Παρεμβάσεις

«Η χώρα που καταστρέφει ο Πούτιν θα καταφέρει να ξεγλιστρήσει»

Άρθρο Ρωσίδας συγγραφέα* ειδικά γραμμένο για το Books' Journal - τεύχος 128

Οι ουκρανο-ρωσικές σχέσεις την εποχή των εθνικισμών. Αναδημοσίευση από το τεύχος 128, Μάρτιος 2022.

Το Ουκρανικό Κέντρο για την Ευρωπαϊκή Πολιτική (Ukrainian Centre for European Policy-UCEP) λαμβάνει την πρωτοβουλία να απευθύνει έκκληση στα Κοινοβούλια Ευρωπαϊκών Χωρών να υποστηρίξουν την αίτηση της Ουκρανίας για απόκτηση καθεστώτος υποψήφιας προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση χώρας. Η έκκληση υποστηρίζεται από 132 υπογραφές αντιπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, της επιστημονικής και πολιτιστικής κοινότητας της Ουκρανίας και ευρωπαϊκών χωρών.

Μεταξύ 5 και 8 Μαΐου έλαβε χώρα στην Αθήνα το Φεστιβάλ Swing χορών Athens Rhythm Hop 2022 μετά από δίχρονη απουσία λόγω της πανδημίας.
Μια ομάδα διεθνώς καταξιωμένων δασκάλων των χορών swing ήρθε στην πόλη μας για να διδάξει σε ένα πολυεθνικό πλήθος μαθητών το Lindy Hop και τους παρεμφερείς χορούς σε μία ποικιλία επιπέδων, από τα βασικά μέχρι τα πολύ προχωρημένα. Οι Rhythm Hoppers, η ομάδα διδασκαλίας που ιδρύθηκε από τη Βάσια Παναγιώτου και τον Αυγουστίνο Τραν, είχε αναλάβει όπως κάθε χρόνο τη διοργάνωση, την οποία έφερε υποδειγματικά εις πέρας με την συνδρομή μιας αφοσιωμένης ομάδας εθελοντών.

Τεύχος 128

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία άνοιξε για μία ακόμη φορά τη συζήτηση περί πολέμου. Υπάρχουν δίκαιοι και άδικοι πόλεμοι; Έχει κανόνες το διεθνές σύστημα; Μπορεί το διεθνές δίκαιο, η δικαιοσύνη και η ηθική να ρυθμίσουν την παγκόσμια ασφάλεια; Μπορεί κάποιο κράτος να είναι ουδέτερο σε έναν άδικο πόλεμο; Τι σημαίνει υποστήριξη μίας χώρας που αμύνεται; Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα μπορούν να συνοψιστούν στον όρο: «η σωστή πλευρά της ιστορίας».

Από το τεύχος 128

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο εκφασισμός του αντιφασισμού

Ο Γκασάν Γκουσεΐνοφ, δεν είναι άγνωστος στους αναγνώστες μας, μάλιστα πέρυσι τον Φεβρουάριο δημοσιεύσαμε στην ηλεκτρονική έκδοση του περιοδικού μια εκτεταμένη συνέντευξή του, για την πανδημία, αλλά και για ζητήματα πολιτικής, λογοτεχνίας και γλώσσας («Ο Γκασάν Γκουσεΐνοφ, η ελευθερία, η ατομικότητα, το Πανεπιστήμιο», https://booksjournal.gr/synenteykseis/3123-o-gasan-gouseinof-i-eleftheria-i-atomikotita-to-panepistimio). Προσωπικώς, μιλάω μαζί του συχνά, διότι με βοηθά στην κατανόηση της σύγχρονης ρωσικής πραγματικότητας, χωρίς τα ψιμύθια της κρατικής προπαγάνδας και χωρίς τις ιστορικές παρωπίδες που προωθούν διάφοροι κύκλοι στην Ελλάδα και στην Ρωσία.

Καθηγητής στην Ανώτατη Σχολή Οικονομίας της Μόσχας, αναγκάστηκε να παραιτηθεί πριν από δυο χρόνια μαζί με άλλους έντιμους και δημοκράτες συναδέλφους του και να ιδρύσουν από κοινού το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Μοιράζεται το χρόνο του ανάμεσα στην Μόσχα και το Βερολίνο, όπου επίσης διδάσκει στο εκεί Ελεύθερο Πανεπιστήμιο, και κάθε καλοκαίρι πραγματοποιεί σεμινάρια ρητορικής και αρχαίας ελληνικής γραμματείας στην Πελοπόννησο.

