Τεύχος 131
Εμφάνιση άρθρων Books' Journal βάσει ετικέταςΗ υπαγορευμένη «(Μη) Ειρήνη» της Ρωσίας στην Ουκρανία, 2014–2022
Γιατί οι Συμφωνίες του Μινσκ ήταν καταδικασμένες εξαρχής – και τα μαθήματα που προσφέρουν
Πριν από τις 24 Φεβρουαρίου 2022, οι ρωσο-ουκρανικές συμφωνίες που είχαν υπογραφεί στην πρωτεύουσα της Λευκορωσίας το 2014-2015 θεωρήθηκαν από πολλούς παρατηρητές αποφασιστικό στάδιο στην πορεία διευθέτησης της σύγκρουσης στο Ντονμπάς. Ωστόσο, οι αμφιλεγόμενες Συμφωνίες του Μινσκ υπογράφηκαν υπό καθεστώς απειλής. Σε αντίθεση με μια διαδεδομένη πεποίθηση που υποστηρίχθηκε τα τελευταία επτά χρόνια, τα ποικίλα έγγραφα που το Κρεμλίνο επέβαλε προς αποδοχή και υπογραφή στο Κίεβο, στο πλαίσιο μιας συντριπτικής ουκρανικής ήττας από τις στρατιωτικές και παραστρατιωτικές δυνάμεις της Ρωσίας τον Σεπτέμβριο του 2014 και τον Φεβρουάριο του 2015, δεν αποτελούσαν λύση αλλά μέρος του προβλήματος. Αυτές οι Συμφωνίες ήταν εν μέρει πρόδηλη παραβίαση του διεθνούς δικαίου καθώς υπονόμευαν θεμελιώδεις αρχές, όπως η πολιτική κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα των κρατών, η μη χρήση δύναμης και η εθνική αυτοδιάθεση. Η θερμή υποδοχή τους και η νομιμοποίησή τους από ποικίλα κράτη της Δύσης βοήθησε αποφασιστικά να λάβουν χώρα μονιμότερες παραβιάσεις που υπονόμευαν το μεταπολεμικό (μετά το 1945) διεθνές σύστημα. Οι Συμφωνίες του Μινσκ, επίσης, υπόρρητα, υπονόμευαν βασικές δημοκρατικές αρχές και προδιαγραφές. Αποτέλεσαν τα κύρια εργαλεία του Κρεμλίνου ώστε να δρέψει τους καρπούς της αρχικά καλυμμένης στρατιωτικής του επιθετικότητας εναντίον της Ουκρανίας. Παραδόξως, τα δυτικά κράτη διεύρυναν την προφανή ανατροπή της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφάλειας από το Κρεμλίνο, με πολλούς τρόπους: από τη μία πλευρά, παραβλέποντας το αποτέλεσμα των Συμφωνιών του Μινσκ και πιέζοντας την Ουκρανία να εφαρμόσει τις πλέον αμφιλεγόμενες προβλέψεις τους. την ίδια στιγμή, από την άλλη πλευρά, μη υποστηρίζοντας επαρκώς μια κανονιστικά αποδεκτή ερμηνεία των Συμφωνιών και μη υποχρεώνοντας τη Μόσχα να λογοδοτήσει, τόσο για τις παραβιάσεις των Συμφωνιών όσο και για την υπονόμευση των διαπραγματεύσεων στην Τριμερή Ομάδα Επαφών (στο εξής ΤΟΕ-Trilateral Contact Group, TCG) και αλλού.
Η ιδέα της σταθερότητας του κόσμου
Το παρόν άρθρο είναι το πρώτο από μια σειρά άρθρων στα οποία θα παρουσιαστούν οι βασικές θεωρίες της εξέλιξης των βιολογικών ειδών και θα αναλυθούν από φιλοσοφική σκοπιά. Αναδημοσίευση του πρώτου κειμένου μιας νέας ρουμπρίκας από το τεύχος 131.
Η δικαιοσύνη της γραφής
Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης, Το χιόνι των Αγράφων. Μυθιστόρημα, Κίχλη, Αθήνα 2021, 160 σελ.
Το σπονδυλωτό μυθιστόρημα (έξι αυτοτελή διηγήματα) του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη αναφέρεται σε μια από τις πιο τραγικές σελίδες του ελληνικού Εμφυλίου, την πορεία των αόπλων της Ρούμελης, η οποία πραγματοποιήθηκε από τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) τον Φεβρουάριο του 1948, με κύριο σκοπό τη μετάβαση στις περιοχές του Γράμμου, που έλεγχε ο ΔΣΕ, 1.300 περίπου νεαρών νεοσύλλεκτων μελών του. Μια ιστορία θαμμένων ελπίδων που θάφτηκαν στο χιόνι.
