Κριτικές

Claire Keegan, Πολύ αργά πια, μετάφραση από τα αγγλικά: Μαρτίνα Ασκητοπούλου, Μεταίχμιο Αθήνα 2023, 52 σελ.

Η σύντομη ιστορία ενός που ήθελε να περάσει όλη του τη ζωή με μια γυναίκα, μόνο που για να έχει ελπίδες το όνειρό του να βγει αληθινός έπρεπε να είναι ένας άλλος. [ΤΒJ]

Βασίλης Αμανατίδης, ∞: αποκατάσταση, Νεφέλη, Αθήνα 2022, 112 σελ.

Το νέο βιβλίο του Βασίλη Αμανατίδη ∞: αποκατάσταση αποτελεί οργανική συνέχεια του βιβλίου με τίτλο μ_otherpoem: μόνο λόγος, ένα βιβλίο που αντιμετωπίζει τη μητέρα ως τραύμα, ως γλώσσα, ως καταγωγή. Αν πρωταγωνιστής σε αυτό το βιβλίο ήταν ο λώρος που συνέδεε τη μητέρα με το γιο, όπως έχει αναφέρει ο ίδιος ο ποιητής σε συνέντευξή του, στην ∞: αποκατάσταση, πρωταγωνιστής είναι η ίδια η μητέρα. (Στο τεύχος 154 της χάρτινης έκδοσης του Βοοks' Journal, για λόγους χώρου, τυπώθηκε μια συντομευμένη μορφή αυτού του κειμένου - που εδώ δημοσιεύεται στην πλήρη του έκταση, χωρίς συντομεύσεις)

Αντώνης Καρπετόπουλος, Δυσκολότερο από ένα Μουντιάλ. EURO, τα 60 χρόνια μιας ευρωπαϊκής ιστορίας, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2024, 416 σελ.

Το ποδόσφαιρο είναι ένα άθλημα, αλλά είναι και πολλά ακόμα. Είναι μυθολογία, επιτρέπει τους συμβολισμούς, είναι θέαμα αλλά και αφήγηση. Πρωτίστως, όμως, είναι το πιο δημοφιλές αθλητικό γεγονός της χρονιάς. Ο Αντώνης Καρπετόπουλος, επίσης, είναι δημοσιογράφος «του αθλητικού», αλλά είναι και πολλά ακόμα: οξύς ανατόμος του παιχνιδιού και των συμβολισμών του, δεινός αφηγητής και έξοχος αναλυτής του αθλητικού φαινομένου και, συχνά, της σχέσης του με την κοινωνία και την πολιτική. Το βιβλίο του Καρπετόπουλου για το πανευρωπαϊκό κύπελλο ποδοσφαίρου, το EURO, αποδεικνύει ότι το ποδόσφαιρο είναι ένα άθλημα που περιέχει πολυπλοκότητες. Σ’ αυτές κυρίως οφείλεται η γοητεία του.

Ασπασία Α. Γκιόκα, Ο Σεφέρης στην Αμερική, Αθήνα 2023, Νίκας, 232 σελ. 

Aπό τις 27 Σεπτεμβρίου έως τις 29 Δεκεμβρίου 1968, ο Γιώργος Σεφέρης ταξίδεψε στην Αμερική, προσκεκλημένος του Ινστιτούτου Προχωρημένων Σπουδών του Πανεπιστημίου Πρίνστον. Ήταν περίοδος εργασίας αλλά και συναντήσεων με σημαντικές προσωπικότητες, κι ανάμεσά τους τον George Anastaplo, καθηγητής στη Νομική Σχολή του Loyola University Chicago, εκκεντρική προσωπικότητα που όμως έπαιξε σημαντικό ρόλο για την προβολή του σεφερικού έργου στις ΗΠΑ, όπως και στις γενικότερες αντιδράσεις εναντίον της απριλιανής δικτατορίας. [ΤΒJ]

Nικόλας Μανιτάκης, Το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών (1915-1961). Η αειφορία των ελληνογαλλικών πολιτιστικών σχέσεων, Ασίνη, Αθήνα 2022, 638 σελ.

