Editorials

Η αναζωπύρωση της υπόθεσης των Τεμπών, η επανάληψη δηλαδή του τοξικού κλίματος που καταδικάστηκε στις προηγούμενες εκλογές από ένα διευρυμένο μέτωπο, δεν θα μπορούσε να σταθεί αν δεν συνοδευόταν από δήθεν μυστικά και ψέματα. Δεν ήταν υπεύθυνος δηλαδή ο σταθμάρχης που έδωσε τη λάθος εντολή, αλλά ένα σύστημα συμφερόντων που έκρυψαν ή παραποίησαν στοιχεία γύρω από το δυστύχημα. Έκρυψαν ότι το ένα τρένο μετέφερε παράνομα κάποιο εκρηκτικό μείγμα, πιθανόν ξυλόλιο, πιθανόν προϊόν λαθρεμπορίου, που εξερράγη με τη σύγκρουση. Επενέβησαν στην περιοχή προσπαθώντας να εξαφανίσουν ίχνη από το υγρό αυτό. Πιθανόν, κυκλοφόρησαν παραποιημένοι οι διάλογοι των αρμόδιων υπαλλήλων των σιδηροδρόμων με οδηγούς, πριν το δυστύχημα. Μαζί με την καθυστέρηση εκσυγχρονισμού του δικτύου, οι ευθύνες της κυβέρνησης εύκολα μεταπίπτουν από πολιτικές σε ποινικές.

H συζήτηση στη Βουλή για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, επ’ ευκαιρία της νομοθέτησης δυνατότητας να ιδρύονται παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα, ήταν όπως θα ανέμενε κανείς εξαιρετικά φτωχή. Πολλοί ρηχοί μονόλογοι κυρίως πρακτικού χαρακτήρα, για το εισόδημα των φτωχών που θα το παίρνουν οι επενδυτές, για τα επαγγελματικά δικαιώματα των καθηγητών, για τη βάση του δέκα, για τις εξετάσεις, τις καταλήψεις, τους κουκουλοφόρους, τα κινήματα – και ακόμα για το περίφημο κι ανύπαρκτο σκανδιναβικό μοντέλο ή για τις φτωχές φοιτήτριες που αναζητούν sugar daddy για να σπουδάσουν. Μια κομματική αργκό σκέπασε, ως συνήθως, οποιοδήποτε θέμα ουσίας, αποτρέποντας κι αυτούς που θα μπορούσαν να συζητήσουν σοβαρά να το κάνουν.

Το πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο Πιερρακάκη, που εκτός πολλών άλλων επιδιώκει να ρυθμίσει τη δυνατότητα ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων (πιο σωστά, λόγω του συνταγματικού κωλύματος με το άρθρο 16, δυνατότητα ίδρυσης παραρτημάτων ξένων ΑΕΙ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα), δεν εμπεριέχει και τις λύσεις του προβλήματος. Πρωτίστως επιδιώκει να νομοθετηθεί η άρση της ελληνικής εξαίρεσης, της δυνατότητας και στην Ελλάδα, όπως λειτουργούν ιδιωτικά σχολεία τα απολυτήρια των οποίων δημιουργούν τα ίδια δικαιώματα με τα απολυτήρια αποφοίτων των δημόσιων σχολείων, έτσι να λειτουργούν και ιδιωτικά πανεπιστήμια. Το πλαίσιο του νομοσχεδίου είναι λογικό, δίκαιο, αναπτυξιακό και, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να λειτουργήσει αναγεννητικά στα εκπαιδευτικά πράγματα της Ελλάδας. Δικαίως οι έλληνες πολίτες –με εξαίρεση όσους είναι αθύρματα ιδεοληψιών– στηρίζουν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Η αντίδραση των αριστερών κομμάτων (το ΠΑΣΟΚ, απλώς, κάνει ασκήσεις ισορροπίας χωρίς να διατυπώνει καθαρή θέση), της μειοψηφίας του λεγόμενου φοιτητικού κινήματος και μερίδας του συνδικαλισμού στην εκπαίδευση επιβεβαιώνει, απλώς, ότι οι δυνάμεις αυτές απλώς επιδιώκουν να συντηρήσουν μια ιδιοτυπία που ταυτίζεται με ιδιοτέλειες και συμφέροντα – όχι πάντως τα συμφέροντα της χώρας.

