Σύνδεση συνδρομητών

Η δουλεία δεν είναι ντροπή

Κυριακή, 21 Σεπτεμβρίου 2025 07:24
Ο Peter, με τα σημάδια των βασανιστηρίων που υφίστατο ως σκλάβος, είναι μία από τις φωτογραφίες που αφαιρούνται από την έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη Πορτρέτων, στη Δυτική ΒΙρτζίνια,.
National Portrait Gallery / Smithsonian Institution
Ο Peter, με τα σημάδια των βασανιστηρίων που υφίστατο ως σκλάβος, είναι μία από τις φωτογραφίες που αφαιρούνται από την έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη Πορτρέτων, στη Δυτική ΒΙρτζίνια,.

Πρόσφατα, ο Πρόεδρος Τραμπ δήλωσε: «Το Smithsonian [ένας όμιλος μουσείων, εκπαιδευτικών και ερευνητικών κέντρων που ιδρύθηκε από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών με σκοπό την ανάπτυξη και τη διάχυση της γνώσης] είναι ΕΚΤΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ, όπου το μόνο που συζητείται είναι πόσο φρικτή είναι η χώρα μας, πόσο κακή ήταν η δουλεία και πόσο αποτυχημένοι ήταν οι καταπιεσμένοι —τίποτα για την επιτυχία, τίποτα για τη λαμπρότητα, τίποτα για το μέλλον».

Τον Μάρτιο του 2025 είχε υπογράψει ένα προεδρικό διάταγμα με τίτλο «Αποκατάσταση της αλήθειας και της σύνεσης στην αμερικανική ιστορία» το οποίο διατάσσει ότι τα μουσεία, οι εκθέσεις, τα εθνικά πάρκα και άλλα ιστορικά/πολιτιστικά ιδρύματα που χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση πρέπει να αφαιρέσουν ή να προσαρμόσουν το περιεχόμενο που αντανακλά αυτό που η κυβέρνησή του χαρακτηρίζει ως «ακατάλληλη» ή «διχαστική ιδεολογία με επίκεντρο τη φυλετική καταγωγή».

Αυτό που συμβαίνει στις ΗΠΑ είναι κατάφωρα άδικο. Πρόκειται για μια τερατώδη παραχάραξη της ιστορίας. Τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι όπως τα παρουσιάζει η woke Αριστερά: οι λευκοί στις ΗΠΑ υποδέχτηκαν εξαρχής τους μαύρους από την Αφρική με μεγάλο ενθουσιασμό. Κάθε άφιξή τους αποτελούσε ένα σημαντικό γεγονός, όπως μαρτυρεί ο Τύπος της εποχής, και ειδικότερα τα ναυτιλιακά νέα,  όπου ανακοινώνεται «η πώληση 530 εκλεκτών νέγρων που αφίχθηκαν με το πλοίο Washington Cargo».

αγγελία μαύροι

Στο ταξίδι τους για τον Νέο Κόσμο οι πλοιοκτήτες δεν μπορούσαν, δυστυχώς, να τους παραχωρήσουν καμπίνα, αλλά αυτό δεν έκανε τον πέρασμα του Ατλαντικού λιγότερο ευχάριστο. Και πάλι, όπως μπορούμε να δούμε από μία παλιά γκραβούρα που αναπαριστά πιστά την κρουαζιέρα, πέρναγαν όλο τους τον καιρό ξάπλα:

 άραπσ

Δεν ταξίδευαν με την μεγαλύτερη άνεση, αυτό είναι αλήθεια· αλλά ουδέν κακό αμιγές καλού. Έτσι  που βρίσκονταν ο ένας δίπλα στον άλλον -μία μεγάλη παρέα ούτως ειπείν-  μπορούσαν να πιάσουν κουβεντολόι με τις ώρες, να ανταλλάξουν ιδέες και να μοιραστούν τον ενθουσιασμό τους για το λαμπρό μέλλον που τους περίμενε στην Αμερική, τη γη της επαγγελίας.

Συνολικά καμιά τετρακοσαριά χιλιάδες άτομα μεταφέρθηκαν από την υπανάπτυκτη Αφρική στην Βόρεια Αμερική, βρετανική αποικία αρχικά, και μετά ελεύθερη χώρα με δημοκρατικά ιδεώδη. Όπως έγραψαν οι ιδρυτές-πατέρες του έθνους στην περγαμηνή της διακήρυξης της Ανεξαρτησίας το 1776:

Δεχόμαστε τις εξής αλήθειες ως αυταπόδεικτες, πως όλοι οι άνθρωποι δημιουργούνται ίσοι, και προικίζονται από τον Δημιουργό τους με συγκεκριμένα απαραβίαστα Δικαιώματα, μεταξύ των οποίων είναι το δικαίωμα στη Ζωή, το δικαίωμα στην Ελευθερία, και το δικαίωμα στην επιδίωξη της Ευτυχίας.

