Γιώργος Λ. Ευαγγελόπουλος, Παναγιώτης Κονδύλης και Alexandre Kojève, Ευρασία, Αθήνα 2023, 128 σελ. 

Το νέο βιβλίο του ακαδημαϊκού και συγγραφέα Γιώργου Λ. Ευαγγελόπουλου είναι ένα από τα μάλλον λίγα έργα που ο αναγνώστης ολοκληρώνει ευχόμενος να ήταν κάπως ογκωδέστερα καθώς, με τις ερεθιστικές τους επισημάνσεις και συσχετίσεις, κατορθώνουν να ερεθίζουν την αναγνωστική «όρεξη», δίχως ποτέ να τη φτάνουν σε οριστικό κορεσμό. Μέρος μιας σειράς ειδικά επιλεγμένων τόμων που εκδίδονται από το Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου (Ι.ΔΙ.Σ.), έχει γραφεί με στόχο να λειτουργήσει ως εισαγωγή για την καλύτερη κατανόηση της σύνδεσης της φιλοσοφίας με την πολιτική επιστήμη και τις διεθνείς σχέσεις, προπαντός στον εικοστό πρώτο αιώνα.

 Χάρης Βλαβιανός, Πλατωνικοί διάλογοι ή γιατί στο σπήλαιο κάνουν όλοι πάρτι, Πατάκη, Αθήνα 2022, 235 σελ.

Ο Χάρης Βλαβιανός επιδεικνύει τη σατιρική, σαρκαστική και, ευρύτερα, φιλοπαίγμονα, χιουμοριστική φλέβα του.

Αντώνης Χατζηκυριάκου, Χερσαίο Νησί, Ψηφίδες, Θεσσαλονίκη 2023, 444 σελ.

Η οθωμανική περίοδος της κυπριακής ιστορίας (1571-1878), έφερε πολλές αλλαγές στο νησί. Και, ιδίως το διάστημα 1764-1840, η Κύπρος έζησε αλλεπάλληλες κρίσεις, που καθόρισαν την εξέλιξή της. Ο συγγραφέας εκκινεί από τη σχέση ενός τόπου με τη γεωγραφία, η σημασία της οποίας μεταβάλλεται στο χρόνο και στο χώρο, στο πεδίο της γεωπολιτικής. Η έρευνά του σε πρωτογενείς πηγές συμβάλλει στην διεξοδική τεκμηρίωση ενός βιβλίου που καθοδηγείται κυρίως από τα γεγονότα και τις επιδράσεις που επέφεραν. [ΤΒJ - τεύχος 143] 

Γιάννης Παπαγεωργίου, To πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ. Συνταγματικοί θεσμοί και σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα, Κριτική, Αθήνα 2022,

Είναι το πολιτικό σύστημα της Αμερικής ένας σκληρός δικομματισμός; Τι ρόλο μπορεί να παίξει η Δικαιοσύνη στις πολιτικές εξελίξεις; Γιατί συνήθως περιβάλλεται με εμπιστοσύνη το Ανώτατο Δικαστήριο; Σε τι διαφέρει η αμερικανική δημοκρατία από τις άλλες εμπεδωμένες  δημοκρατίες του δυτικού κόσμου και, ιδίως, της Ευρώπης; Πώς προέκυψε ο Ντόναλντ Τραμπ και ο τραμπισμός; Χρειάζεται συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, μια χώρα που ρυθμίζεται από το Σύνταγμα του 1787; Ένα βιβλίο που λύνει όλες τις ενδεχόμενες απορίες για την αμερικανική δημοκρατία. [TBJ]

Χέγκελ, Πρόλογοι και εισαγωγές, μετάφραση από τα γερμανικά, ερμηνευτικά σχόλια: Παναγιώτης Θανασάς, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2021, 408 σελ.

Ο τόμος Χέγκελ: Πρόλογοι και Εισαγωγές, σε μετάφραση και με ερμηνευτικά σχόλια του Παναγιώτη Θανασά, ήρθε να καλύψει ένα κενό στην εικόνα του ελληνικού αναγνωστικού κοινού για την κλασική γερμανική φιλοσοφία. Τι είναι όμως η κλασική γερμανική φιλοσοφία και με ποιον τρόπο προσλαμβάνεται στον ελληνικό χώρο; (τεύχος 143)

Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Ήλιος με ξιφολόγχες. Mυθιστόρημα, Πατάκη, Αθήνα 2023, 416 σελ.

Εθνικιστές εναντίον αριστερών και εβραίων, βενιζελικοί κατά βασιλικών, τροτσκιστές κατά κομμουνιστών, 140.000 πρόσφυγες, κομιτατζήδες, παρακρατικοί, πράκτορες ξένων δυνάμεων, απεργίες και δολοφονίες. Όλοι εναντίον όλων, αυτό ήταν η Θεσσαλονίκη του 1931. Ο ταγματάρχης Γόρδιος Κλήμεντος, επικεφαλής της αντικατασκοπίας στη Θεσσαλονίκη, που υποφέρει από ένα ανεξέλεγκτο ερωτικό πάθος, προσπαθεί να κρατήσει τις αρχές του στον απελπισμένο αγώνα του να ελέγξει τη δυναμική των γεγονότων, τα οποία καταλήγουν, τον Ιούνιο του 1931, στην πρώτη μεγάλη επίθεση κατά των εβραίων στην Ευρώπη του 20ού αιώνα: στο πογκρόμ και στον εμπρησμό του εβραϊκού συνοικισμού Κάμπελ. Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης χειρίζεται υποδειγματικά τη σχέση του μυθιστορήματος με την ιστορία. [ΤΒJ]

Γιώργος Βαρθαλίτης, Θαλασσινό ποίημα, Περισπωμένη, Αθήνα 2019, 35 σελ.  

