Τι γνώμη έχεις για τον Τραμπ;

What do you think of Trump?

Η ερώτηση με ξάφνιασε. Βρισκόμασταν στο τέλος μιας έντονης κουραστικής μέρας στην κλινική. Είχαμε δει δεκάδες ασθενείς, είχαμε πάρει αναρίθμητες αποφάσεις για διαγνώσεις, εργαστηριακά, θεραπείες, συνταγές, παραπεμπτικά και παρακολουθήσεις ενώ περίμενε ακόμα πολλή δουλειά στο κομπιούτερ πριν τελειώσουμε. Βρισκόμουν σε προχωρημένη εγκεφαλική υπερκόπωση. Αν ο Έντι είχε όρεξη να μιλήσουμε για την Λέστερ που βρισκόταν λίγα παιχνίδια πριν στεφθεί πρωταθλήτρια Αγγλίας το 2016 θα συμμετείχα ολόψυχα. Οι Μπλε Αλεπούδες ήταν εξωπραγματικές outlier της σεζόν με πιθανότητες να κερδίσουν 1 στις 5.000 (για σύγκριση οι πιθανότητες της Ελλάδας να κερδίσει το Euro το 2004 ήταν 1 σε 150.) Πολιτική συζήτηση ήταν το τελευταίο πράγμα που με ενδιέφερε.

Η ερώτηση με ξάφνιασε επίσης γιατί παρά το ότι ο Έντι κι εγώ ήμασταν στην ίδια κλινική για χρόνια, δεν είχαμε σχέσεις πέρα από τη δουλειά. Τα γραφεία μας ήταν κολλητά και ακούγαμε ο ένας τις συνομιλίες του άλλου. Ήξερε πότε πήγαινα στην τουαλέτα και ήξερα πότε τηλεφωνούσε ο πατέρας του που είχε προχωρημένη άνοια και ο Έντι επαναλάμβανε με πονεμένη φωνή ξανά και ξανά Όχι μπαμπά, έχω πολλή δουλειά, δεν θα έρθω απόψε, ούτε αύριο μπορώ. Αλλά οι εσωτερικοί μας μονόλογοι ανήκαν σε διαφορετικούς πλανήτες.

Liberals

Ο Έντι, καμιά δεκαριά χρόνια μεγαλύτερος από μένα, ήταν αρχέτυπο λευκού liberal των ακτών –συμπονετικός, συγκαταβατικός, ανώτερος, γέννημα θρέμμα πολιτείας όπου οι Δημοκρατικοί πάντα κέρδιζαν εκλογές. Τα φιλελευθεροδημοκρατικά αυτονόητα ήταν στο DNA του.

Αν η λέξη liberal είναι δύσκολο να μεταφρασθεί, η αμερικανική κατάσταση που περιγράφει είναι ακόμη δυσκολότερο να εξηγηθεί. Το Google λέει ότι λίμπεραλ είναι φιλελεύθερος και ανοιχτόμυαλος. Ο αυτοπροσδιορισμός είναι διασκεδαστικός. Ποιός δεν είναι φίλος της ελευθερίας; Και ποιός δεν είναι ανοιχτόμυαλος; Καθώς ταυτίζονται με οριακά θετικές έννοιες (τι σημαντικότερο από ελευθερία, ανοιχτομυαλιά, πρόοδο κοκ) οι liberals περιφέρουν και απολαμβάνουν την ανωτερότητα τους.

Στο μακρινό παρελθόν οι liberals έκαναν ή τουλάχιστον επιθυμούσαν καλά πράγματα. Ήταν κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, υπέρ της ελευθερίας του λόγου, κατά του ρατσισμού, υπέρ της ισότητας των γυναικών, υπέρ της διαφάνειας και συγκέντρωναν την μήνιν των αντιδραστικών. Στο Logical Song των Supertramp (Breakfast in America, 1979) η φωνή του Roger Hodgson παραπατούσε ανάμεσα σε κραυγή και καταγγελία:

Watch what you say or they’ll be calling you a radical, a liberal, fanatical, criminal. Πρόσεχε τι λες γιατί θα σε πουν ακραίο, liberal, φανατικό, εγκληματία.

They ήταν οι κακοί, το σύστημα, Το Τείχος των Πινκ Φλόυντ, άλλο ένα ορόσημο του 1979. Αλλά όπως συμβαίνει στα παραμύθια, κάποια στιγμή ήρθε η σειρά των liberals να γίνουν they και από πρίγκηπες βάτραχοι. Αυτή η μεταμόρφωση είναι η ιστορία της Αμερικής στα τελευταία 50 χρόνια και ξεδιπλώθηκε χέρι-χέρι με την κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού. Στα τέλη των 1990s οι liberals άρχισαν να φλερτάρουν με την διάδοση της Δημοκρατίας σε ξένες χώρες κάτι που μετά την 11^η Σεπτεμβρίου μετατράπηκε σε νέα σταυροφορία κατά της τρομοκρατίας. Ο Μπους που ήταν απολύτως αθώος από κάθε αίσθηση ειρωνείας επαναλάμβανε τη λέξη σταυροφορία unironically και οι liberals χειροκροτούσαν. Spreading Democracy σε Μέση Ανατολή και άλλες γειτονιές έγινε κοινό πεπρωμένο Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων.

