Στα καθ’ ημάς, εκ των υστέρων, η κατάκτηση του κυπέλλου συμβολίζει μια εποχή ευρωστίας και αισιοδοξίας, καίτοι υπό μια έννοια ψευδεπίγραφης. Σαν κάποιος, δηλαδή, να εμπόδισε ξάφνου την πρόσβασή μας στο θησαυρό του γίγαντα, κόβοντας τη φασολιά του δημοφιλούς παραμυθιού. Το ποδοσφαιρικό δέντρο της Γεωργίας ανέλαβαν να φροντίζουν κηπουροί λαοπλάνοι. Εκείνο, όμως, είχε ευδοκιμήσει σε ταραγμένα χώματα και παρήγαγε περίεργους καρπούς. Ας δούμε, λοιπόν, τι μπορεί να μάς διδάξει το παρόν παράδειγμα κόρτε του αθλητισμού από την πολιτική.
Κάποια γενικά στοιχεία: Πολιτισμικώς, η εν λόγω χώρα του Καυκάσου αποτελεί αμάλγαμα συντηρητισμού ορθόδοξης ρητορικής και ζωηρής κοινωνικο-καλλιτεχνικής ζωής. (Για του λόγου το αληθές, οι ταινίες του σκηνοθέτη Λεβάν Ακίν αποτελούν εξαιρετικές μαρτυρίες.) Ως προς το πρόσφατο ιστορικό περικείμενο, η Γεωργία ανακήρυξε ανεξαρτησία από τη Σοβιετική Ένωση το 1991. Η σχέση Γεωργίας-Ρωσίας έμοιαζε πάντοτε περίπλοκη. Ο Ιωσήφ Στάλιν ήταν Γεωργιανός – το επίθετό του εκ γενετής ήταν Τζουγκασβίλι. Από το 2008, η Ρωσία συγκαταλέγεται στα ελάχιστα κράτη που αναγνωρίζουν την de facto απόσχιση της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας. Εν μέρει λόγω και της αλληλεπίδρασης με τον τιτάνιο γείτονα, η Γεωργία διαρκώς κτίζει γέφυρες προς τη Δύση. Τρανταχτό παράδειγμα αυτής της ροπής αποτελεί η συνταγματική υποχρέωση κάθε γεωργιανής κυβέρνησης να αποζητά ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Το κυβερνών κόμμα Γεωργιανό Όνειρο - Δημοκρατική Γεωργία (GD), μολονότι μη προδήλως φιλορωσικό, κι επιμένοντας πως οι πολιτικές του οδηγούν προς την ΕΕ, δείχνει να έχει ξεπεράσει κάθε κόκκινη γραμμή, σε συνάρτηση με το κοινοτικό κεκτημένο για τα ατομικά και συλλογικά δικαιώματα, ενώ διατηρεί στάση κατευνασμού και «κλεισίματος του ματιού» προς τη Ρωσία. Συγκεκριμένα, μέσω της παραγωγής χριστιανο-φασιστικού λόγου, χαρακτηρίζει πληθώρα οργανώσεων «ξένους πράκτορες», ενθαρρύνει την άκριτη αστυνομική βία και καταστολή, ενώ ανεξάρτητοι διεθνείς παρατηρητές αναφέρουν παρατυπίες στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, οι οποίες ακυρώνουν καταρχήν το αποτέλεσμα. Έπειτα από επικρίσεις της ΕΕ, η γεωργιανή κυβέρνηση αποφάσισε να αναστείλει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, τουλάχιστον ώς το 2028. Σε αυτό το πλαίσιο, εδώ και πάνω από ένα έτος, ανά την επικράτεια, οργανώνονται δυναμικές διαδηλώσεις, με αιτήματα που συνοψίζονται στον σεβασμό της δημοκρατίας ως εγγυήτριας ελευθεριών και δικαιωμάτων.
Τα πρώτα δείγματα εργαλειοποίησης του ποδοσφαίρου από το GD φάνηκαν άμα τη προκρίσει της Γεωργίας στους νοκ-άουτ αγώνες του φετινού Euro. (Σημειωτέον, ως πολιτική «εργαλειοποίηση» νοούνται σχόλια, πέραν των αναμενόμενων συγχαρητηρίων, τα οποία διχάζουν το σύνολο και προάγουν περαιτέρω σκοπούς.) Φέρ’ ειπείν, ο κοινοβουλευτικός ηγέτης του GD Μαμούκα Μντιναράτζε κατηγόρησε την αντιπολίτευση πως δεν πανηγύρισε μαζί με τους υπόλοιπους πολίτες. Κομβικώς, ο δήμαρχος της Τυφλίδας και παλαίμαχος ποδοσφαιριστής Κάχαμπερ Κάλατζε, δήλωσε: «λάβαμε το αποτέλεσμα, το οποίο θα ήταν αδύνατο να ονειρευτούμε 10 χρόνια πριν, λόγω των ορθών πολιτικών από τη γεωργιανή κυβέρνηση», προσθέτοντας πως «εμείς, οι Γεωργιανοί, έχουμε μια ξεχωριστή αγάπη για το ποδόσφαιρο». Ο βουλευτής του GD Μπέκα Νταβιτουλιάνι, παρουσιάζοντας το στίγμα των πολιτικών τους, παραλλήλισε την άμυνα που έπαιξαν οι γεωργιανοί ποδοσφαιριστές, στο καθοριστικό ματς εναντίον της Πορτογαλίας, με την αντίσταση που πρέπει να ασκήσουν οι κυβερνώντες, απέναντι σε φαντασιώσεις ΛΟΑΤΚΙ+ προπαγάνδας.