Ένα ποιητικό παλίμψηστο που μέσα από τις διαδοχικές του στρώσεις, την ποικιλία των τονισμών και τις αδιάκοπες μεταμορφώσεις του εξασφαλίζει στο τέλος τα δικά του αποκλειστικά ποιητικά κέρδη και τη δική του αποκλειστικά φωνή. Κι ας είναι αυτή η φωνή μεταστοιχειωμένη, πολλώ δε μάλλον που η μεταστοιχείωση ορίζει εν κατακλείδι όλη την ποίηση και την ποιητική ενός κατεξοχήν διακειμενικού ποιητή.

Aντώνης Μόλχο, Η Κοινοτοπία του Καλού. Ένα εβραιόπουλο στην Ελλάδα της Κατοχής, πρόλογος: Katherine E. Fleming, Πατάκη, Αθήνα 2022, 328 σελ.

Κατά πόσο μπορούμε να διεκδικήσουμε με επάρκεια και ασφάλεια την ιδιοκτησία της μνήμης μας; Πώς περιφράσσεται (αν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο) ή και πώς συνυπάρχει η ατομικότητα με τη συλλoγικότητα και τη θεσμικότητα; Πώς μπορούμε να ενώσουμε τα σπασμένα της ζωής και να γεφυρώσουμε τις ρήξεις και τις συνέχειες; Ποια είναι τα όρια στις σχέσεις ανάμεσα στους Έλληνες και τους Εβραίους εκεί γύρω στο 1940 στη Θεσσαλονίκη αλλά και γενικότερα σε όλη την ελληνική επικράτεια; Απαντήσεις, στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Αντώνη Μόλχο με τις αναμνήσεις του, αυτού, ενός μικρού εβραιόπουλου, από την Ελλάδα της Κατοχής. (τεύχος 143)

Η αναζήτηση της εγελιανής απάντησης στο περί θεού ερώτημα σίγουρα δεν μπορεί ούτε να ξεκινήσει με τη διάσημη μεταξύ εγελιανών ερευνητών και θεολογούντων Φιλοσοφία της θρησκείας –η οποία αποτελεί ακριβώς φιλοσοφία της θρησκείας, και σε καμία περίπτωση δεν εξαντλεί τον αμιγώς φιλοσοφικό λόγο του Χέγκελ περί θεού–, ούτε βέβαια και να περιοριστεί σε αυτήν. Πολύ περισσότερο, ο φιλόπονος αναγνώστης πρέπει να ξεκινήσει την αναζήτηση συστηματικά με την ίδια την εγελιανή φιλοσοφία, δηλαδή με τη συστηματική αφετηρία αυτής της φιλοσοφίας: με το πρώτο τμήμα της Εγκυκλοπαίδειας, το οποίο φέρει τον χαρακτηριστικό για τη σημασία και πολυπλοκότητα του έργου τίτλο Επιστήμη της Λογικής.

Αντώνης Μόλχο,  Η κοινοτοπία του καλού. Ένα εβραιόπουλο στην Ελλάδα της Κατοχής, πρόλογος: Katherine E. Fleming, Πατάκη, Αθήνα 2022, 328 σελ.

Μιὰ ἱστορία διάσωσης ποὺ διαδραματίζεται ἀπὸ τὸν Μάρτιο τοῦ 1943, ὅταν ὁ τετράχρονος Ἀντώνης Μόλχο καὶ οἱ γονεῖς του ἐγκαταλείπουν τὴ γενέτειρα Θεσσαλονίκη, ὣς τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1945, ὁπότε ἐπιστρέφουν σὲ μιὰ πόλη ποὺ δὲν εἶναι πιὰ ἐκείνη ποὺ ἄφησαν, ἡ δική τους. Μιὰ ἁλυσίδα ἀπὸ τυχαῖα συμβάντα καὶ ἀπρόβλεπτες διαφυγὲς, ὅπου ἡ εὔνοια τῆς τύχης συνδυάζεται εὐμενῶς μὲ τὶς πράξεις κάποιων ἀνθρώπων, οἰκείων καὶ ξένων, ποὺ ἐπέλεξαν νὰ παραμείνουν (ἢ νὰ γίνουν) δίκαιοι καὶ ἐνάρετοι, στὸ λίγο ἢ τὸ πολὺ ποὺ ἀναλογοῦσε στὸν καθένα. Τόσο μόνο ζητάει κάποτε ἡ ἱστορία ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους, καὶ τόσο μόνο ἀρκεῖ. (τεύχος 143) 

Hernan Diaz, Παρακαταθήκη. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα αγγλικά: Κάλλια Παπαδάκη, Μεταίχμιο, Αθήνα 2023, 516 σελ.

 Tη δεκαετία του 1920, οι HΠA γνωρίζουν εντυπωσιακή ευημερία. Σε αυτό το πλαίσιο, ο συγγραφέας Ερνάν Ντίαζ μάς γνωρίζει τον Μπέντζαμιν και την Έλεν Ρασκ, κι ύστερα τον Άντριου και τη Μίλντρεντ Μπέβελ. Εκείνοι είναι πλούσιοι, εκείνες οι σύζυγοι, γυναίκες με λάμψη και κύκλο που τους τον αγόρασε το χρήμα – και με κοινή άσχημη μοίρα. Γιατί αυτό που μένει από ένα μυθιστόρημα για τον πλούτο και τα κέρδη είναι η πίκρα για ζωές που σπαταλήθηκαν και για προοπτικές που εξανεμίστηκαν;

Αστυνομικό διήγημα (δημοσιεύτηκε στο τχ. 143, Ιούνιος 2023)