Ντόναλντ Τραμπ

2015-2025: Η Δεκαετία της Αρνητικής Διαλεκτικής

Abstract. Είναι δύσκολο να βρεις ανεξάρτητο data-driven σχολιασμό για τον Τραμπ –και αυτό συνιστά καίριο γνώρισμα του φαινομένου. Όσο για αντικειμενικό γράψιμο χωρίς φόβο, πάθος ή αδρεναλίνη είναι εξ ορισμού αδύνατο. Ο Καστοριάδης έλεγε ότι δεν μπορούμε να πηδήξουμε πάνω από την εποχή μας.

Ξαφνικά και από το πουθενά, την άνοιξη του 2016 ο Έντι με ρώτησε ποια ήταν η γνώμη μου για τον Τραμπ. Οι προκριματικές είχαν φτάσει στο σημείο μη επιστροφής και αυτό που το καλοκαίρι του 2015 το είχαμε προσπεράσει με χιουμοριστική διάθεση σαν φτηνό κόλπο δημοσιότητας, τώρα ήταν τετελεσμένο. Έχοντας αλώσει με ανεξήγητη ευκολία το ρεπουμπλικανικό κόμμα και τσαλαπατήσει δυναστείες, επετηρίδες και καθωσπρεπεισμούς ο Τραμπ ήταν υποψήφιος πρόεδρος.

Θα ήθελα να μιλήσω όχι τόσο για το έγκλημα που γίνεται στη Γάζα όσο για τον δράστη, δηλαδή για τον ανελεύθερο (illiberal) συνασπισμό που κυβερνά το Ισραήλ και για την απειλή που, κατά τη γνώμη μου, εκπροσωπεί για τη φιλελεύθερη Ευρώπη.

Η προσπάθεια του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να επαναφέρει τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις μεταξύ Μόσχας και Κιέβου ήταν καταδικασμένη εξαρχής.

O πρόεδρος Τραμπ θυμίζει έναν ηπιότερο, αλλά εξίσου επιδραστικό, «αντίστροφο Χίτλερ»: με τις επιλογές του, μπορεί να στείλει στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), την οποία και απεχθάνεται, την αφρόκρεμα τής, σε σημαντικό βαθμό, αλλοεθνούς ερευνητικής κοινότητας των ΗΠΑ. Όπως ο Χίτλερ έστειλε στις ΗΠΑ, την οποία απεχθανόταν, πολλούς λαμπρούς γερμανοεβραίους επιστήμονες, με τον Αϊνστάιν που διέσχισε τον Ατλαντικό το 1935, να προσωποποιεί αυτή τη διαρροή εγκεφάλων.

Στις σύγχρονες δημοκρατίες, η ηγεσία δεν είναι απλώς διαχειριστική ικανότητα, ούτε εξαντλείται στη γοητεία του «αποτελεσματικού μάνατζερ». Πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών — τον άνθρωπο που, για το καλύτερο ή το χειρότερο, διαμορφώνει παγκόσμιες ισορροπίες, καθορίζει συμμαχίες, επηρεάζει την παγκόσμια οικονομία και (συχνά) εμπλέκει ή αποσύρει κράτη από πολέμους. Υπ’ αυτό το πρίσμα, η προσωπικότητα του Ντόναλντ Τραμπ, οι αξίες του και ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται τη διακυβέρνηση δεν μπορούν να ιδωθούν ως «εσωτερική υπόθεση των Αμερικανών». Αφορούν και εμάς, και τον υπόλοιπο κόσμο.

Η Κίνα, με ένα ασυνήθιστα φλογερό βίντεο εναντίον των ΗΠΑ, επικρίνει τους υπέρογκους δασμούς και τον εμπορικό πόλεμο που ξεκίνησε ο Ντόναλντ Τραμπ. Και υπενθυμίζει στους Κινέζους, αλλά και στην ανθρωπότητα, πώς η Αμερική διεξάγει τους οικονομικούς πολέμους.

Επειδή έχει ξεκινήσει μια έντονη και συχνά παραπλανητική αντίδραση από φιλοτραμπικούς κύκλους σχετικά με τον χαρακτηρισμό του AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία) ως επιβεβαιωμένα εξτρεμιστικής οργάνωσης από τη Γερμανική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος (Bundesamt für Verfassungsschutz ή αλλιώς BfV), αξίζει να δούμε ψύχραιμα τη μεγάλη εικόνα – πριν καταλήξουμε σε πρόχειρα συμπεράσματα περί «αντιδημοκρατικής διολίσθησης».

Γιατί εξελέγη ο Ντόναλντ Τραμπ; Πώς ένας ακροδεξιός λαϊκιστής μπόρεσε να κερδίσει την καρδιά των μαζών στη σύγχρονη Αμερική; Αυτό αναρωτιούνται με αγωνία οι ηττηθέντες αμερικανοί liberals αλλά και οι ευρωπαίοι συνοδοιπόροι τους, και αυτό είναι το ερώτημα που διαρκώς πασχίζουν ν’ απαντήσουν από τη μέρα που ο δισεκατομμυριούχος πλεϊμπόι διέβη για δεύτερη φορά το κατώφλι του Λευκού Οίκου. Το ερώτημα όμως το έχει απαντήσει αναλυτικά και πειστικά ήδη από το 2016, από τις πρώτες μέρες της πρώτης εκλογής Τραμπ, ο σπουδαίος αμερικανός στοχαστής Μαρκ Λίλλα.

Ορισμένες επιπτώσεις της παράξενης προσπάθειας διαμεσολάβησης της κυβέρνησης Τραμπ στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο θίγουν ευθέως τα βασικά εθνικά συμφέροντα των ΗΠΑ.