Ο λόγος αυτής της πολιτικής Τραμπ είναι ότι τα πανεπιστήμια και τα ομοσπονδιακά ερευνητικά κέντρα, όπου απασχολούνται αυτοί οι συχνά αλλοεθνείς επιστήμονες, αλλά και οι πόλεις που με τη σειρά τους φιλοξενούν αυτά τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα, αποτελούν κέντρα πνευματικής, κοινωνικής και οικονομικής υπεροχής του Δημοκρατικού Κόμματος. Έχει ήδη τεκμηριωθεί ότι οι περισσότερες απολύσεις της διοίκησης Τραμπ γίνονται βάσει αυτής της στρατηγικής (βλ. Adam Bonica, The DOGE Purge: Empirical evidence of politically motivated firings, 28 Φεβρουαρίου 2025). Επιπροσθέτως η ολομέτωπη επίθεση σε αυτά τα πολυεθνικά κέντρα της αμερικανικής διανόησης και επιστήμης ικανοποιεί το ταξικό και εθνικιστικό μίσος της αμερικανικής εργατικής τάξης και των μικροαστών που, εδώ και δεκαετίες, έχουν στερηθεί επαρκών δυνατοτήτων κοινωνικής και οικονομικής ανέλιξης.
Επιπλέον, η διοίκηση Τραμπ, κάνοντας χρήση του όπλου της ομοσπονδιακής χρηματοδότησης, έχει αναλάβει συστηματική προσπάθεια να ευνουχίσει την ακαδημαϊκή ελευθερία των κορυφαίων αμερικανικών πανεπιστημίων (με πρώτο το Χάρβαρντ). Κανένα αμερικανικό πανεπιστήμιο δεν μπορεί να αντέξει το κλείσιμο της ομοσπονδιακής στρόφιγγας, αναφορικά με την ερευνητική του δραστηριότητα, όσο πλούσιο και αν είναι. Και βέβαια, κορύφωση αυτής της εκδίωξης αλλοεθνών εγκεφάλων αποτελεί η χθεσινή απόφαση της διοίκησης Τράμπ να παύσει το Χάρβαρντ να δέχεται αλλοδαπούς φοιτητές, διώχνοντας και αυτούς που σημερινά φοιτούν στο κορυφαίο αυτό αμερικανικό πανεπιστήμιο.
Τοποθετούμενος σε αυτές τις εξελίξεις, ο γάλλος σοσιαλδημοκράτης πολιτικός Ραφαέλ Γκλυκσμάν, αφού ζήτησε από τις ΗΠΑ πίσω το… Άγαλμα της Ελευθερίας, συνέχισε λέγοντας: «αν θέλετε να απολύσετε τους καλύτερους ερευνητές σας που έκαναν τη χώρα σας την ηγέτιδα δύναμη του κόσμου, τότε εμείς θα τους καλωσορίσουμε». Καμία άλλη χώρα όμως, της ΕΕ των 27, δεν έχει σε σχετικούς αριθμούς τόσους κορυφαίους ερευνητές στις ΗΠΑ όσο η Ελλάδα, ενώ είναι δεύτερη σε απόλυτους αριθμούς, πάλι στην ΕΕ των 27, μετά τη Γερμανία. Η Ελλάδα δηλαδή είναι δυνητικά η περισσότερο επωφελούμενη στην ΕΕ των 27 από τη διαρροή εγκεφάλων από τις ΗΠΑ προς την ΕΕ, που θα προκαλέσουν οι διώξεις της διοίκησης Τραμπ.
Η κυβέρνηση πρέπει να αποδυθεί σε μια συστηματική προσπάθεια «λεηλάτησης» των αμερικανικών πανεπιστημίων προσελκύοντας στην Ελλάδα τους πιο επιφανείς επιστήμονες της διασποράς μας – επιστήμονες που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και έκαναν τις προπτυχιακές σπουδές τους στην Ελλάδα.
Αυτή η προσπάθεια μπορεί να έχει τρεις πυλώνες.
Στον πρώτο πυλώνα της εθνικής άμυνας, αμιγώς από τον εθνικό προϋπολογισμό, να καταβληθούν ανάλογα με τη διεθνή κατάταξη των επιστημόνων απ’ όπου και αν αυτοί προέρχονται (που οι περισσότεροι θα είναι από τις ΗΠΑ) ανταγωνιστικοί μισθοί – γνωρίζουμε ποιοι είναι λόγω της πρόσφατης έρευνας του DEON Policy Institute–, καθώς και επαρκείς ερευνητικοί προϋπολογισμοί, ανά διακεκριμένο επιστήμονα, στα πεδία που το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας έχει αξιολογήσει ως κρίσιμης σημασίας για τις Ένοπλες Δυνάμεις, μη επανδρωμένα συστήματα και αντιμετώπισή τους, συστήματα πρόωσης και ενέργειας, κ.λπ.
Στον δεύτερο πυλώνα, η κυβέρνηση χρειάζεται να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην εξεύρεση ακόμη περισσότερων ευρωπαϊκών πόρων για να προσελκυστούν ερευνητές από τις ΗΠΑ σε τομείς ευρωπαϊκού κοινού ενδιαφέροντος, όπως στη βιοτεχνολογία. Ένα τέτοιο εργαλείο θα επέτρεπε ώστε χώρες μέλη της ΕΕ που δεν έχουν τον δημοσιονομικό χώρο τον οποίο έχει μια Γερμανία ή μια Σουηδία, αλλά που έχουν επιστήμονες στις ΗΠΑ, να τους επαναπατρίσουν (και η σχέση είναι συχνά αντίστροφη, δηλαδή όσο λιγότερο πλούσια είναι μια ευρωπαϊκή χώρα τόσο περισσότερους λαμπρούς επιστήμονες έχει στις ΗΠΑ). Και η Ελλάδα θα επωφεληθεί λόγω αυτού του επαναπατρισμού, αλλά και η ευρωπαϊκή οικονομία στο σύνολό της. Διότι η ομοσπονδοποίηση των δαπανών έρευνας και ανάπτυξης, πρόταση της Έκθεσης Ντράγκι, θα σημάνει ότι οι εθνικές ερευνητικές κοινότητες θα προσδεθούν ακόμη στενότερα με πανευρωπαϊκού ενδιαφέροντος δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης.
Στον τρίτο πυλώνα, με την ενθάρρυνση της κυβέρνησης, η ελληνική ευεργεσία μπορεί να εστιαστεί στον επαναπατρισμό επιφανών ελλήνων επιστημόνων από τις ΗΠΑ, μέσω της χρηματοδότησης εδρών, στα σημαντικά δημόσια ερευνητικά ιδρύματα της χώρας, που δεν ταλανίζονται από τη δυσλειτουργική διακυβέρνηση των ΑΕΙ, όπως το ΙΤΕ στην Κρήτη, ο Δημόκριτος στην Αθήνα και το ΕΚΕΤΑ στη Θεσσαλονίκη, και των ερευνητικών υποδομών που αυτές οι έδρες απαιτούν.
Λόγω του προέδρου Τραμπ, η χώρα με μια ετήσια δαπάνη της τάξης των 2 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση, εθνικών, ευρωπαϊκών και ιδιωτικών πόρων (ιδρυμάτων και εύπορων Ελλήνων που συχνά επιδοτούν κοινωφελεή έργα), μπορεί να ανανεώσει την επιστημονική της ηγεσία, να ενισχύσει αισθητά την αποτρεπτική ισχύ των Ενόπλων Δυνάμεων της και να θέσει τα επιστημονικά θεμέλια της αλλαγής του οικονομικού της μοντέλου.
Για τις Ανθρωπιστικές Σπουδές ούτε λέξη;
24 Μάι 2025, 09:05