Ο Έντι ανήκε στη γενιά όπου οι liberals έγιναν πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό κατεστημένο. Η ηγεμονία των ιδεών τους σε μορφωμένες τάξεις, επαγγελματίες διανοούμενους και το μιντιακό σύμπλεγμα που παράγει zeitgeist, echo chambers και συναίνεση (για να θυμηθούμε το manufacturing consent του Τσόμσκι) ανήλθε σε γκραμσιανά ύψη και κορυφώθηκε στην οκταετία Ομπάμα.

Με κάθε ευκαιρία ο Έντι αναφερόταν στον Ομπάμα Ο Πρόεδρός Μας. Το έλεγε δυνατά, το πρόσωπο του έλαμπε και ο στόμφος με τον οποίο έβγαινε το Ο Πρόεδρός Μας από το στόμα του μου θύμιζε τον αλησμόνητο Αυλωνίτη με το Πνεύμα και Ηθική! στην Ωραία των Αθηνών. Αλλά ενώ ο χαρακτήρας που επαναλάμβανε Πνεύμα και Ηθική! ήταν υποκριτής, ο Έντι πίστευε πραγματικά ότι η εκλογή του Ομπάμα ήταν κοσμοϊστορική και όχι μόνο για τις ΗΠΑ.

Εμένα πάλι τέτοια επίδειξη λατρείας μου φαινόταν λίγο υπεραντιστάθμιση όπως λένε οι ψυχολόγοι. Τι καλύτερο από λευκό να δείχνει ότι είναι ανοιχτόμυαλος προοδευτικός και πάνω απ’ όλα όχι ρατσιστής από το να διαλαλεί δημοσίως την ένθερμη υποστήριξη του σε μαύρο; Κι εγώ είχα ψηφίσει Ομπάμα όπως οι περισσότεροι γιατροί που ήξερα αλλά δεν κάναμε έτσι. Το ομπαμικό παρακυριελέησον του Έντι μου θύμιζε την ατάκα της Αγίας Χειροβομβίδας από τους Ιππότες της Ελεεινής Τραπέζης. Skip a bit brother σκεφτόμουν, κόψε κάτι ρε αδερφέ!

Ίσως το ενδιαφέρον του Έντι για τη γνώμη μου είχε να κάνει και με το ότι είμαι από την χώρα που έδωσε τα φώτα του πολιτισμού σε όλες τις άλλες –φιλοσοφία, δημοκρατία κλπ. Όταν μια φορά του είπα για πλάκα ότι στη γειτονιά που μεγάλωσα ένας δρόμος λεγόταν Σόκρατες στρητ με κοίταξε με δέος λες και ήμουν η γλαύκα που πετάει στο σούρουπο. Σαν αντιπρόσωπος της εξυπνότερης φυλής του κόσμου και με άφθονα κοιτάσματα αρχαίας και νεοελληνικής σοφίας στις βαλίτσες μου, πρέπει να είχα κάτι βαθύτερο να πω για τον Τραμπ το οποίο μέχρι εκείνη τη στιγμή ούτε εγώ ήξερα.

So, what do you think?

Αιφνιδιασμένος και παντελώς άσχετος φόρεσα βιαστικά τη βαθυστόχαστη μάσκα μου ενώ έψαχνα τι να πω. Μέχρι εκείνη τη στιγμή απλώς παρακολουθούσα τις προκριματικές όπως κοιτάζεις ένα τροχαίο ενώ οδηγείς. Δεν είχα κάνει τάιμ άουτ να σκεφτώ τον Τραμπ αν και ομολογώ την ένοχη απόλαυση που μου έδιναν τα κοροϊδευτικά παρατσούκλια που μοίραζε δεξιά και αριστερά. Υποτονικός Τζεμπ για τον Μπους ΙΙΙ, Μαρκούλης για τον Ρούμπιο, βρώμικη Χίλαρι και τρελοΜπέρνι (μια λέξη).  Αλλά όσο με έπιασε απροετοίμαστο η ερώτηση, άλλο τόσο με ξάφνιασε η απάντηση μου. Σαν να με χτύπησε παλαιοφροϋδικός ελεύθερος συνειρμός ψέλλισα:

Ο Τραμπ; Μα βεβαίως είναι ένας κλάουν.

Βαθύτατα ικανοποιημένος και καθησυχασμένος ο Έντι έστριψε και άρχισε να περπατάει προς το γραφείο του. Η απάντηση μου πρέπει να του άρεσε πολύ γιατί ψήλωσε κάνα δυο πόντους. Κλάουν σημαίνει αδύνατον να γίνει πρόεδρος ο Τραμπ. Ή τουλάχιστον έχει πολύ λιγότερες πιθανότητες από 1 στις 5.000 της Λέστερ. Αυτό που δεν ήξερε ούτε μπορούσα να εκμυστηρευτώ και ακόμη λιγότερο να του εξηγήσω είναι ότι για μένα, κλάουν είναι από τα σημαντικότερα κοπλιμέντα.

Λίγο αργότερα οι δρόμοι μας χώρισαν. Ο Έντι έφυγε για Αριζόνα, εγώ πήγα στη Φιλαδέλφεια και ο Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Αν με ρωτούσε για τον Τραμπ σήμερα, δεν θα του έκρυβα ότι μου αρέσουν οι κλάουν. Και με τη σοφία της δεκαετίας που μας χωρίζει από το 2016, θα του έλεγα ότι η προθυμία του Τραμπ να κάνει τον κλάουν εξηγεί 40% της απήχησης του. Αλλά το καθοριστικό 60% προέρχεται από την πολύπλευρη κρίση των liberals που ξέσπασε θεαματικά με την ήττα της Χίλλαρι και έκτοτε συνεχίζεται χωρίς ορατό τέλος.