Μετά την υπερψήφιση με 175 ψήφους του νομοσχεδίου για την ισότητα στον γάμο και τη θεσμοθέτηση του γάμου ομόφυλων ζευγαριών, και με δεδομένα όσα συνέβησαν το διάστημα της διαβούλευσης γι' αυτό αλλά και της συζήτησης του τελευταίου διήμερου στη Βουλή, είναι απαραίτητες ορισμένες επισημάνσεις. 

Ο θόρυβος με αφορμή την έναρξη της συζήτησης περί του νομοσχεδίου για τους γκέι γάμους δεν είναι αποτέλεσμα των ενστάσεων μιας συμπαγούς συντηρητικής μειοψηφίας – ή και σιωπηλής πλειοψηφίας. Περισσότερο είναι προσχηματική. Μια αντίδραση στην παντοδυναμία της ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη πρωτίστως από το ίδιο το κόμμα του και δευτερευόντων από τα δεξιά του. Έχοντας αποπειραθεί να βρεθούν στο μπλοκ εξουσίας διάφοροι θεράποντες του πελατειακού κράτους σε παρελθούσες περιόδους, ονειρεύονται μια ΝΔ από το παρελθόν, αδιαφορώντας για τις συνέπειες της μεταρρυθμιστικής χαλάρωσης. Όσο για την ακροδεξιά αντίδραση, είναι ανάλογης ποιότητας με την αντίδραση του Χριστόδουλου στο νομοσχέδιο για την ταυτότητα. Εικάζεται ότι ο Μάκης Βορίδης, που μοιάζει να συμμερίζεται αυτή την αντίδραση, δεν έχει απώτερες βλέψεις, υπαγορευμένες από την ιδεολογία των νεανικών χρόνων του, την οποία άργησε πολύ να αφήσει πίσω του. Το γεγονός ότι οι διαφωνίες για το νομοσχέδιο έχουν φτάσει και στα μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης δείχνει απλώς τις βάσεις που έχει το τρεφόμενο από την ανωμαλία φαιοκόκκινο μέτωπο.

O νέος γύρος της βίας των γηπέδων δεν εξέπληξε όσους κατανοούν τα πράγματα. Ο χουλιγκανισμός είναι ισχυρή κοινωνική τάση και θα ήταν παράλογο να μην εκδηλώνεται και στα ομαδικά αθλήματα, με πρώτο το ποδόσφαιρο.

Είναι εντυπωσιακό πώς το κόμμα και οι προοπτικές του κάνουν τους ανθρώπους όχι να παραβλέπουν την πραγματικότητα αλλά, συχνά, να χειροκροτούν μια πραγματικότητα που, αν δεν είναι υποτιμητική για τη νοημοσύνη αγωνιστών ιδεολόγων, έχει τουλάχιστον γκροτέσκο χαρακτηριστικά. Ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Στέφανος Κασσελάκης, ως προερχόμενος από βαθιά άγνοια όχι τόσο της αριστερής κουλτούρας όσο μιας οποιασδήποτε συλλογικής διαδικασίας, ήταν ένας χαρακτήρας καρικατούρας όσο μιλούσε στα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματός του, στις 11 και 12 Νοεμβρίου 2023, στην ουσία διαβάζοντας και προσπαθώντας να παίξει λόγια που μάλλον δεν γνώριζε το νόημά τους.

Ανατολικοευρωπαίος εβραϊκής καταγωγής διωγμένος από τα πογκρόμ, μέτοικος χωρίς χαρτιά στη Νίκαια, μοναχοπαίδι μιας έκπτωτης μεγαλομανούς Ρωσίδας που τον μεγάλωσε χωρίς πατέρα, παρασημοφορημένος πιλότος της Αντίστασης, πολύγλωσσος και πολυγράφος, κοσμογυρισμένος διπλωμάτης, ακόρεστος γυναικοκατακτητής, δεύτερος σύζυγος της νεότατης σταρ Τζιν Σίμπεργκ, σεναριογράφος του Χόλιγουντ, με τα μπεστσέλερ του διασκευασμένα για το σινεμά από τους Ζυλ Ντασσέν, Σάμιουελ Φούλερ και Τζον Χιούστον, μοναδικός συγγραφέας που απέσπασε παράτυπα δύο φορές το περίοπτο Γκονκούρ, αμετανόητος γκωλικός, αυτόχειρας στα 66 του: η πορεία του Ρομαίν Γκαρύ (κατά κόσμον Ρομαίν Κατσέφ, 1914-1980) έχει όλα τα απαραίτητα συστατικά για να εκθρέψει έναν θρύλο ικανό να επισκιάσει την αξία του έργου με σκανδαλοθηρικές διηγήσεις και κλισέ ετικέτες.    