Με την κήρυξη του πολέμου, ήρθα σε επαφή μαζί του, προκειμένου να συζητήσουμε τις εξελίξεις και του ζήτησα να καταθέσει γραπτά την άποψή του. Μου έστειλε τρία κείμενα του∙ δύο από το πρόσφατο παρελθόν και ένα τωρινό. Μιλάει για μια πραγματικότητα που μπορεί να περιγραφεί ως εκφασισμός του αντιφασισμού. Δημοσιεύουμε το τελευταίο κείμενο, τα άλλα δύο θα δημοσιευτούν τις επόμενες ημέρες στην ηλεκτρονική μας έκδοση (όπου θα διαπιστώσει ο αναγνώστης ότι ο Γκασάν Γκουσεΐνοφ είχε προβλέψει με ακρίβεια όχι μόνο τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας αλλά και την επιχειρηματολογία που θα προβάλει η ρωσική ηγεσία γι’ αυτή την αποτρόπαια πράξη της).

Ο Γκασάν Γκουσεΐνοφ, είναι από τους ελάχιστους σύγχρονους Ρώσους που ύψωσε το ανάστημά του στη δικτατορία του Πούτιν. Είναι τιμή μεγάλη που είναι φίλος και συνεργάτης του περιοδικού μας. 

Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης

Μέχρι το Κίεβο θα σε πάει η γλώσσα

Από τον Γκασάν Γκουσεΐνοφ

Αυτή τη ρωσική παροιμία την ξέχασαν οι άρχοντες του Κρεμλίνου. Ποιος και πώς θα πληρώσει για αυτή την αμνησία; Ενάντια σε τι συσπειρώνεται ο ελεύθερος κόσμος στον αγώνα του κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας;

Αργά το βράδυ της 6ης Μαρτίου 2022, εμείς, μία ομάδα φοιτητών και καθηγητών του Ελεύθερου Πανεπιστημίου της Μόσχας, οι οποίοι πριν από δύο χρόνια συναντήθηκαν για πρώτη φορά στο μάθημα της ρητορικής και της γλώσσας της ρωσικής ποίησης, συναντηθήκαμε και πάλι. Συγκεντρωθήκαμε στην παλιά μας διεύθυνση στο zoom, γιατί όλοι μαζί ταυτόχρονα νιώσαμε πως μόνο έτσι, μόνο μέσω της γλώσσας, μέσω της συζήτησης στη γλώσσα μας, μπορούμε να αποκαταστήσουμε την ισορροπία.

Η ομάδα μας, ομάδα εραστών της ρωσικής γλώσσας, είναι πάρα πολύ μικρή. Τα βιώματά μας δεν είναι τίποτα μπροστά στον θάνατο και τα δεινά που φέρνει η Ρωσική Ομοσπονδίας με τις σφαίρες, τις βόμβες και τους πυραύλους της στην Ουκρανία, καταστρέφοντας και πυρπολώντας πόλεις και χωριά και, το κυριότερο, σκοτώνοντας παιδιά και ενήλικους.

Το πιο μικρό μέλος της συζήτησης: ένας μοσχοβίτης φοιτητής μόλις επέστρεψε από το αστυνομικό τμήμα, όπου προσήχθη γιατί έκανε πικετοφορία μόνος του. Εκτός από αυτόν, άλλες τρεις κοπέλες, από τη Μόσχα, την Πετρούπολη και το Νίζνι Νόβγκροντ, διαδηλώνουν την ηθική τους αντίθεση στον πόλεμο. Πριν απ’ όλα σε εκείνους που προσπαθούν να διατηρήσουν τον ορθό λόγο και μιλούν με τους συμπατριώτες μας. Προς το παρόν, όμως, δεν έχει βρεθεί το κατάλληλο ύφος για να γίνει αυτή η συζήτηση.

Στην ειρηνική εποχή, μια κοπέλα που συμμετείχε στο σεμινάριο ερχόταν στα μαθήματα από το Κίεβο. Χθες δεν ήταν μαζί μας. Δεν μιλήσαμε μαζί της.

Όσοι ήταν από τη Μόσχα και το Λένινγκραντ, συνεχίζουν να σπουδάζουν και να εργάζονται στο χώρο που έχει μειωθεί απότομα και πολύ: μειώθηκαν πολύ οι σπουδαστές, απέμειναν λίγοι άνθρωποι, στους οποίους μπορείς να πεις τουλάχιστον τα σημαντικότερα απ’ όσα σκέφτεσαι.

