Όταν μου ζητήθηκε να γράψω για το μικρό αφιέρωμα στον Γιώργο Αριστηνό, του τεύχους 156, το οποίο, ώς ένα βαθμό, επιμελήθηκα, με έλουσε κρύος ιδρώτας.

Μαρία Λάτσαρη, Εμείς η Αντιγόνη, Νεφέλη, Αθήνα 2023, 64 σελ. 

Οι σπαρακτικές φωνές, ιδίως των αρχετυπικών πλέον ηρωίδων της Τέταρτης Διάστασης (1956-1975) του Γιάννη Ρίτσου (η γυναίκα με τα μαύρα της Σονάτας του σεληνόφωτος, αλλά και η Περσεφόνη, η Χρυσόθεμις, η Ελένη, η Ισμήνη, η Ιφιγένεια και η Φαίδρα) συμπυκνώνονται δημιουργικά στη σύνθετη και πολύμορφη φωνή τής Αντιγόνης της Μαρίας Λάτσαρη.

Χρυσόστομος Φουντούλης, Οι Αιγαιομάχοι της Ικαρίας. Κωνσταντίνος Ι. Μυριανθόπουλος - Ίων Δραγούμης: Τεκμήρια της κοινής τους δράσης για την απελευθέρωση της Ικαρίας (1912), πρόλογος: Ηλίας Χ. Φουντούλης, Χρονικό, Αθήνα 2024, 328 σελ.

Έχουν περάσει  111 χρόνια μετά την επανάσταση της Ικαρίας. Ο Χρυσόστομος Φουντούλης επιστρέφει σε εκείνη την εποχή και στα επεισόδια που οδήγησαν το νησί υπό ελληνική κυριαρχία. Διερευνώντας τη σχέση του κύπριου λογίου και ιδεαλιστή έλληνα πατριώτη Κωνσταντίνου Ι. Μυριανθόπουλου με τον διπλωμάτη Ίωνα Δραγούμη, η οποία φωτίζεται μέσα από την αλληλογραφία τους που δημοσιεύεται για πρώτη φορά, ο συγγραφέας εξηγεί τις συνθήκες και τις αιτίες που υπαγόρευσαν την επανάσταση, συμβάλλοντας στην προσέγγιση μιας σχεδόν άγνωστης πτυχής της νεότερης ιστορίας μας. [ΤΒJ]

Σώτη Τριανταφύλλου, Πιτσιμπούργκο. Αφήγημα, Πατάκη, Αθήνα 2023, 72 σελ. (πρώτη έκδοση, εκδ. Αιγέας, 2006)

Ένα σύντομο βιβλίο μόλις πενήντα σελίδων, το Πιτσιμπούργκο, παλιότερο αφήγημα της Σώτης Τριανταφύλλου που επανακυκλοφόρησε, δημιουργεί την προοπτική να προσφέρει τα μέγιστα στη θεώρηση της ιστορίας της ελληνικής μετανάστευσης.

A. S. Byatt, Η Παρθένος στον κήπο, μετάφραση από τα αγγλικά: Κατερίνα Σχινά, Πόλις, Αθήνα 2024, 640 σελ.

Η Παρθένος στον κήπο είναι το τρίτο μυθιστόρημα της Antonia Susan Duffy, γνωστής ως A. Σ. Μπάιατ, και το πρώτο μιας τετραλογίας με ηρωίδα τη Φρεντερίκα Πότερ που μεγαλώνει στη μεταπολεμική Αγγλία ακολουθώντας μια πορεία προς τη χειραφέτηση. Η ιστορία αρχίζει τη χρονιά της στέψης της Ελισάβετ, κοινωνικά πραγματεύεται την εισβολή του μοντερνισμού σε μια παραδοσιακή κοινωνία όπως η αγγλική και λογοτεχνικά αναπτύσσεται ως πολεμική απέναντι στη ρομαντική απεικόνιση της σεξουαλικότητας από συγγραφείς όπως ο Ντ. Χ. Λόρενς, δημιουργός του πολύκροτου Εραστή της Λαίδης Τσάτερλι. Παρθένες στον κήπο δεν υπάρχουν πια. [ΤΒJ] 

Το έργο του Γιώργου Αριστηνού περιμένει από καιρό τη δίκαιη και επίκαιρη τοποθέτησή του μέσα στα γενικότερα περιγράμματα της μεταπολιτευτικής πεζογραφίας και γενικότερα πολιτισμικής σκέψης του τόπου μας, από την κριτική του διάσταση. Από το πρώτο του έργο το 1981, μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη για το έργο του Γιώργου Χειμωνά, και ταυτόχρoνα τη δημιουργική του πεζογραφία με τον τίτλο Yπόθεση γλωσσαλγία, ο Αριστηνός μας έχει δώσει σημαντικό αριθμό πεζογραφικών καταθέσεων με ένα κεντρικό χαρακτηριστικό: την προβληματικοποίηση της γλώσσας. Η ελληνική λογοτεχνία επαίρεται για τη δυναμική και την αναφορικότητα της γλώσσας που αρδεύεται από τόσες πολλές χρονικές αναγωγές και κείμενα μεγάλων προνομιακών στιγμών του δυτικού πολιτισμού. Ελάχιστοι συγγραφείς έχουν διερευνήσει την ελληνική γλώσσα ως σημασιακή και αφηγηματική αντινομία, ως ένα σύστημα σημείων και σημαινομένων που έρχονται σε σύγκρουση με τον ίδιο τους τον εαυτό, ή ακόμα με ένα μηχανισμό αυτοαποξένωσης από την προσωπική εμπειρία.

