Βαγγέλης Χατζηβασιλείου

Η καινούργια έκδοση των ποιημάτων της Μαρίας Πολυδούρη (θα ακολουθήσει έκδοση των πεζών της) έχει όλες τις προϋποθέσεις για πάμε επιτέλους πέρα από το όριο του Καρυωτάκη και να δούμε την ποιήτρια όχι μόνο στο επίπεδο της δημόσιας αποκατάστασής της, που έχει έτσι κι αλλιώς επέλθει από καιρό, αλλά και στην προοπτική ενός καινούργιου, αυτόνομου  λογοτεχνικού πεδίου, ικανού να αποδεσμεύσει τη λησμονημένη ή παραμερισμένη (δεν κάνει μεγάλη διαφορά) δυναμική της.

Μαρία Πολυδούρη, Τα ποιήματα, φιλολογική επιμέλεια-επίμετρο: Χριστίνα Ντουνιά, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2014, 398 σελ.

Η Μαρία Πολυδούρη έχει, παρά πάσα προσδοκία, κατορθώσει στις ημέρες μας να γλιτώσει από τη συντριβή του χρόνου. Στα βιβλιοπωλεία και στις υπαίθριες αγορές μπορεί κανείς να βρει πολλαπλές εκδόσεις των ποιητικών της συλλογών ή και των απάντων της, ακόμα κι αν πρόκειται για βιβλία κακοτυπωμένα και χωρίς καμιά φιλολογική επιμέλεια (δεν ξέρω αν εξακολουθούν να είναι διαθέσιμα τα άπαντα που επιμελήθηκαν πρώτα η Λιλή Ζωγράφου το 1961 και, κατόπιν, ο Τάκης Μενδράκος το 1982).

Βάσω Κιντή, Παναγιώτης Τουρνικιώτης, Κώστας Τσιαμπάος (επιμέλεια), Το μοντέρνο στη σκέψη και τις τέχνες του 20ού αιώνα, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2013, 246 σελ.

Τίποτε δεν έχει τελειώσει και όλα εξακολουθούν να βρίσκονται στο τραπέζι. Η φιλοσοφία, η αισθητική θεωρία, ο πολιτισμός, οι εικαστικές τέχνες, η μουσική, η πολεοδομία, η αρχιτεκτονική, ακόμα και η μαγειρική (που μόνο τα τελευταία χρόνια κατόρθωσε να αποκτήσει μια θέση μεταξύ των τεχνών), δεν έχουν βγει από τον αστερισμό του μοντέρνου. Κάτι περισσότερο: είναι πιθανό να το επαναδιεκδικούν μετά το θάμπωμα (αρκετοί συζητούν για μιαν εκ νέου χρεοκοπία) των μεταμοντέρνων κατακτήσεων. Αλλά θάμπωσαν όντως οι μεταμοντέρνες κατακτήσεις;

Ποιήματα που μιλούν για τις τύχες της τέχνης και του καλλιτέχνη μέσα σε ένα ατομικό συνεχές του χώρου και του χρόνου: όχι για το τι οφείλει να πράξει ή να μην πράξει η τέχνη απέναντι στον τόπο και την εποχή της, αλλά για τα πού καταλήγουν, θέλοντας και μη, οι παραγωγοί της, αποφασίζοντας να ζήσουν τη ζωή τους υπό τη σκέπη της.

Αλέξανδρος Ίσαρης, Εγώ ένας ξένος. Ποιήματα 1967-2011, Κίχλη, Αθήνα 2013, 260 σελ.

Η χρονιά που πέρασε είχε ένα χαρακτηριστικό το οποίο δεν συναντάμε συχνά στη σύγχρονη λογοτεχνική παραγωγή: σημαντικούς νέους συγγραφείς. Συγγραφείς οι οποίοι τυπώνοντας το πρώτο ή το δεύτερο βιβλίο τους σχηματίζουν ήδη μιαν ομάδα που μοιάζει έτοιμη να ξεφύγει από τα παραδεδεγμένα. Τι ακριβώς, όμως, συμβαίνει με αυτούς τους συγγραφείς; Θα αποφύγω να χρησιμοποιήσω τον όρο «γενιά», όρο από τον οποίο έχει κακοπάθει η κριτική εδώ και πολλές δεκαετίες, όπως και να εντάξω τους πεζογράφους για τους οποίους σκοπεύω να μιλήσω σε κάποιες πολύ συγκεκριμένες τάσεις. Η κατάσταση είναι ακόμη εξαιρετικά ρευστή για όλους: βρισκόμαστε μόλις στο ξεκίνημα για τους περισσότερους, υπάρχουν σοβαρές ηλικιακές διαφορές ανάμεσα στους νεώτερους και τους μεγαλύτερους ενώ τόσο οι μεγαλύτεροι όσο και οι νεώτεροι κάνουν πράγματα αρκετά διαφορετικά μεταξύ τους. Εκείνο, ωστόσο, το οποίο μπορώ να πω από τώρα είναι ότι κανένας από τους νέους συγγραφείς δεν έχει βγει στον λογοτεχνικό στίβο ανυποψίαστος: οι τεχνικές τους είναι ψαγμένες και χωρίς το παραμικρό στοιχείο έπαρσης ή επίδειξης, ο λόγος τους έχει δουλευτεί εις βάθος και η θεματογραφία τους είναι κοιταγμένη μέσα από μια πολύ φρέσκια και ταυτοχρόνως ιδιαιτέρως ανήσυχη ματιά.