Από την άλλη, πλείστοι εκ των ποδοσφαιριστών της εθνικής ομάδας της Γεωργίας έλαβαν θέση συντριπτικώς υπέρ των διαδηλωτών και κατά της κυβερνητικής ατζέντας. Κατόπιν της δημοσίευσης οικογενειακής φωτογραφίας στα κοινωνικά δίκτυα από τον Γκιόργκι Κοτσορασβίλι, σε διαμαρτυρία έξω από το κτίριο του Κοινοβουλίου, οι συμπαίκτες του δεν άργησαν να τον υποστηρίξουν αναλόγως. Χαρακτηριστικώς, ο Γκιόργκι Τσακβετάτζε, αναφερόμενος στην ορολογία των «ξένων πρακτόρων», έγραψε: «Είναι δύσκολο για εμένα να βλέπω πώς αντιμετωπίζουν τους συμπατριώτες μου, ιδιαιτέρως γυναίκες και παιδιά. Τίποτε δεν αξίζει περισσότερο από το λαό μας, κανένας νόμος δεν είναι πιο σημαντικός από αυτούς. Ανακαλέστε αυτόν τον νόμο, και θα ζήσουμε μαζί ξανά… Όχι στη Ρωσία και πρόσω ολοταχώς προς την Ευρώπη». Η αντίδραση του Τζάμπα Κανκάβα ήρθε αιχμηρή. Αναρτώντας φωτογραφία από τις διαδηλώσεις, σχολίασε: «Γαμώ τη Ρωσία». Εν συνεχεία, «ανέβασε» και φωτογραφία της σημαίας της Γεωργίας με την αντίστοιχη της ΕΕ, συνοδεύοντάς τη με τη φράση «Ρωσική Σ.Σ.Δ.» («Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία») και το εμότζι περιττώματος. Βασιζόμενη σε τέτοιες τοποθετήσεις, η εθνική ομοσπονδία τον εξαίρεσε από την αποστολή στο Euro.
Στον αντίποδα, κεντρικός υποστηρικτής της κυβέρνησης είναι ο παλαίμαχος Μιχεήλ Καβελασβίλι. Επιπλήττοντας τον αστέρα της ομάδας Χβίτσα Κβαρατσχέλια για την έως τότε στάση του, τον κατηγόρησε πως τοποθετεί το όπλο στα χέρια της αντιπολίτευσης, ανασύροντας μνήμες από τον εμφύλιο πόλεμο της δεκαετίας του 1990. Οι επακόλουθες δηλώσεις του νεαρού σουπερστάρ ακούγονται μάλλον αμφίσημες: «Ο δρόμος της Γεωργίας είναι προς την Ευρώπη. Ο ευρωπαϊκός τρόπος μας ενώνει! Εμπρός προς την Ευρώπη! Ειρήνη στη Γεωργία».
Μία κεντρική πληροφορία περί του Καβελασβίλι: Βάσει αναθεώρησης του Συντάγματος, ισχύουσας από το 2018, η εκλογή Προέδρου δεν προκύπτει από το σύνολο των πολιτών, αλλά από ένα κολέγιο – ελεγχόμενο από το GD. Κερδίζοντας ως μοναδικός υποψήφιος, ο προαναφερθείς επελέγη ως διάδοχος της Σάλομε Ζουραμπισβίλι. Παρά την ορκωμοσία, κατά την 17η Δεκεμβρίου –θεωρητικώς, δεύτερη μέρα της θητείας του– ακόμη δεν είχε αναλάβει καθήκοντα. Και κάτι επιπλέον: Ο ιδρυτής, χρηματοδότης, και επίτιμος πρόεδρος του GD Μπιτζίνα Ιβανισβίλι έχει χαρακτηρίσει τον Καβελασβίλι –κάπως ομοερωτικώς, θα μπορούσε να ειπωθεί, με νότες ναζιστικού ιδεώδους– ως την «ενσάρκωση του γεωργιανού άνδρα».
Εντέλει, το κείμενο αυτό δεν αποτελεί μελέτη της πολυσχιδούς λειτουργίας του αθλητισμού. Άποψη του συγγραφέα είναι πως τα οφέλη από τη συμμετοχή σε σπορ είναι σημαντικά, ακόμη και από τις κερκίδες των θεατών. Ο παροιμιώδης «ελέφαντας στο δωμάτιο» είναι το κεφαλοκλείδωμα του πολιτικού κόσμου της Γεωργίας στον αθλητισμό. Οι λόγοι συγκεντρώνονται γύρω από τον στίχο του Ιουβεναλίου: «Panem et circenses» («Άρτον και θεάματα»). Ο «άρτος» είναι, βεβαίως, αμφίβολος, δεδομένης της παύσης ευρωπαϊκών κονδυλίων προς τη Γεωργία. Από την άλλη, ως σύγχρονος Καίσαρ, ο Ιβανισβίλι –με περιουσία αξίας 7,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ήτοι περί το ¼ του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) της χώρας– έχει την άνεση να υπόσχεται το όνειρο του πλουτισμού, ιδιαιτέρως ανά τις φτωχότερες, βιομηχανικές περιοχές.
Αυτό που φαίνεται σαφέστερο είναι ο ευτελισμός του ποδοσφαίρου και του αθλητισμού εν γένει. Μια τέτοια κατάσταση εντάσσεται στη γενικότερη απόπειρα απενεργοποίησης των δημοκρατικών αντανακλαστικών του λαού και υποβάθμισης της δημοκρατίας στη Γεωργία.