Το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών αποτελεί δημοφιλή και εγνωσμένου κύρους εκπαιδευτικό θεσμό με μακρόχρονη παρουσία στη χώρα μας, ο οποίος δεν είχε έως πρόσφατα μελετηθεί συστηματικά. Το βιβλιογραφικό αυτό κενό έρχεται να καλύψει η ιδιαίτερα αξιόλογη μελέτη του Νικόλα Μανιτάκη (αναπληρωτή καθηγητή Ιστορίας Γαλλικού Πολιτισμού στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών) και πρώην μαθητή του Γαλλικού Ινστιτούτου (στο παράρτημα της Θεσσαλονίκης).

Μιχαήλ Μπουλγκάκωφ, Καρδιά σκύλου. Μια ιστορία τεράτων, μετάφραση από τα ρωσικά: Ελένη Μπακοπούλου, Αντίποδες, Αθήνα 2014¹, 2024⁴, 168 σελ.

Michail Bulgakov, Η καρδιά ενός σκύλου, πρόλογος - μετάφραση: Παν. Σακέτας, επιμέλεια Λουκάς Αξελός, Στοχαστής, Αθήνα 1983 και 2009, 126 σελ.  

Η Καρδιά σκύλου, η σατιρική νουβέλα του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, γράφτηκε στις αρχές του 1925. Επρόκειτο να δημοσιευτεί σ’ ένα λογοτεχνικό περιοδικό στη Σοβιετική Ένωση, όμως η λογοκρισία το απέρριψε  κι έγινε  σαμιζντάτ, κείμενο που διανεμόταν υπόγεια ώς το 1987, τη χρονιά  που κυκλοφόρησε νόμιμα, περισσότερα από εξήντα χρόνια μετά τη συγγραφή του, ενώ προηγουμένως είχε μεταφραστεί στη Δύση. 

Margaret Atwood, Φλέγοντα ερωτήματα, μετάφραση από τα αγγλικά: Βάσια Τζανακάρη, Ψυχογιός, Αθήνα 2024, 544 σελ.

Margaret Atwood, Ο θόρυβος της αγάπης, μετάφραση από τα αγγλικά: Μυρσίνη Γκανά, Ψυχογιός, Αθήνα 2024, 157 σελ.

Η Μάργκαρετ Άτγουντ, αυτή η «τρομακτική γιαγιούλα μάγισσα» όπως την έχουν πει εχθροί κυρίως της χειραφετημένης παρουσίας της, είναι μια μηχανή της συγγραφής. Εκτός από την καθαυτό πεζογραφική της δουλειά, παρεμβαίνει συνεχώς σε εφημερίδες και περιοδικά ενώ γράφει και ποιήματα, με τα οποία ξεκίνησε. Η τρίτη της συλλογή δοκιμίων και η πρόσφατη ποιητική της συλλογή, που κυκλοφόρησαν και στα ελληνικά, μας γνωρίζουν μια σχετικώς άγνωστη όψη μιας δαιμόνιας, παρεμβατικής γυναίκας. [ΤΒJ]

Κωστής Παπαγιώργης, Τα βιβλία των άλλων ΙΙ. Έλληνες στοχαστές, εισαγωγή - επιμέλεια: Δημήτρης Καράμπελας, Αθήνα 2024, 312 σελ.

Δέκα χρόνια μετά την εκδημία του Κωστή Παπαγιώργη κυκλοφορεί ο δεύτερος τόμος της σειράς Τα βιβλία των άλλων, για να μας θυμίσει μια ιδιότητά του, που, ενώ ήταν κεντρική όσο ζούσε, τώρα μάλλον την έχουμε λησμονήσει: εκείνη του βιβλιοκριτικού.

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Στρεβλή πορεία, 1960-1974. Πολιτική και κουλτούρα από τη δεκαετία του '60 στη δικτατορία, Μεταίχμιο, Aθήνα 2024, 352 σελ. 