Η φίλη μας από την Κωνσταντινούπολη μας είπε πως η πόλη απέκτησε την όψη που είχε πριν από εκατό χρόνια: χιλιάδες Ρώσοι στους δρόμους της Πόλης. Η ζήτηση για διερμηνείς και, γενικά, για βοηθούς είναι τεράστια. Τα νέα μέσα μεταφοράς πετούν ακόμη και πολύ γρήγορα: δεν είναι τα ατμόπλοια, τα οποία μετέφεραν τους ηττημένους και ταλαιπωρημένους ρώσους υπηκόους μακριά από την παραθαλάσσια ζώνη της Μαύρης Θάλασσας, στην οποία είχε φτάσει ο Εμφύλιος πόλεμος. Μέσα σε λίγες ώρες πτήση προς την Τουρκία, πολλοί άνθρωποι δεν είχαν προλάβει να συνειδητοποιήσουν τη νέα κατάσταση στην οποία βρέθηκαν. Η ρωσική είναι η μοναδική γλώσσα που κατέχουν. Τα τελευταία, όμως, είκοσι χρόνια, οι ρωσικές αρχές τους έμαθαν πως είναι η γλώσσα του ψεύδους και της χειραγώγησης και δεν μπορούν ακόμη να μαντέψουν πως η σημερινή τους φυγή από τη Ρωσική Ομοσπονδία είναι όχι μόνο ο αποχωρισμός με την πατρίδα, αλλά και με το ψεύδος της βολής.

Η φίλη μας από την Πράγα μάς είπε πως ο σύζυγός της βοηθάει στην απομάκρυνση των συγγενών του από τις βομβαρδισμένες περιοχές και ανησυχεί εξαιτίας της ρήξης στις σχέσεις του με άλλους συγγενείς, οπαδούς του Πούτιν. Η κοινή τους γλώσσα είναι η ρωσική. Δεν μπορούν όμως να βρουν κοινή γλώσσα τώρα. Έκλαιγε, μα έπρεπε να κάνει κάτι επείγον, έπρεπε να φέρει στο μικρό τους διαμέρισμα στην Πράγα ένα ράντζο, γιατί περιμένει τους συγγενείς του συζύγου της, οι οποίοι μόλις είχαν χάσει το βιος του κάπου στην ανατολική Ουκρανία.

Ο φίλος μας από το Ισραήλ μας είπε πως οι δουλειές με τη Ρωσία και τη ρωσική γλώσσα μειώνονται διαρκώς και πως ολοένα αυξάνεται ο αριθμός των νέων Ρώσων στο Ισραήλ. Στη συζήτηση μαζί του, μάθαμε πως η νέα ρωσική γλώσσα τού μοιάζει τελείως διαφορετική από εκείνη που μιλούσαν ώς χθες. Για να γίνει κοινή γλώσσα πρέπει να ζήσει με αυτούς τους ανθρώπους.

Η φίλη μας από τη Βενετία μας είπε πως η αδελφή της, η οποία βρέθηκε στο μακρινό Ερεβάν, κατέρρευσε, προσπαθώντας να βοηθήσει τους πρόσφυγες από τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Ο φίλος μας από τη Γεωργία μας είπε πόσο περίεργες ήταν οι διαδρομές των τελευταίων ημερών: έναν δεν τον άφησαν να μπει στη μισοδημοκρατική πόλη του Τμπιλίσι – και αναγκάστηκε να πάει στη μισοαυταρχική πόλη του Μπακού, για να μπορέσει στη συνέχεια να πάει στην Κωνσταντινούπολη.

Ο φίλος μας από τη Μόσχα μας είπε πως βρήκε μερικές χαμένες οικογένειες στην Τασκένδη, στην Μπισκέκ και στην Αλματί. Ο πλησιέστερος προορισμός ήταν το Ταλίν, η Ρίγα, το Βίλνιους. Όλοι στα όρια της πρώην ΕΣΣΔ. Η εσωτερική φυγή στο χώρο της ρωσικής γλώσσας;

Συμφωνήσαμε να συναντηθούμε ξανά ύστερα από μία εβδομάδα, ώστε να μελετήσουμε παρέα ποιήματα ρώσων ποιητών του 19ου και του 20ού αιώνα, τον Φιόντορ Τιούτσεφ και του Αλεξέι Παρσικόφ.