Μάκης Παπούλιας, Πόσο η φόρα ήταν μεγάλη… Ιστορίες και μνήμες, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2017, 344 σελ.

Η πρώτη μου εμπειρία με το βιβλίο του Μάκη Παπούλια, Πόσο η φόρα ήταν μεγάλη… - τίτλος  που εμπεριέχει και κυριολεκτικά και μεταφορικά, πολλές ιστορίες - ήταν «τραυματική». Το άνοιξα στο μετρό, ξεκινώντας από Μοναστηράκι με προορισμό Κατεχάκη. Και εξαιτίας του, ο σταθμός Κατεχάκη «εξαφανίστηκε» από προσώπου γης, μέχρι που κάποια στιγμή άκουσα ότι έφτασα Αγία Παρασκευή. Κι όταν σε λίγες μέρες το τέλειωσα είπα μέσα μου: τελικά είναι αλήθεια: μια καλά αφηγημένη ιστορία, μπορεί να δώσει πράγματα, που θα χρειαστούν τόνοι φιλοσοφίας για να εξηγήσουν.

Χρήστος Βακαλόπουλος, Η γραμμή του ορίζοντος. Μυθιστόρημα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2024 (α΄ έκδοση: 1991), 168 σελ.

Χρήστος Βακαλόπουλος, Οι πτυχιούχοι. Μυθιστόρημα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2024 (α΄ έκδοση 1984), 224 σελ.

Η επιτυχία δυο λογοτεχνικών βιβλίων του Χρήστου Βακαλόπουλου, ενός θρύλου της κινηματογραφικής κριτικής και του παρεμβατικού λόγου που πέθανε νωρίς, υποχρεώνει την επανανάγνωση. Και την απορία. Πώς είναι δυνατόν μέσα σε λίγα χρόνια, από τη νεανική ορμή των Πτυχιούχων, ο συγγραφέας να οδηγηθεί στην παραίτηση και στην επανάπαυση μιας δήθεν δοξασμένης ελληνικής παλαιότητας – την οποία διεκδικεί η Ρέα Φραντζή, ηρωίδα στη Γραμμή του ορίζοντος;

Αντώνης Μανιτάκης, Πολιτειολογία. Κράτος - Δημοκρατία - Κοινοβουλευτικό σύστημα - Κράτος δικαίου - Διάκριση εξουσιών και κυριαρχία εν όψει παγκόσμιας διακυβέρνησης,  επιμέλεια: Λίνα Παπαδοπούλου, Σάκκουλα, 2023, ΧΧ + 330 σελ.^[1]

Η Πολιτειολογία του Αντώνη Μανιτάκη αποτελεί το επιστέγασμα, τη συμπύκνωση, με έναν τρόπο και την επιστροφή σε όλα όσα τον απασχόλησαν τα χρόνια της μακράς ερευνητικής και διδακτικής του πορείας.

Ευάγγελος Αυδίκος (επιμ.), Χριστόφορος Μηλιώνης, Νέες ερμηνευτικές προσεγγίσεις στην πεζογραφία του,  Αιγόκερως, Αθήνα 2023, 296 σελ.

Η λογοτεχνία του Χριστόφορου Μηλιώνη, ο οποίος πέθανε το 2017, είναι ένα corpus που περιμένει νέους αναγνώστες. Μια συλλογή δοκιμίων που αποπειράται να τον ξαναδιαβάσει προσφέρει μια πολυπρισματική ματιά στο σημαντικό έργο του. [ΤΒJ]

Δημήτρης Βεριώνης, Θάνατοι στη χούντα. Δολοφονίες, αντιδικτατορική δράση, ύποπτοι θάνατοι κατά την περίοδο 1967-1974, Τόπος, Αθήνα 2024, 805 σελ.

Το βιβλίο του Δημήτρη Βεριώνη, Θάνατοι στη χούντα, είναι ένα εκτενές, οργανωμένο και σημαντικό έργο με φιλοδοξία να καταγράψει όλους τους θανάτους που επήλθαν κατά την περίοδο της δικτατορίας 1967-1974 ως αποτέλεσμα σύλληψης, δίωξης, κακομεταχείρισης, και κάθε είδους βίας του καθεστώτος σε βάρος πολιτών οι οποίοι του εναντιώθηκαν, λιγότερο ή περισσότερο φανερά.

Μαρία Καλιαμπού (επιμ.), Η Επανάσταση του 1821 και οι Έλληνες της Αμερικής, Ασίνη, Αθήνα 2023, 212 σελ.

Η ελληνική Επανάσταση του 1821 είναι συστατικό της εθνοτικής ταυτότητας των Ελλήνων της διασποράς. Γι’ αυτό γιορτάζεται από τις κοινότητες και τους συλλόγους στα ελληνικά σχολεία. Ο συλλογικός αυτός τόμος που επιμελείται η Μαρία Καλιαμπού επιδιώκει να καλύψει την παρουσία της Ελληνικής Επανάστασης στην ιστορία, την αρχιτεκτονική, τον κινηματογράφο, την ιστορία της τέχνης, τη σχολική και την καθημερινή ζωή των Ελλήνων στις ΗΠΑ και τον Καναδά. [ΤΒJ]