Βαγγέλης Χατζηβασιλείου

Άννε Βέμπερ, Το άσμα της Αννέτ. Έμμετρο μυθιστόρημα, μετάφραση από τα γερμανικά: Κώστας Κοσμάς, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2022, 192 σελ.

Μια γυναίκα που ταυτίζεται σε όλο το φάσμα του μακραίωνου βίου της με την αντίσταση και την πολιτική ανυπακοή. Από την αντιναζιστική δράση στη Γαλλία μέχρι τη συμμετοχή στην κυβέρνηση του Αχμέντ Μπεν Μπελά στην ανεξάρτητη Αλγερία. Αυτή είναι η πορεία της Αννέτ Μπομανουάρ, όπως υποβλητικά την ξεδιπλώνει η έμμετρη αφήγηση της Άννε Βέμπερ.

 Γ. Β. Δερτιλής, Συνειρμοί, μαρτυρίες, μυθιστορίες, Πόλις, Αθήνα 2013, 424 σελ.

Μια πρωτοπρόσωπη, ανοιχτή και ως εξ ορισμού ανολοκλήρωτη σύνθεση, όπου θα συναντηθούν η αυτοβιογραφική με την ιστορική αφήγηση. Ο συγγραφέας δεν θα προβάλει εδώ τις ευθύνες που εγγράφονται στο δημόσιο ενεργητικό του (όπως συμβαίνει με τα memoirs), αλλά θα παρατηρήσει και θα αξιολογήσει τον εαυτό του σε συνάρτηση με ορισμένα από τα μείζονα γεγονότα της εποχής του, βασισμένος στην τωρινή, αναδρομική του ματιά. Το κείμενο αναδημοσιεύεται από το τεύχος #43 του Books' Journal, Μάιος 2014, με θλιβερή αφορμή την εκδημία του καθηγητή Δερτιλή. 

Δημήτρης Πέτρου, Εικοστός κόσμος, Πόλις, Αθήνα 2022, 42 σελ.

 Ποιήματα που ανακαλούν το σφαγείο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, χωρίς κατάχρηση ιστορικών παραπομπών και πολεμικών σκηνών – σαν ένα υπαινικτικό πλην διαρκές και σταθερά διαβρωτικό φόντο. Ο ποιητής επωμίζεται όλους τους ρόλους, που θα καταλήξουν, έτσι κι αλλιώς, στο συμπέρασμα πως ο ίδιος δεν είναι τίποτε άλλο, είτε το θέλει είτε όχι, από ένα ιστορικό άθυρμα.

 Γιάννης Πάσχος, Το χρονικό ενός δυσλεκτικού. Νουβέλα, Περισπωμένη, Αθήνα 2022, 99 σελ.

Μια αυτοβιογραφική νουβέλα για τη δυσλεξία. Γραμμένη σε τόνους σπαρακτικής κωμωδίας, βάζει στο στόχαστρο την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση της ελληνικής περιφέρειας κατά τις δεκαετίες του 1960 του 1970, με έναν αφηγητή και έναν συγγραφέα οι οποίοι αποδεικνύονται φάροι ζωής και θαλεροί θιασώτες της αισιοδοξίας.

George Simenon, Το τραίνο. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα γαλλικά: Αργυρώ Μακάρωφ, Άγρα 2022, 224 σελ.

Ο Μαρσέλ μπλέκεται, εν έτει 1940, στα δίχτυα των φυγάδων προς τη νότια Γαλλία   και έλκεται έντονα από μια μυστηριώδη, λιγομίλητη και παραδόξως υποτακτική Τσέχα, κάνοντας έρωτα μαζί της στους πιο απίθανους τόπους. Τίποτε, όμως, δεν μεταβάλλεται στη ζωή και στον κόσμο του. Δεν ξαναβλέπει παρά πολύ αργότερα την Τσέχα και επιμένει να αδιαφορεί για τον καυτό του περίγυρο, παραμένοντας  εξόριστος τόσο του έρωτα όσο και του πολέμου.  

Φώτης Κόντογλου, Το Αϊβαλί η πατρίδα μου, Μεταίχμιο, Αθήνα 2022, 472 σελ.

 Κλίμα αναπόλησης του πολιτισμού που εξανδραποδίστηκε από τον γενέθλιο τόπο, με ακούραστες παραπομπές στην ορθόδοξη παράδοση και στη διαχρονική αυταξία του ελληνικού στοιχείου. Παρ’ όλα αυτά, ο Κόντογλου δεν θα παραγράψει ακριβώς τις δυτικές του αφετηρίες, με αναρίθμητους Ροβινσώνες της ευλογημένης Ανατολής, με Σεβάχ, με Μπαρμπαρόσες και με κουρσάρους που ανακαλούν τις αγάπες των παιδικών και των νεανικών του χρόνων.                    