Όχι, δεν ξεχάσαμε το λόγο για τον οποίο μαζευτήκαμε. Δεν ξεχάσαμε πως από τη Ρωσική Ομοσπονδία φεύγουν μόνο μερικές χιλιάδες και πως, στο εγγύς μέλλον, είναι πολύ πιθανόν δεκάδες χιλιάδες Ρώσοι να φύγουν. Από την Ουκρανία, όμως, φεύγουν εκατοντάδες χιλιάδες και, στο εγγύς μέλλον, πιθανόν, εκατομμύρια Ουκρανοί.

Γιατί φεύγουν αυτοί οι άνθρωποι; Φεύγουν μακριά από τις νέες συμφορές, που προκάλεσαν αρχικά η αρπαγή της Κριμαίας το 2014 και η επίθεση του ρωσικού ναζισμού  που ξέσπασε εναντίον της υπόλοιπης Ουκρανίας στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Εν ονόματι μιας Ρωσίας που υπάρχει μόνο στη φαντασία τους, ρώσοι πολιτικοί αποφάσισαν πως δεν υπάρχει η Ουκρανία, πως δεν υπάρχουν οι Ουκρανοί. Διακήρυξαν πως σκοπεύουν να καταπιούν ολόκληρη αυτή τη χώρα, να τη μετατρέψουν σε τμήμα της Ρωσίας και να κάνουν με τη ρωσική γλώσσα ό,τι έκαναν πριν από λίγα χρόνια οι ρώσοι ναζιστές με επικεφαλής τον Πούτιν στις γλώσσες των μειονοτήτων της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Η σύγχρονη Ρωσική Ομοσπονδία αυτοανακηρύχθηκε υπερασπίστρια της ρωσικής γλώσσας. Το ρωσικό κράτος κυρίευσε τη ρωσική γλώσσα με την ισχύ της προπαγανδιστικής του μηχανής και του στρατού, απαγορεύοντας να λες σε αυτή τη γλώσσα αυτό που σκέφτεσαι. Η γλώσσα μας πια είναι άλλη, όχι εκείνη την οποία μιλούν οι ρώσοι υπουργοί Εξωτερικών και Εσωτερικών και ο ρώσος πρόεδρος. Σε κάθε περίπτωση, έχει απαγορευτεί πια να λέμε στα ρωσικά την αλήθεια.

Γιατί λέω «ρωσική» γλώσσα και δεν λέω «ρωσιακή»; Επειδή το ρωσιακό περιέχει και κάτι άλλο. Ταταρικό ή Τσουβάσιο, Καρέλιο ή Οντμούντριο. Το πουτινικό κράτος, ωστόσο, είναι ρωσικό. Κι η πραγματική του ιδεολογία είναι ο ρωσικός ναζισμός. Ο Πούτιν δήλωσε ευθέως ότι δεν υπάρχει ουκρανικό κράτος γιατί, απλά, είναι μέρος του ρωσικού κράτους. Να γιατί τόσο ο ίδιος, όσο και ο υπουργός Εξωτερικών Λαβρόφ, διαδίδουν ψέματα για τον ανύπαρκτο ουκρανικό ναζισμό. Η μη αναγνώριση της δεύτερης μεγαλύτερης συν-κληρονόμου της Σοβιετικής Ένωσης ήταν το μοιραίο λάθος του Πούτιν.

Τώρα όμως, εμείς, που μιλούμε ρωσικά, πρέπει να σκεφτούμε πώς θα σώσουμε τη ρωσική γλώσσα από τον Πούτιν και τους πουτινιστές, τους ρώσους ναζιστές, οι οποίοι δολοφονούν τους Ουκρανούς που δεν θέλησαν να γίνουν Ρώσοι. Τους Ρώσους που καταστρέφουν το ουκρανικό κράτος, επειδή είναι αντι-Ρωσία, μια λέξη που οι ίδιοι επινόησαν. Κανείς δεν σας τράβηξε από τη γλώσσα. Κανείς δεν δίωξε τους ρωσόφωνους στην Ουκρανία ώς τη στιγμή που αποφασίσατε να χρησιμοποιήσετε τη ρωσική γλώσσα ως όπλο καταστροφής της Ουκρανίας.

