Editorials

Πριν από μερικές μέρες, περί τους χίλιους νέους συγκεντρώθηκαν σε χώρο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) σε ένα μεγάλο πάρτι που κράτησε ώρες. Το υπαγόρευε η νεότητα, αλλά και η επανάσταση στον νόμο Κεραμέως.

«Η Ιστορία φέρνει τις συσσωρευμένες σφαίρες σε δραματικές συγκρούσεις και σε ξεσπάσματα κεραυνών. Πάντα δημιουργική. Σε παρόμοιες μικρογραφικές στιγμές σα μια μοναδική στη μεγαλοφυΐα της καλλιτέχνις. Γιατί, αν τον κόσμο μας κινητοποιούν δεκάδες δυναμικότητες ενέργειας, πάντα τη δραματική μορφή θα τη δώσουν εκείνες οι λίγες εκρηκτικές στιγμές», λέει ο Στέφαν Τσβάιχ  στον πρόλογο του βιβλίου του, Οι μεγάλες ώρες της ανθρωπότητας.^[1]  

Τον Μάιο του 1823, υπήρξε μια τέτοια εκρηκτική στιγμή, κατά την οποία όλο το δράμα της Ελληνικής Επανάστασης συμπυκνώθηκε στο ποίημα του Διονυσίου Σολωμού, Ύμνος εις την Ελευθερίαν. Δράμα, που το χαρακτήριζαν η καταπόνηση, οι σφαγές, οι δηώσεις, οι σκλαβιές, αλλά και η ελπίδα, η προοπτική και οι θυσίες για την αποτίναξη του πολύχρονου ζυγού, η ελευθερία και η αναγέννηση του έθνους.

Εκεί στη Ζάκυνθο ο Σολωμός, ακούγοντας τους κρότους και βλέποντας τις λάμψεις από τα κανόνια του Μεσολογγιού, έφτιαξε το ποίημα σε μια από τις σπάνιες στιγμές που θαρρείς όλα προετοιμάζονται μυστικά και αθόρυβα, χρόνια και χρόνια: η πολυποίκιλη λογοτεχνική πορεία του ποιητή, η πνευματική πορεία του έθνους, το όνειρο της ελευθερίας των Ελλήνων και οι διαδρομές  της ελληνικής ποίησης από τον Όμηρο μέχρι τα δημοτικά τραγούδια. Όλη αυτή η μακρόσυρτη και σκοτεινή πορεία ξέσπασε στον Ύμνο εις την Ελευθερίαν. Έργο συμβολικό της μεγάλης στιγμής του ελληνισμού, της Επανάστασης του 1821, που παρά τις αρχικές αντιθέσεις μερικών λογίων για την ποιότητά του, αναγνωρίζεται από όλους τους Έλληνες καθολικά και διαχρονικά ως ο Εθνικός μας Ύμνος. Αυτή η καθολική αποδοχή ίσως εδράζεται στο ότι δεν υμνεί συγκυριακές νίκες, αρχηγούς, βασιλιάδες, και στην υπέρβαση της συγκυρίας υμνώντας πέρα από την συγκεκριμένη επανάσταση την Ελευθερία.

Την πνευματική πορεία του Σολωμού προς τον Ύμνο εκφράζει ιδανικά ο Σεφέρης στις Δοκιμές, στο κείμενο για τον Ερωτόκριτο:

«Ο Σολωμός οδηγημένος από τα κρητικά ποιήματα κι από τα δημοτικά τραγούδια, συνέχισε τον δρόμο του, αφήνοντάς μας τα λαμπρά συντρίμμια του έργου που ονειρεύτηκε. […] αντικρύζει την γλώσσα με μια συνείδηση τόσο κοφτερή, που μόνο αργότερα –στον  Baudelaire ή στον Mallarme– θα συναντήσουμε κάτι παρόμοιο στην Ευρώπη. Είναι ο Έλληνας ποιητής που ανήκει καθολικά στην ευρωπαϊκή ποιητική παράδοση, και σαν ίσος προς ίσους. […] Λένε πως ο Διονύσιος, κόμης Σολωμός, όταν γύρισε από την Ιταλία στη Ζάκυνθο, στολισμένος με όλα τα αγαθά της σοφίας και με όλα τα πλούτη, περνώντας μια νύχτα έξω από μια ταβέρνα, άκουσε τον τυφλό ζητιάνο Νικόλα Κοκονδρή να τραγουδά:

Ο Άγιος Τάφος του Χριστού, εκείνος δεν εκάη·

εκεί που βγαίνει τ’ άγιο φως άλλη φωτιά δεν πάει.