[…]και τώρα πώς εξέπεσαν, πώς έγιναν,
να ζουν και να ομιλούν βαρβαρικά
βγαλμένοι —ω συμφορά!— απ’ τον Ελληνισμό.

Κ. Π. Καβάφης, «Ποσειδωνειάται»

Ζούμε σε μια χώρα στην οποία κυριαρχεί η κουλτούρα διαμαρτυρίας. Για ό,τι συμβαίνει, ει δυνατόν την ώρα που συμβαίνει (χάρη στο διαδίκτυο και, ιδίως, χάρη στη χρήση των κοινωνικών δικτύων), εκπέμπονται διαμαρτυρίες και αφορισμοί εναντίον προσώπων και θεσμών που εκπροσωπούν ή εικάζεται ότι εκπροσωπούν κάποια εξουσία. Ο ορθός λόγος, που διδάσκεται στα σχολεία, ακόμα και από τους διδάσκοντες τείνει να αντικατασταθεί από κύματα οργής ή αγανάκτησης. Ήδη ξεχάσαμε τι συνέβη στη χώρα όταν τον τόνο του πολιτικού παιχνιδιού έδωσε ένα κίνημα των άκρων, τα στελέχη του οποίου είχαν αυτοπροσδιοριστεί ως «αγανακτισμένοι».

Η πρώτη επαφή των ελλήνων αναγνωστών με τον Μίλαν Κούντερα έγινε το 1971, όταν οι εκδόσεις Κάλβος, μέσα στη χούντα, κυκλοφόρησαν (σε μετάφραση από τα τσέχικα του Ανδρέα Τσάκαλη) Το Αστείο, το πρώτο μυθιστόρημά του, που είχε τυπωθεί στην Τσεχοσλοβακία το 1967, στο κλίμα αναμονής της Άνοιξης της Πράγας, της προσπάθειας δηλαδή για εκδημοκρατισμό της Αριστεράς και για φιλελευθεροποίηση του κομμουνιστικού καθεστώτος. Ο Κούντερα πίστευε τότε ότι η κομμουνιστική Αριστερά μπορούσε να χτίσει κι άλλα καθεστώτα, εκτός των γκρίζων αυταρχισμών που υπήρχαν υπό την επιτήρηση της Σοβιετικής Ένωσης, διαφωνούσε μάλιστα με τον πεπεισμένο ότι κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο Βάτσλαβ Χάβελ. Διαψεύστηκε – και το πλήρωσε ο ίδιος, με την απαγόρευση των βιβλίων του. Τα οποία κυκλοφορούσαν στο εξωτερικό, αλλά δεν ήταν δυνατόν να τυπωθούν στα τσέχικα.

Η εκλογή της ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη, το καλοκαίρι του 2019, περιείχε ένα μήνυμα προς όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Οι πολίτες, κουρασμένοι από την περιπέτεια του ανορθολογισμού της περασμένης δεκαετίας, με τις προσδοκίες που τους είχε δημιουργήσει ο λαϊκισμός διαψευσμένες το φοβερό διάστημα διακυβέρνησης της χώρας από τον συνασπισμό ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, υπερψήφισαν έναν πολιτικό και ένα φιλελεύθερο πρόγραμμα που υπόσχονταν οικονομική ανάκαμψη, μείωση φόρων και μεταρρυθμίσεις. Μια πολιτική που υποσχόταν πρόοδο και πολιτική σταθερότητα.

Λίγες μέρες πριν από τις εκλογές του Μαΐου 2023, έχουμε σκεφτεί όχι τι αλλά γιατί ψηφίζουμε. Πάντα το ερώτημα αυτό απασχολεί τους ώριμους πολίτες, που αρνούνται να παρασυρθούν από ρητορείες και ιδεολογικούς φανατισμούς. Τι επιδιώκουμε στην Ελλάδα, σήμερα, από τις εκλογές, για την ατομική και τη συλλογική μας ευτυχία;