Από μία τραγική σημασιολογική αβλεψία, αυτό το ιδεώδες δεν περιλάμβανε τους μαύρους διότι θεωρούνταν res, πράγμα δηλαδή, ή αλλιώς περιουσία των λευκών. Θα μπορούσε να συμβεί και επειδή οι ιδρυτές-πατέρες προς στιγμήν διχάστηκαν·  αρκετοί απ’ αυτούς απασχολούσαν «έγχρωμους» (άλλος  ένας όρος της mauvaise epoque των ΗΠΑ) και δεν θα ήθελαν να τους χάσουν.

Αλλά μπορεί να πει κανείς ότι τελικά ήταν καλύτερα έτσι. Οι μαύροι δεν θα είχαν μήτε περιττές σκοτούρες για την επιδίωξη της ευτυχίας, μήτε μια ελευθερία που δεν θα ήξεραν τι να την κάνουν.
Όσους έφτασαν στις ακτές της Αμερικής τους κράτησαν πλήρως απασχολημένους. Η ανεργία στους «νέγρους» (έτσι τους έλεγαν τότε, όχι μαύρους ή Αφροαμερικανούς) ήταν μηδενική. Και θα έπρεπε να ήταν ευχαριστημένοι, γενικά. Μερικές φορές, ωστόσο, ορισμένοι απ΄ αυτούς παρεκτρέπονταν και φέρονταν αχάριστα σε εκείνους που τους πρόσφεραν δουλειά. Το κοινωνικό σύνολο τότε, ομοθυμαδόν, και για το  καλό της χώρας, απαιτούσε να μη μένουν ατιμώρητοι. Άλλωστε, λελογισμένη πειθαρχία ποτέ δεν έβλαψε κανέναν.

Μερικοί, ακόμη πιο αχάριστοι, ενίοτε, το έσκαγαν. Άλλο ένα ανεπίτρεπτο παράπτωμα, αλλά και κάτι που ζημίωνε αυτούς τους ίδιους. Σε τούτη την περίπτωση, οι στοργικοί αφέντες έβαζαν όλα τα μέσα, λυτούς και δεμένους, προκειμένου να βρουν το απολωλός πρόβατο και να το ξαναφέρουν στη ζεστασιά του σπιτικού τους. Ανησυχούσαν, γατί το πρόβατο έξω από το μαντρί, ως γνωστόν, το τρώει ο λύκος. Και ήταν διατεθειμένοι να ξοδέψουν αρκετά χρήματα για να το βρουν, όπως εδώ που αναζητείται η δεκαεπτάχρονη Έμιλυ και η αμοιβή της «επικήρυξης» (λάθος, ανεύρεσης!) ήταν 100 ολόκληρα δολάρια.

[σσ. Ο «subscriber» δεν ήταν ο συνδρομητής κάποιας υπηρεσίας, αλλά ο υπογράφων]

Εκείνη την εποχή έδιναν, πράγματι, μεγάλη αξία στους «νέγρους τους». Τους αποτιμούσαν πολλά δολάρια, εκατοντάδες,  και οι εργοδότες τους τους φύλαγαν ως κόρην οφθαλμού. Συχνά μάλιστα τους ασφάλιζαν κιόλας, μην τους πάθουν τίποτα. Το βλέπετε και σε μια διαφημιστική καμπάνια της εποχής, όπου οι «σκλάβοι (λιγο ακομψος όρος, αλλά χρησιμος για να μπορεί να χαρακτηριστεί ορθά αυτή η διακριτή κατηγορία ασφαλισμένων) μπορύσαν και αυτοί να ασφαλιστούν δωρεάν από τους εργοδότες τους. Αυτή η συγκινητική χειρονομία τούς σκλάβωνε κυριολεκτικά και εργάζονταν ακόμη σκληρότερα.

Καμιά φορά, οι εργαζόμενοι άλλαζαν αφεντικό, και συχνά τόπο διαμονής. Η εργασιακή κινητικότητα (labor turnover το λέμε σήμερα), εξάλλου, δεν είναι ένα από τα θεμέλια του καπιταλισμού, αυτό που τον έκανε να ανθήσει; Ο Τύπος της εποχής είναι γεμάτος από τέτοιες αγγελίες καριέρας που αναφέρεται και εδώ -μάλλον λανθασμένα και παραπειστικά, «ως πώληση νέγρων».

Υπήρχαν μάλιστα και ειδικά καταστήματα που διευκόλυναν αυτή την κινητικότητα, πουλώντας και διάφορά άλλα είδη:

αγγελίες μαύροι

Μικρές Αγγελίες: Νέγροι για πούλημα.

 

Είπαμε παραπάνω πόσο κόστιζε συναισθηματικά στους εργοδότες να χάνουν τους «νέγρους τους». Τους θεωρούσαν δικούς τους. Έτσι, μερικοί εργοδότες τους έδιναν μία μοναδική ταυτότητα για να τους ξεχωρίζουν, καμιά φορά και στο μέτωπο με τα αρχικά τους, όπως π.χ. VBM. Από αυτή την πρακτική –όχι αποκλειστικά σε ανθρώπους– προέρχεται ο όρος branding (και rebranding, που χρησιμοποιείται σήμερα από πολιτικούς στα αζήτητα), κάτι το οποίο γίνεται με ένα καυτό σίδερο, συνήθως στις αγελάδες. Ένας στιγμιαίος πόνος --που όμως σε έδενε για μια ζωή.

Άλλοι ιδιοκτήτες (λάθος!, εργοδότες), ήταν ακόμη πιο ευφάνταστοι. Πρόσφεραν στους Μαύρους εργαζόμενούς τους –τους οποίους είχαν στα ώπα ώπα– την ευκαιρία να αποκτήσουν μία πρωτότυπη ανάγλυφη δερματοστιξία. Και αυτή ίσως να πόναγε λιγάκι, γιατί δυστυχώς μπορούσε να γίνει  μόνο με το ραβδί ή το βούρδουλα, αλλά μπρος στα κάλλη τι είναι ο πόνος! Μάλιστα για να απαλύνουν τυχόν πόνους έβαζαν αλάτι πάνω στο ερεθισμένο  δέρμα. Ένας από αυτούς τους τυχερούς ήταν και  ο Peter, o οποίος  έγινε τόσο διάσημος που η φωτογραφία του κρεμόταν στο Εθνικό Ιστορικό Πάρκο στη Δυτική Βιρτζίνια.

Τα περισσότερα από αυτά τα προνόμια των μαύρων χάθηκαν οριστικά με την κατάργηση της δουλείας, με το τέλος του Αμερικανικού Εμφυλίου το 1865, όπου οι Βόρειοι, οι οποίοι δυστυχώς επικράτησαν, ήταν αντίθετοι με κάθε έννοια προόδου και ευημερίας των λευκών. Οι αλήθεια είναι ότι οι μαύροι, που τότε είχαν φτάσει τα 4 εκατομμύρια ψυχές (διότι οι λευκοί τους ενθάρρυναν να αναπαράγονται, μια και ήταν τόσο καλοί και αποδοτικοί και φθηνοί εργαζόμενοι), για 100 ακόμη χρόνια κατάφεραν να διατηρήσουν μερικά προνόμια, όπως ειδικές θέσεις μόνο για εκείνους στους κινηματογράφους και στα λεωφορεία – πίσω πίσω που είναι και πιο άνετα. Ωστόσο, με νομοθετική ρύθμιση του προέδρου Λύντον Τζόνσον το 1964  («Νόμος για τα πολιτικά δικαιώματα») τα έχασαν και αυτά. Όπως είπε ο Τσάρλι Κερκ, «επρόκειτο για ένα τεράστιο λάθος».

Αυτός είναι ένας ιστορικός και πολιτιστικός πλούτος που δεν πρέπει, επ’ ουδενί, να χαθεί. Οι νεότερες γενιές πρέπει να μάθουν αυτές τις φωτεινές σελίδες της ιστορίας τους. Γι΄ αυτό και προκαλεί πραγματικά απορία η σπουδή της κυβέρνησηs Τραμπ να εξαλείψει αυτά τα μνημεία ανθρωπιάς και καλομεταχείρισης.

Με αυτά τα μέτρα που επέβαλε η κυβέρνηση  Τραμπ, το Εθνικό Ιστορικό Πάρκο στη Δυτική Βιρτζίνια κατέβασε ακόμη και τη διάσημη φωτογραφία του Peter, πειθαρχώντας στις κατευναστικές εντολές της πολιτείας, αλλά θάβοντας ένα πολύτιμο πολιτισμικό κειμήλιο.

Και πάλι σκεφτόμαστε τις νεότερες γενιές της Αμερικής: τόσα καλά έκαναν οι προ-προ-παππούδες τους και οι παππούδες τους. Γιατί να τα φάει το μαύρο σκοτάδι; Γιατί οι μεν σημερινοί λευκοί να μη νιώθουν περήφανοι γι’ αυτό το ένδοξο στίγμα του παρελθόντος, οι δε μαύροι να μην τους είναι εσαεί ευγνώμονες;

Σε εκείνη τη χώρα συμβαίνουν πραγματικά ακατανόητα πράγματα.

[Το έγκλημα της δουλείας δεν διαπράχθηκε μόνον στις ΗΠΑ. Πρωταγωνιστές στις διακινήσεις ήταν οι αποικιοκρατικές χώρες: η Πορτογαλία/Βραζιλία (5,8 εκατομμύρια), η Βρετανία (3,2 εκατομμύρια), η Γαλλία (1,3 εκατομμύρια), η Ισπανία (1,1 εκατομμύρια) και η Ολλανδία (0,5 εκατομμύρια)].

Γιώργος Ναθαναήλ

Έχει σπουδάσει στο Yale και στο New York University, επί  προέδρων Τζέραλντ Φόρντ, Τζίμι Κάρτερ και Ρόναλντ Ρέιγκαν. Αφότου επέστρεψε εργάζεται ως σύμβουλος επιχειρήσεων, κυρίως στον τομέα της τεχνολογίας, και γράφει για κακώς κείμενα, βιβλία που έχει διαβάσει, και αιχμές της τεχνολογίας.
 
 
 
 

Προσθήκη σχολίου

Όλα τα πεδία είναι υποχρεωτικά. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.