Ο Σολωμός, μας λένε, συγκινήθηκε τόσο, που όρμησε μέσα στο καπηλειό και πρόσταξε να τους κεράσουν όλους. Αυτοί οι στίχοι με συγκινούν κι εμένα, όχι μόνο γιατί είναι ωραίοι, αλλά γιατί τους βλέπω σαν ένα σύμβολο αυτής της ποιητικής παράδοσης, που κρατάει ολόκληρους αιώνες μέσα στο σκοτάδι ο λαός για να την αποθέσει στα χέρια του άρχοντα της ελληνικής ποίησης, ντυμένος το σχήμα ενός τυφλού ζητιάνου»^[2].

Ως γνωστόν, ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν καθιερώνεται επισήμως από το ελληνικό κράτος, ως Εθνικός ΄Ύμνος, το 1865, αφού προηγουμένως είχε ευτυχήσει να μελοποιηθεί το 1828 από τον Νικόλαο Μάντζαρο. Σήμερα αποτελεί ακατάλυτο έμβλημα της ελληνικής ταυτότητας. Είναι παντού σε γιορτές, σε νίκες, σε κάθε είδους αγώνες, σε προσπάθειες, σε χαρές και γιορτές, διαχρονικό και καθολικό σύμβολο όλων των Ελλήνων, είτε εντός της χώρας είτε στην Κύπρο είτε στη Διασπορά· αλλά και σε στιγμές του καθενός μας. καθώς το σιγομουρμουρίζουμε για να μετάσχουμε σ’ ένα γεγονός.

Σημαντικό στοιχείο που κάνει το ποίημα πέρα από εθνικό και μεγάλο ποίημα είναι η συνομιλία του ποιητή με τη θηλυκού γένους προσωποποιημένη εικόνα του πνεύματος της Ελευθερίας, βγαλμένης από τα κόκαλα των Ελλήνων τα ιερά. Προσωποποίηση που μας έδωσε τη δυνατότητα να φανταστούμε συλλογικά και να εικονογραφήσουμε την Ελευθερία σαν μια ωραία γυναίκα που βαστάει το σπαθί του κάθε καταπιεσμένου, το σπαθί του αγώνα για την ελευθερία, έχοντας μια ευγενική γαλήνια και οικουμενική μορφή.

Το τεύχος αυτό του Books’ Journal γιορτάζει την επέτειο των 200 χρόνων του 1821, αφιερωμένο στον Εθνικό Ύμνο και τον δημιουργό του, Διονύσιο Σολωμό.

^[1] Stefan Zweig, Οι μεγάλες, ώρες της ανθρωπότητας, πρόλογος, Ίκαρος, χ.χ., σελ. 155

^[2] Γιώργος Σεφέρης, Δοκιμές, τόμ. Α, σελ. 301 και 319.

Το editorial του νέου τεύχους, #116, του Books' Journal που κυκλοφορεί, είναι αφιερωμένο στο νόμο για την εκπαίδευση, που ήδη ψηφίστηκε.

Ο Γιώργος Μπαμπινιώτης διεξάγει ένα σθεναρό αγώνα κατά της εισβολής ξένων λέξεων στην καθημερινή μας ζωή, εφόσον λέξεις και εκφράσεις όπως take away, lock down, event και άλλες πολλές έχουν περάσει σε κοινή χρήση. Εξηγεί την εθνική ανάγκη αντίστασης σ’ αυτή την εισβολή, σε εκπομπή που προβάλλεται κάθε Τετάρτη στις 11 μ.μ. και έχει τίτλο Εvening Report. Το Evening Report, δε, ακολουθεί την εκπομπή Brainstorming στο κανάλι Action 24. 