Είτε μας αρέσει είτε όχι, η σημερινή πραγματικότητα είναι σε κάποιον, μάλλον όχι ασήμαντο βαθμό, όπως αποδεικνύουν στο νέο βιβλίο του, Στρεβλή πορεία, 1960-1974, ο Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος και ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, προϊόν και της δικτατορίας. Ποιες όμως ήταν οι μακροχρόνιες επιπτώσεις της για τη χώρα μας; Τι την προκάλεσε; Ήταν μια παρένθεση στη μεταπολεμική ελληνική ιστορία; Τι κουβαλάμε πάνω μας απ’ αυτό το ιστορικό παρελθόν; Πρόκειται προφανώς για δύσκολα και κατά τόπους  υποθετικά ερωτήματα, που δεν μπορούμε όμως και δεν πρέπει να αποφεύγουμε. 

Κωνσταντίνος Βολανάκης. Ο ζωγράφος της θάλασσας επιστρέφει στον Πειραιά. Έκθεση 52 πινάκων της συλλογής του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη, Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος, 24 Απριλίου 2024 – 29 Ιουνίου 2024  

Το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος σε συνεργασία με το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη διοργανώνει έκθεση με έργα του Κωνσταντίνου Βολανάκη. Πρόθεση των εκθετών είναι η παρουσίαση ορισμένων από τα σημαντικότερα έργα του καλλιτέχνη που ανήκουν σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, στο πλαίσιο μιας επανεκτίμησης του έργου του μεγάλου έλληνα θαλασσογράφου – ενός καλλιτέχνη που διέπρεψε στο Μόναχο και δυστύχησε, κατόπιν, όταν επέστρεψε στη χώρα του, όπου πέθανε περιφρονημένος, αποτυχημένος. Γιατί όμως είναι σημαντικός ο Βολανάκης και τι λέει το έργο του στους σύγχρονους Έλληνες; Οι απαντήσεις στο κείμενο που ακολουθεί. [ΤΒJ]

Αχιλλέας Χεκίμογλου, Ατομική Εποχή. Πυρηνική ενέργεια, Αντιδραστήρες και ουράνιο στην Ελλάδα του 20ού αιώνα, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2023, 304 σελ.

Τη μεταπολεμική περίοδο, η Ελλάδα προσπάθησε να αποκτήσει πρόσβαση στην πυρηνική ενέργεια. Δεν ήταν μια προσπάθεια ευθύγραμμη, αφού η κακοδαιμονία του κράτους συχνά αναστέλλει διάφορες δημιουργικές πρωτοβουλίες, αλλά εντέλει απέβη καρποφόρα. Το βιβλίο του Αχιλλέα Χεκίμογλου, Ατομική Εποχή, φωτίζει τον ελληνικό πυρετό της πυρηνικής ενέργειας, αποδίδοντας πρωτίστως φόρο τιμής στους σκαπανείς και στους ονειροπόλους που θέλουν την Ελλάδα μια χώρα προσανατολισμένη στην πρόοδο και στην καινοτομία.

Αρκάς, Ο Ιεροεξεταστής: Μη εισενέγκης ημάς, Πατάκη, Αθήνα 2024, 64 σελ.

Η νέα κόμικς σειρά του Αρκά, Ο Ιεροεξεταστής, που ξεκίνησε στο διαδίκτυο και ήδη κυκλοφορεί το πρώτο βιβλίο της, επαναφέρει στο προσκήνιο το βέβηλο χιούμορ μέσω του οποίου ο πιο αναγνωρίσιμος έλληνας κομίστας έγινε δημοφιλής. Στην εποχή μας, η σειρά αυτή ήδη επικρίνεται από πολλούς. Από τους οπαδούς της woke κουλτούρας κατηγορείται για σεξισμό, πατριαρχικές αντιλήψεις, μισογυνισμό. Απέναντι, θρησκόληπτοι τον μέμφονται για επίθεση εναντίον της θρησκείας, της παράδοσης και της πίστης για τα ίδια ακριβώς σκίτσα! Ίσως αυτό να είναι το μέτρο της ευστοχίας του. [ΤΒJ]