Η πολιτική μιας άλλης παράδοσης
Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου, Hannah Arendt. O νόμος της γης και η λησμονημένη παράδοση, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2021, 408 σελ.
Εκκινώντας από τη Χάννα Άρεντ, η Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου γράφει ένα βιβλίο που αποτελεί πλούσια πηγή κινήτρων και ερεθισμάτων που μας ωθούν να ενδιαφερθούμε εκ νέου για ό,τι συμβαίνει στο πεδίο της πράξης και να επανεξετάσουμε τις δικές μας αντιλήψεις για τον ανθρώπινο κόσμο.
Το Χνάρι της οδού Κιάφας. Αναπολώντας το στέκι του Γιώργου Τσιλδερίκη
Στα βιβλία είχα την τύχη να γνωρίσω πολλούς ανθρώπους και να γίνω φίλος αγαπημένος, φίλος ζωής με αρκετούς εξ αυτών. Ένας απ’ αυτούς είναι ο αγαπημένος μου Γιώργος Τσιλδερίκης.
Οι πηγές του χρήματος
Σπύρος Βλιάμος, Κωνσταντίνος Γκράβας, Κεντρικές τράπεζες, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2021, 112 σελ.
Στο βιβλίο Κεντρικές τράπεζες, ο Σπύρος Βλιάμος και ο Κωνσταντίνος Γκράβας παρουσιάζουν ουσιαστικά και περιεκτικά το ρόλο που έχουν διαδραματίσει οι κεντρικές τράπεζες διαχρονικά στη σταθεροποίηση των μακροοικονομικών και χρηματοπιστωτικών συνθηκών στις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου. Επιπλέον, περιγράφουν τα σημαντικά ορόσημα και δόγματα των νομισματικών συστημάτων διεθνώς.
La laïcité
Ιφιγένεια Μποτουροπούλου, Διαχωρισμός των Εκκλησιών και του Κράτους στη Γαλλία. Χρονικό των ιδεολογικών ζυμώσεων που οδήγησαν στη θέσπιση ενός νόμου, πρόλογος: Πασχάλης Κιτρομηλίδης, μετάφραση από τα γαλλικά: Γιώργος Μπολιεράκης, Στερέωμα, Αθήνα 2022, 224 σελ.
Από τον Διαφωτισμό, τον Βολταίρο, τον Ρουσσώ, τον Ντιντερό και τον Μοντεσκιέ μέχρι την ψήφιση του νόμου περί διαχωρισμού στις 29 Δεκεμβρίου 1905. Μια πυκνή μελέτη για το περίπλοκο ιδεολογικό και φιλοσοφικό πλαίσιο εντός του οποίου κινήθηκαν οι αντίπαλες δυνάμεις του αντικληρικαλισμού και των οπαδών των θρησκευτικών ιδεών σε μια επί μακρόν επαναστατημένη κοινωνία και σε έναν κύκλο διαμάχης ο οποίος θα λάβει τέλος μόνο με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο μουσικοκριτικός και συλλέκτης Φοίβος Ανωγειανάκης
Μια άγνωστη συνέντευξη. Από τις Συμπτώσεις, όπως δημοσιεύτηκαν στο τεύχος 131 του Books' Journal.
Δεν ξεχνιούνται οι παλιές αγάπες
John Le Carré, Σίλβερβιου, μετάφραση από τα αγγλικά: Μαρία Παπανδρέου, Bell, Αθήνα 2022, 264 σελ.
Είναι δύο μυστήρια, το ένα μέσα στο άλλο, αλλά δεν είναι ρώσικες μπάμπουσκες: είναι αγγλικές ιστορίες. Η μία έχει να κάνει με τον ίδιο τον Τζον Λε Καρρέ και το «χαμένο» τελευταίο του βιβλίο· και η άλλη με τους ήρωές του, με τα πλοκάμια της να απλώνονται στον κόσμο και στον χρόνο.
Τζον Μπέρτζερ: μας έμαθε να βλέπουμε
John Berger, Η εικόνα και το βλέμμα, μετάφραση από τα αγγλικά: Ειρήνη Σταματοπούλου, Μεταίχμιο, Αθήνα 2022, 216 σελ.
Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης μισού αιώνα από τη σειρά των περίφημων εκπομπών στην τηλεόραση του BBC, εκδίδεται εκ νέου στα ελληνικά το βιβλίο Η εικόνα και το βλέμμα, ενός από τους πιο επιδραστικούς θεωρητικούς και κριτικούς της τέχνης, που μας έμαθε να βλέπουμε: του Τζον Μπέρτζερ.