Στο τεύχος 104 του Books' Journal, Δεκέμβριος 2019, που αφιερώθηκε στον σκηνοθέτη Σταύρο Καπλανίδη, εκ των ιδρυτών της επιθεώρησης και υπεύθυνος της γραματείας σύνταξης, το editorial ήταν επίσης αφιερωμένο στον πολύτιμο φίλο μας.

Λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της 15ης Νοεμβρίου 2019, ο σκηνοθέτης Σταύρος Καπλανίδης, φίλος μας και εμψυχωτής του Books' Journal, άφησε την τελευταία πνοή του, έπειτα από σύντομη πάλη με τον καρκίνο. Ενα χρόνο μετά, θυμόμαστε τον Σταύρο - από μακριά, αφού η πανδημία δεν μας επιτρέπει να προχωρήσουμε στις εκδηλώσεις μνήμης που είχαμε προγραμματίσει, για να θυμηθούμε το έργο του, να ξαναδούμε πτυχές του τις οποίες αγνοούσαμε και να τον συναντήσουμε, μαχητικό και δημιουργικό, στην τελευταία, ανέκδοτη ταινία του, που θα προβληθεί πανελλαδικά όταν μπορέσουμε όλοι να ξανασυναντηθούμε.

Το εκδοτικό σημείωμα του νέου τεύχους #111 του Books' Journal, Σεπτέμβριος 2020, είναι αφιερωμένο σε μια συγγραφέα που δίνει τη μάχη της για τη δημοκρατία και τις ελευθερίες - αλλά και στην αδιαφορία για αυτή τη μάχη του ελληνικού πνευματικού χώρου.

Το εκδοτικό σημείωμα του Books' Journal, τχ. 110, Ιούλιος-Αύγουστος 2020, που κυκλοφορεί:

 Η κοινότητα των ιστορικών έχει σημαντικούς εκπροσώπους με μακρά ερευνητική και διδακτική εμπειρία προκειμένου να μην αγνοήσει την πολυπλοκότητα του νοήματος της Επανάστασης του 1821. Απομένει όσοι έχουν την ευθύνη των εορτασμών, των επιστημονικών συνεδρίων αλλά και των εορτών που δικαίως ετοιμάζονται, να μην ενδώσουν στον φολκλορισμό και στις εξαπλουστεύσεις στις οποίες συχνά κατέφυγε στο βάθος του χρόνου η «επίσημη ιστορία», αλλά αναδεικνύοντας τη γοητευτική συνθετότητα των πραγμάτων να συμβάλουν στην κοινή παραδοχή, ενός έθνους εθνικά περήφανου. To editorial του τεύχους 106, Φεβρουάριος 2020, που κυκλοφορεί.

Η προσπάθεια της κυβέρνησης και του πολιτικού συστήματος για να επιλυθεί το πρόβλημα της ψήφου των ελλήνων εκλογέων οι οποίοι βρίσκονται στο εξωτερικό, αν και ξεκίνησε με καλή πρόθεση, εξαιτίας ανεξήγητων λαθών και λόγω άσκησης μικροπολιτικής, εξελίσσεται σε πληγή για το Σύνταγμα, πληγή που ήδη άρχισε να κακοφορμίζει. To editorial του τεύχους 103, που κυκλοφορεί.

Ο μήνας του μέλιτος των πολιτών με τον Κυριάκο Μητσοτάκη παρατείνεται. Αλλά η κυβέρνηση όντως έχει και προωθεί όντως μεταρρυθμιστική ατζέντα; Είναι βέβαιο ότι η χώρα δεν πορεύεται με τις τακτικές της κυβέρνησης Τσίπρα; Το εκδοτικό σημείωμα του νέου τεύχους του Books' Journal.

Το σημείωμα του εκδότη του Books' Journal για το εκατοστό τεύχος του περιοδικού, που κτκλοφορεί.