Βαγγέλης Χατζηβασιλείου

Τσιμάρας Τζανάτος, Δεσποινίς Δυστυχία. Αφήγημα, Σοκόλη, Αθήνα 2015, 56 σελ.

Τσιμάρας Τζανάτος, Αγνώστου. Η βία του βίου. Ποιήματα, Κάπα Εκδοτική, Αθήνα 2021, 215 σελ.    

Από μια πεζογραφία που συνομιλεί με τη λογοτεχνία του φανταστικού και της επιστημονικής φαντασίας, με τον υπερρεαλισμό, με το οικο-μυθιστόρημα και με τη μαύρη κωμωδία, ο ηθοποιός, σκηνοθέτης και θεατρικός συγγραφέας Τσιμάρας Τζανάτος περνά τώρα σε μια ποίηση χωρίς υπογραφή, η οποία επικαλείται την αποπροσωποιημένη της ταυτότητα προκειμένου να μιλήσει για  την αποπροσωποίηση του κόσμου. Το κείμενο αναδημοσιεύεται από το τεύχος 126 του Books' Journal, θλιβερά επίκαιρο μετά την ανακοίνωση του θανάτου του Τσιμάρα Τζανάτου. 

Αλεξάνδρα Δεληγιώργη, Σύγχρονα κάτοπτρα της ελληνικότητας. Ιδέες και ιδεολογήματα στον 21ο αιώνα, Αρμός, Αθήνα 2022, 362 σελ.

Μια επισταμένη έρευνα και μελέτη των αντίπαλων ιδεολογικών ρευμάτων που καταδυναστεύουν εδώ και δύο αιώνες τη διχασμένη («δυστυχισμένη» με εγελιανούς όρους) συνείδηση του ελληνισμού: από τη μια πλευρά ο εθνοκεντρισμός της ελληνικότητας και από την άλλη η δυτικοφροσύνη του διαφωτισμού και του εκσυγχρονισμού. Και οι δύο στάσεις αναβάλλουν επ’ αόριστον τη δυνατότητά μας να προσανατολιστούμε σε μια «ανθρωποκεντρική κριτική της αυτονομίας και της ελευθερίας».

Ισίδωρος Ζουργός, Περί της εαυτού ψυχής. Μυθιστόρημα, Πατάκη, Αθήνα 2021, 752 σελ.

 Ένα ιστορικό μυθιστόρημα για τη δυναστεία των Κομνηνών:  για τον περίπλοκο κόσμο της λογιοσύνης, για τις πραξικοπηματικές απόπειρες κατά της αυτοκρατορικής εξουσίας, για τους ακρωτηριασμούς και τις τυφλώσεις των αντιφρονούντων, καθώς και για τις ενδοστρατιωτικές συγκρούσεις. Ο δημόσιος και ο ιδιωτικός βίος των Βυζαντινών τόσο στην καθημερινότητα όσο και στην υψηλή περιωπή του. (τεύχος 127)

Fernando Pessoa, Ο οδοιπόρος, εισαγωγή - μετάφραση από τα πορτογαλικά - σημειώσεις: Μαρία Παπαδήμα, Gutenberg, Αθήνα 2021, 81 σελ.

 Ένα κείμενο που ανασύρθηκε πρόσφατα από το μπαούλο με τα άπειρα κατάλοιπα του Πεσσόα και μοιάζει από τη μια πλευρά με παραμύθι ενώ σπεύδει από την άλλη να συνομιλήσει με τις πιο διαφορετικές πηγές, παραπέμποντας και  στα πιο διαφορετικά  λογοτεχνικά είδη: από τον αποκρυφισμό, τη θεοσοφία και την αλχημεία μέχρι το υπαρξιακό θρίλερ, τη λοξή αστυνομική ιστορία και την περιπέτεια αναζήτησης κάποιου πολύτιμου μυστικού ή ενός ακριβοθώρητου νοηματικού νήματος που είναι έτοιμο να αποκαλύψει ένα προσεκτικά κρυμμένο νόημα.

Βασίλης Μακρυδήμας, Στον αστερισμό των αντιθέσεων. Ο κριτικός και δοκιμιογράφος Τ.Κ. Παπατσώνης, Gutenberg, Αθήνα 2021, 499 σελ.   

Είναι ευτύχημα που ο Τάκης Παπατσώνης έρχεται στις ημέρες μας να βγει από την πολύχρονη αφάνειά του διά χειρός ενός νέου ερευνητή ο οποίος έχει μελετήσει επισταμένως όχι μόνο το δοκιμιογραφικό, αλλά και το ποιητικό του έργο. Το αραιό ακόμη τοπίο των παπατσωνικών σπουδών εμπλουτίζεται έτσι με ένα σημαντικό κεφάλαιο, που εντάσσει οργανικά τον λησμονημένο ποιητή και κριτικό της γενιάς του 1930 στην ιστορία της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας. 

Βασίλης Μακρυδήμας, Στον αστερισμό των αντιθέσεων. Ο κριτικός και δοκιμιογράφος Τ.Κ. Παπατσώνης, Gutenberg, Αθήνα 2021, 499 σελ.   

Είναι ευτύχημα που ο Τάκης Παπατσώνης έρχεται στις ημέρες μας να βγει από την πολύχρονη αφάνειά του διά χειρός ενός νέου ερευνητή ο οποίος έχει μελετήσει επισταμένως όχι μόνο το δοκιμιογραφικό, αλλά και το ποιητικό του έργο. Το αραιό ακόμη τοπίο των παπατσωνικών σπουδών εμπλουτίζεται έτσι με ένα σημαντικό κεφάλαιο, που εντάσσει οργανικά τον λησμονημένο ποιητή και κριτικό της γενιάς του 1930 στην ιστορία της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας. 

Jean-Michel Rey, Η αυτοκτονία της Γερμανίας. Με αφορμή τον Μωυσή του Τόμας Μαν, μετάφραση από τα γαλλικά: Ανδρέας Παππάς, Στερέωμα, Αθήνα 2021, 256 σελ.

 Το 1943 ο Τόμας Μαν, αυτοεξόριστος στις Ηνωμένες Πολιτείες, γράφει για ένα θέμα-φωτιά: τον Μωυσή και τη μορφή και την προσωπικότητά του ως προφήτη, κριτή, αλλά και βιβλικού συμβόλου. Σκοπός του Μαν με τη νουβέλα του Ο Νόμος ήταν να πράξει το αδιανόητο για την εποχή της χιτλερικής Γερμανίας, που βρισκόταν ήδη προ των πυλών του Ολοκαυτώματος: να μιλήσει για συμβολή του ιουδαϊσμού στην ανάπτυξη του γερμανικού πολιτισμού.

Victor Serge, Μεσάνυχτα στον αιώνα, μετάφραση από τα γαλλικά - σημειώσεις - επίμετρο: Τιτίκα Δημητρούλια, εισαγωγή: Richard Greeman, Θύραθεν, Θεσσαλονίκη 2020, 350 σελ.  

Ένας εκ πεποιθήσεως αντισταλινικός μυθιστοριογράφος, του οποίου το επαναστατικό και λυρικό  πνεύμα δεν αντιπαρατάσσει την ποίηση του φυσικού τοπίου της Ρωσίας στον κόσμο των πραγματικών αναγκών τις οποίες επικαλείται ο σταλινισμός, αλλά, αν  πρέπει να επιμείνουμε σε ένα σχήμα αντιπαράθεσης, την ορμή και τη δύναμη της άνθισης, όπως αναβλύζει από τις πρωτογενείς πηγές της ζωής, στη γραφειοκρατία και στον βάρβαρο χαρακτήρα του σοβιετικού κράτους.

Όλγκα Τοκάρτσουκ, Πλάνητες. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα πολωνικά: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, Καστανιώτη, Αθήνα 2020, 464 σελ.

Περιήγηση σε μιαν έκκεντρη, πολυμερή και πολυδιασπασμένη Ευρώπη, όπου κανένα ψηφίο της αφήγησης δεν μπορεί να συναντήσει κάποιο άλλο, και απ’ όπου η παλαιότερη έννοια της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας μοιάζει να έχει αποδράσει οριστικά. Όταν ο όγκος των ιστορικών, των γεωγραφικών και των πολιτιστικών πληροφοριών έρχεται να δώσει τη θέση του στην υποκειμενικότητα της αφήγησης και στην ένταση την οποία διεκδικούν ο χώρος και ο χρόνος της ατομικής στιγμής.   

Γιώργος Ανδρειωμένος, Από τη στράτευση στην αμφισβήτηση. Λόγοι και αντίλογοι στην Επιθεώρηση Τέχνης, Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2020, 368 σελ. 

Συνοψίζοντας τα ερευνητικά πορίσματα που έχουν προηγηθεί για την Επιθεώρηση Τέχνης, ο μελετητής προχωρεί σε μια συστηματική προσέγγιση της συνολικής παραγωγής της, αναλαμβάνοντας να την αποτιμήσει μακριά από την ιδεολογικοπολιτική θέρμη των συγκρούσεων που προκάλεσε τόσο κατά την περίοδο της έκδοσής της όσο και κατά τη φάση των μεταπολιτευτικών της αξιολογήσεων.