Ιφιγένεια Μποτουροπούλου, Διαχωρισμός των Εκκλησιών και του Κράτους στη Γαλλία. Χρονικό των ιδεολογικών ζυμώσεων που οδήγησαν στη θέσπιση ενός νόμου, πρόλογος: Πασχάλης Κιτρομηλίδης, μετάφραση από τα γαλλικά: Γιώργος Μπολιεράκης, Στερέωμα, Αθήνα 2022, 224 σελ.  

Από τον Διαφωτισμό, τον Βολταίρο, τον Ρουσσώ, τον Ντιντερό και τον Μοντεσκιέ μέχρι την ψήφιση του νόμου περί διαχωρισμού στις 29 Δεκεμβρίου 1905. Μια πυκνή  μελέτη για το περίπλοκο ιδεολογικό και φιλοσοφικό πλαίσιο εντός του οποίου κινήθηκαν οι αντίπαλες δυνάμεις του αντικληρικαλισμού και των οπαδών των θρησκευτικών ιδεών σε μια επί μακρόν επαναστατημένη κοινωνία και σε έναν κύκλο διαμάχης ο οποίος θα λάβει τέλος μόνο με τον Α’  Παγκόσμιο Πόλεμο.

George Bernanos, Διάλογοι Καρμηλιτισσών, μετάφραση από τα γαλλικά: Αχιλλέας Κυριακίδης, επίμετρο: Σταύρος Ζουμπουλάκης, Πόλις, Αθήνα 2021, 256 σελ.

 Η Θεία Χάρις θα κατανικήσει το φόβο και θα καταστείλει το θάνατο σε ένα κύκνειο άσμα όπου η πίστη αναλαμβάνει τον πρώτο και τον πλέον καθοριστικό  λόγο. Αντίθετα, παρ’ όλα αυτά, με τους σκοπούς του συγγραφέα, αλλά εξαιτίας της μεγάλης λογοτεχνικής του δύναμης, η αγωνία του θανάτου παραμένει δεσπόζουσα παράμετρος του ύστατου έργου του. Η συντριβή ενώπιον τέλους μπορεί να μην ανήκει στην υπερβατική σφαίρα του αχειροποίητου, αλλά φωλιάζει βαθιά μέσα στην ψυχή και την καρδιά μας.

Τσιμάρας Τζανάτος, Δεσποινίς Δυστυχία. Αφήγημα, Σοκόλη, Αθήνα 2015, 56 σελ.

Τσιμάρας Τζανάτος, Αγνώστου. Η βία του βίου. Ποιήματα, Κάπα Εκδοτική, Αθήνα 2021, 215 σελ.    

Από μια πεζογραφία που συνομιλεί με τη λογοτεχνία του φανταστικού και της επιστημονικής φαντασίας, με τον υπερρεαλισμό, με το οικο-μυθιστόρημα και με τη μαύρη κωμωδία, ο ηθοποιός, σκηνοθέτης και θεατρικός συγγραφέας Τσιμάρας Τζανάτος περνά τώρα σε μια ποίηση χωρίς υπογραφή, η οποία επικαλείται την αποπροσωποιημένη της ταυτότητα προκειμένου να μιλήσει για  την αποπροσωποίηση του κόσμου. Το κείμενο αναδημοσιεύεται από το τεύχος 126 του Books' Journal, θλιβερά επίκαιρο μετά την ανακοίνωση του θανάτου του Τσιμάρα Τζανάτου. 

Αλεξάνδρα Δεληγιώργη, Σύγχρονα κάτοπτρα της ελληνικότητας. Ιδέες και ιδεολογήματα στον 21ο αιώνα, Αρμός, Αθήνα 2022, 362 σελ.

Μια επισταμένη έρευνα και μελέτη των αντίπαλων ιδεολογικών ρευμάτων που καταδυναστεύουν εδώ και δύο αιώνες τη διχασμένη («δυστυχισμένη» με εγελιανούς όρους) συνείδηση του ελληνισμού: από τη μια πλευρά ο εθνοκεντρισμός της ελληνικότητας και από την άλλη η δυτικοφροσύνη του διαφωτισμού και του εκσυγχρονισμού. Και οι δύο στάσεις αναβάλλουν επ’ αόριστον τη δυνατότητά μας να προσανατολιστούμε σε μια «ανθρωποκεντρική κριτική της αυτονομίας και της ελευθερίας».