Ο ελεύθερος κόσμος δεν ύψωσε το ανάστημά του απέναντι στους Ρώσους και τους άλλους λαούς της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Ξεσηκώθηκε κατά του ρωσικού ναζισμού, ο οποίος προκαλεί την καταστροφή για τους λαούς αυτούς. Ο ελεύθερος κόσμος έχει πολλές ατέλειες. Πολλή υποκρισία. Πολλή αδιαφορία για τις λεπτομέρειες. Όταν ο ιστορικός στην Ουντμούντρια αυτοπυρπολήθηκε στο κέντρο της πόλης Ιζέφσκ, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τον εκρωσισμό της Ουντμουντριας, κανείς στον κόσμο δεν έδωσε την παραμικρή σημασία.

Η επίθεση όμως του ρωσικού κόσμου στη μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα, στην οποία μιλούν μια κοντινή στη ρωσική αλλά όχι ρωσική γλώσσα, μας υποχρέωσε να απαντήσουμε σε μία σύντομη ερώτηση: «γιατί;»

Όταν ο ίδιος ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, εξήγησε σε όλο τον κόσμο πως μπορούμε να σκοτώνουμε ανθρώπους επειδή δεν θέλουν να γίνουν Ρώσοι, δεν έμεινε πλέον καμία αμφιβολία: «Γιατί είναι απλά ναζιστής!»

Να γιατί, για εμάς που μιλούμε και σκεφτόμαστε στα ρωσικά, ο πόλεμος εναντίον του ελεύθερου κόσμου που διεξάγει ο Πούτιν και η συμμορία του είναι πόλεμος και για τη ρωσική γλώσσα. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, όπως ήταν ο πόλεμος του ελεύθερου κόσμου κατά του Χίτλερ, ο οποίος ήταν και πόλεμος για μια ελεύθερη γερμανική γλώσσα.

Δεν είναι απορίας άξιον το γεγονός πως, αφού έκλεψαν τη ρωσική γλώσσα, οι ρώσοι ναζιστές δεν κατάφεραν να βρουν ούτε ένα γράμμα από το ρωσικό αλφάβητο για να σηματοδοτήσουν την εκστρατεία τους κατά του ελεύθερου κόσμου. Όπως και τα SS , με τις αστραπές τους, έτσι και οι πολέμαρχοι του Πούτιν ένιωσαν πολύ οικεία με το τελευταίο γράμμα του λατινικού αλφαβήτου και με μια κόμπρα με την κορδέλα του Αγίου Γεωργίου. Είναι και αυτό, όμως, ένα μέρος της καταδικαστικής απόφασης, την οποία θα απαγγείλει στους ρώσους ναζιστές η ρωσική γλώσσα.

7 Μαρτίου 2022

Το χιόνι, ο Δνείπερος... Δεν υπάρχει στον κόσμο πιο όμορφη πόλη από το Κίεβο.

 Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ

Ήταν τρεις αδελφοί, ο Κίι, ο Σεκ κι ο Χορίβ, και είχαν μια αδελφή, τη Λίμπεντ. Ο Κίι ζούσε σε ένα λόφο, εκεί κοντά που είναι τώρα η κάθοδος Μπορίτσεφ, κι ο Σεκ ζούσε στονλόφο που τώρα ονομάζεται Σεκοβίτσα, και στον τρίτο λόφο ζούσε ο Χορίβ, κι έτσι ο λόφος αυτός πήρε το όνομά του και λέγεται Χορεβίτσα. Έχτισαν μια πόλη και την ονόμασαν Κίεβο, από τον μεγάλο τους αδελφό. Και γύρω από την πόλη υπήρχε ένα απέραντο δάσος κι εκεί κυνηγούσαν. Ήταν άνθρωποι σοφοί και συνετοί.

Η ιδέα του Πούτιν: δεν υπάρχει αυτό το πράγμα που λέγεται Ουκρανία. Από το τεύχος 128

Πώς η αναβίωση των χριστιανοφασιστικών ιδεών στη Ρωσία απειλεί την Ευρώπη. Τεύχος 128 

Διευρύνεται ευλόγως η πρωτοβουλία της καθηγήτριας Βάνας Νικολαΐδου-Κυριανίδου για την αφαίρεση του τίτλου του διδάκτορα από τον ρώσο πρόεδρο Πούτιν, υπεύθυνο για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, για χιλιάδες θανάτους, για εκατομμύρια εκτοπισμούς, για εγκλήματα πολέμου αλλά και για άγρια καταστολή και φίμωση των ελευθεριών των ρώσων πολιτών. Έως τα μεσάνυχτα της 18ης Μαΐου, είχαν υπογράψει 270 καθηγητές Πανεπιστημίου (η πλήρης λίστα, παρακάτω). Η διοίκηση του Πανεπιστημίου Αθηνών οφείλει να προστατεύσει το κύρος του ιδρύματος αφαιρώντας το διδακτορικό ενός αποδεδειγμένα εχθρού της ελευθερίας.

