Από τα πρώτα του βήματα, ως Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ), έδειξε την κατεύθυνση που θα ακολουθούσε. Το 1922, την ώρα που ο ελληνισμός ζούσε τη μεγαλύτερη εθνική καταστροφή της σύγχρονης ιστορίας του, το ΣΕΚΕ χαρακτήριζε την εκστρατεία στη Μικρά Ασία «ιμπεριαλιστικό πόλεμο» και ζητούσε την άμεση επιστροφή των στρατευμάτων¹. Για το κόμμα, η παρουσία του ελληνικού στρατού στην Ιωνία δεν ήταν η ύστατη προσπάθεια διάσωσης εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων, αλλά μια επιχείρηση «κατακτητικού χαρακτήρα» που έπρεπε να εγκαταλειφθεί. Οι συνέπειες είναι γνωστές: η αποχώρηση των στρατευμάτων οδήγησε σε μαζικές σφαγές, ξεριζωμό και μια προσφυγιά που σημάδεψε την ελληνική κοινωνία.
Δύο χρόνια αργότερα, το 1924, στο 3ο Έκτακτο Συνέδριο, το κόμμα αποδέχθηκε πλήρως την απόφαση της Κομμουνιστικής Διεθνούς για «ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη»². Δεν ήταν μια απλή ιδεολογική τοποθέτηση: ήταν η υιοθέτηση ενός σχεδίου διάλυσης της ελληνικής επικράτειας σε συνεργασία με βαλκανικά κομμουνιστικά κόμματα, ώστε να δημιουργηθεί ένα νέο κράτος υπό σοβιετική επιρροή. Για πολλά χρόνια, το ΚΚΕ θα υποστηρίζει επίσημα τη θέση αυτή, ακόμη και μετά την απομάκρυνσή της από την ατζέντα της Μόσχας.
Στον Μεσοπόλεμο, η στάση του απέναντι στο πολιτικό σύστημα ήταν αδιάλλακτα αντικοινοβουλευτική. Ενώ κατέβαινε σε εκλογές και συμμετείχε στη Βουλή, θεωρούσε ότι ο θεσμός «δεν μπορεί να αποδώσει στον λαό τίποτα άλλο παρά αυταπάτες»³. Η Βουλή ήταν για το ΚΚΕ απλώς βήμα καταγγελίας, όχι πεδίο ουσιαστικής πολιτικής δουλειάς. Η αντίληψη αυτή εξηγεί και την ελάχιστη διάθεση συνεργασίας ακόμη και με κόμματα που, θεωρητικά, είχαν κοινές κοινωνικές στοχεύσεις.
Η πιο τρανταχτή απόδειξη της ξένης εξάρτησης ήρθε με το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο Ρίμπεντροπ–Μολότοφ (Αύγουστος 1939). Η Σοβιετική Ένωση υπέγραψε συμφωνία μη επίθεσης με τη ναζιστική Γερμανία, μοιράζοντας μαζί της εδάφη στην Ανατολική Ευρώπη. Το ΚΚΕ, πιστό στη γραμμή της Μόσχας, ακολούθησε και στην Ελλάδα μια πολιτική «ουδετερότητας» έναντι της ναζιστικής επιθετικότητας, καταγγέλλοντας ως ιμπεριαλιστικό πόλεμο ακόμη και την ελληνική ετοιμότητα απέναντι στην ιταλική απειλή⁴. Μόνο μετά την επίθεση της Γερμανίας στη Σοβιετική Ένωση (Ιούνιος 1941) υιοθέτησε αντιναζιστική στάση, και τότε αποκλειστικά επειδή άλλαξε η γραμμή της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ, υπό την ηγεμονία του ΚΚΕ, αναμφισβήτητα πρωταγωνίστησαν στον αγώνα κατά των δυνάμεων κατοχής. Όμως ο στόχος τους δεν ήταν μόνο η απελευθέρωση: ήταν και η εγκαθίδρυση ενός καθεστώτος σοβιετικού τύπου στην Ελλάδα. Αυτό αποδείχθηκε από τις εκκαθαρίσεις πολιτικών αντιπάλων, τη βία κατά άλλων αντιστασιακών οργανώσεων και, τελικά, την επιλογή της ένοπλης αναμέτρησης τον Δεκέμβριο του 1944⁵.
Μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού στον Εμφύλιο, το ΚΚΕ δεν έπαψε για δεκαετίες να υπηρετεί στρατηγικές επιδιώξεις ξένων δυνάμεων αντί των ελληνικών εθνικών συμφερόντων. Από την άκριτη στήριξη της Σοβιετικής Ένωσης στο Κυπριακό, με την αποδοχή λύσεων που ευνοούσαν τη Μόσχα, έως τη συστηματική εναντίωση σε κάθε στενότερη σχέση της Ελλάδας με τη Δύση και την ΕΟΚ, η στάση του υπήρξε σταθερά αντιδυτική.
Το ίδιο μοτίβο συνεχίζεται ώς σήμερα: το ΚΚΕ υπονομεύει κάθε ελληνική συμμαχία που αποσκοπεί στη διασφάλιση των εθνικών συμφερόντων, ενώ εδώ και δεκαετίες έχει αναγάγει σε ιδεολογικό δόγμα μια υστερική αντιαμερικανική προπαγάνδα. Τη στιγμή που όλα τα κράτη του πολιτισμένου κόσμου συντάσσονται με το ΝΑΤΟ για την υπεράσπιση της ασφάλειας και της δημοκρατίας, εκείνο στρέφεται μονίμως εναντίον του. Και με κάποιον «περίεργο» αλλά σταθερό τρόπο, καταλήγει να υπερασπίζεται κάθε φορά τους εχθρούς της Ελλάδας: σήμερα τον ισλαμοπαλαιστινιακό «αγώνα», χθες άλλες αυταρχικές ή εχθρικές δυνάμεις. Χαρακτηριστικό το πρόσφατο αίσχος, όταν ομάδα τραμπούκων του κόμματος ύψωσε κομμουνιστικά και φιλοπαλαιστινιακά πανό στον ιερό βράχο της Ακρόπολης.
Το παράδοξο είναι πως αυτό το απροκάλυπτα αντεθνικό κόμμα απολαμβάνει απεριόριστη ασυλία από τη δημοκρατία την οποία δηλώνει πως μισεί και εχθρεύεται. Και όσο αυτό συνεχίζεται, η κυβέρνηση φέρει μεγάλες ευθύνες.
Πηγές
- Ριζοσπάστης, 18/8/1922, άρθρο για τον «ιμπεριαλιστικό πόλεμο» στη Μικρά Ασία.
- Πρακτικά 3ου Έκτακτου Συνεδρίου ΚΚΕ, 1924· Απόφαση Κομμουνιστικής Διεθνούς για το Μακεδονικό.
- Απόφαση 19ου Συνεδρίου ΚΚΕ (2013), Θέσεις για τον ρόλο του κοινοβουλίου.
- Χάγκεν Φλάισερ, Στέμμα και Σβάστικα, τ. Α΄, Παπαζήση, κεφ. 3.
- Μαρκ Μαζάουερ, Η Ελλάδα και ο εμφύλιος πόλεμος, Αλεξάνδρεια, σελ. 211–256.