Μὲ τὸν Διονύσιο Σολωμὸ συμβαίνει, μεταξὺ ἄλλων, καὶ τοῦτο τὸ παράδοξο: Ἀπὸ τὴ μιὰ εἶναι ἴσως ὁ πιὸ γνωστὸς ποιητὴς τῆς γραμματείας μας (λέω ἴσως, ὑπενθυμίζοντας κι ἐδῶ τὸν ἴσκιο τοῦ Καβάφη): ὡς ὁ ἐθνικὸς ποιητής, ἀναμφίβολα, στὰ σχολικὰ ἀνθολόγια, ἀλλὰ καὶ ὡς ὁ ποιητὴς τοῦ Ἐθνικοῦ Ὕμνου γιὰ ὅλους. Ἀπὸ τὴν ἄλλη, ἐνδέχεται νὰ εἶναι καὶ ὁ λιγότερο διαβασμένος ποιητὴς τῆς γραμματείας μας, δηλαδὴ ὁ λιγότερο λαϊκός. Τὰ μάλα μὲν ἐθνικός, ἥκιστα δὲ λαϊκός. Μιὰ θετικὴ περιγραφὴ τοῦ ἴδιου παράδοξου θὰ ἦταν: ὁ Σολωμὸς εἶναι συνάμα ὁ ποιητὴς τοῦ ἔθνους ἀλλὰ καὶ ὁ ποιητὴς τῶν ποιητῶν, ὁ ποιητὴς γιὰ τοὺς ποιητές, ἀφοῦ οἱ πραγματικοί, οἱ συστηματικοὶ ἀναγνῶστες του εἶναι ἐντέλει οἱ ἐπαγγελματίες ἀναγνῶστες, ὅσοι διαβάζουν γιὰ νὰ γράψουν, μὲ ὁποιαδήποτε ἰδιότητα–τοῦ συγγραφέα, τοῦ καθηγητῆ, τοῦ πανεπιστημιακοῦ δασκάλου καὶ τοῦ μαθητῆ ἢ φοιτητῆ. (Ἂς δεχτοῦμε προσώρας, σὰν εὐχή, αὐτὴ τὴ γενναιόδωρη συμπερίληψη μαθητῶν καὶ φοιτητῶν στοὺς ἐπαγγελματίες ἀναγνῶστες.) Ὅσοι, γιὰ νὰ τὸ πῶ διαφορετικά, κατατρύχονται ἀκόμα ἀπὸ τὴν ἀγωνία τῆς ἔκφρασης καὶ ἀποδύονται στὸν ἀγώνα της. Οἱ ὑπόλοιποι, ὅσοι δὲν διαβάζουν, ἁπλῶς ἀκοῦν καὶ ἐπαναλαμβάνουν σολωμικοὺς στίχους ποὺ ἔγιναν γνωμικοὶ καὶ ἐνσωματώθηκαν, συχνὰ διαστρεβλωμένοι, στὸ λεξικὸ τῶν παραδεδεγμένων ἰδεῶν. Ὅπως τὸ «περασμένα μεγαλεῖα / καὶ διηγώντας τα νὰ κλαῖς» καὶ τὸ πολυμνημόνευτο: «Ὄμορφος κόσμος, ἠθικός, ἀγγελικὰ πλασμένος». Θὰ ἔχω τὴν εὐκαιρία νὰ πῶ δυὸ λόγια καὶ γι᾽ αὐτὸ τὸ τελευταῖο.

Τεύχος 128.

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, κακοσχεδιασμένη στρατιωτικά και πολιτικά, δεν είχε τα αναμενόμενα κεραυνοβόλα αποτελέσματα. Ανεξάρτητα από την τελική έκβαση των μαχών, η ανθρώπινη δυστυχία και η σθεναρή αντίσταση του πληθυσμού, συμπύκνωσαν τον πολιτικό χρόνο και πυροδότησαν μείζονες ανατροπές: