Τεύχος 165

Ντόναλντ Μπάρτελμι, Κάποιοι από μας απειλούσαμε τον φίλο μας τον Κόλμπι, μετάφραση από τα αγγλικά: Γιώργος Λαμπράκος, Οκτώ, Αθήνα 2025, 112 σελ.

Εννιά απολαυστικά διηγήματα του σπουδαίου Αμερικανού συγγραφέα Ντόναλντ Μπάρτελμι (1931-1989) περιλαμβάνει το καλαίσθητο βιβλιαράκι με τίτλο Κάποιοι από μας απειλούσαμε τον φίλο μας τον Κόλμπι, που κυκλοφόρησε προ ολίγων ημερών από τις εκδόσεις Οκτώ σε εξαιρετική μετάφραση του Γιώργου Λαμπράκου.

Θοδωρής Γεωργακόπουλος, Μια ελληνική κλιματική κρίση. 50 απαντήσεις για την κλιματική αλλαγή και τις συνέπειές της με απλά λόγια, χωρίς υστερίες και υπερβολές, Ψυχογιός, Αθήνα 2025, 400 σελ.

Η Ελλάδα, ως μεσογειακή χώρα με ευαίσθητα οικοσυστήματα, πυκνό αστικό ιστό και εξάρτηση από τον τουρισμό και τη γεωργία, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή, που επηρεάζει άμεσα και έμμεσα όλους τους παραγωγικούς τομείς, τη δημόσια υγεία, την ποιότητα ζωής και την εθνική οικονομία. Είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους οφείλουμε να ξέρουμε για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της. Το βιβλίο του Θοδωρή Γεωργακόπουλου μας βοηθά να ξέρουμε και να αντιδράσουμε σωστά.

Η πορεία ενός μύθου

Το κείμενο αυτό^[*] επρόκειτο να αποτελέσει μέρος μιας μεγαλύτερης εργασίας μου με τίτλο «Η παραμόρφωση του Κάλβου», που πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Το Δέντρο το 1992, επέτειο των διακοσίων χρόνων από τη γέννηση του ποιητή.^[1] Επειδή το μέρος αυτό τραβούσε σε έκταση πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που μπορούσε να περιλάβει το περιοδικό, το συνόψισα εκεί τηλεγραφικά σε μια παράγραφο μισής σελίδας. Το ανέπτυξα ξεχωριστά σε ομιλία χωρίς γραπτό κείμενο (μόνο από δελτία) σε βιβλιοπωλείο της Πάτρας το 2013.^[2] Το σημερινό συνέδριο προς τιμήν του Μιχαήλ Πασχάλη μού δίνει την ευκαιρία να ξαναπιάσω εκείνα τα δελτία μου και να τα παρουσιάσω ως γραπτό κείμενο Βέβαια από το 1992 ώς τις μέρες μας τα πράγματα στο πεδίο των καλβικών σπουδών έχουν αλλάξει δραστικά. Αναφέρω μόνο το Αφιέρωμα στον Κάλβο του περιοδικού Αντί (1992), το βιβλίο του Δημήτρη Αρβανιτάκη για το περιοδικό L’Ape Italiana (2010), το βιβλίο του Μιχαήλ Πασχάλη Ξαναδιαβάζοντας τον Κάλβο (2013) και, βέβαια, τη μνημειώδη έκδοση των Απάντων (ας την πούμε έτσι) του Κάλβου (2014-2021). Ωστόσο, παρά τα νέα καλβικά στοιχεία που ήρθαν από το 1992 και εξής στο φως, το θέμα του πουριτανισμού που πιστεύεται ότι διατρέχει τις Ωδές του Κάλβου, και το οποίο υπήρξε μια σταθερά της καλβικής κριτικής από τον Παλαμά μέχρι το 1992, αξίζει να μελετηθεί, γιατί εξακολουθεί να επιβιώνει ώς τις μέρες μας. Επί της ουσίας με το κείμενό μου αυτό δελτία κυρίως θα παραθέσω.

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Στρεβλή πορεία, 1960-1974. Πολιτική και κουλτούρα από τη δεκαετία του ‘60 στη δικτατορία, Μεταίχμιο, Aθήνα 2024, 352 σελ.

Πώς φτάσαμε στη δικτατορία του 1967. Κατά τον ιστορικό Ευάνθη Χατζηβασιλείου, όλα όσα συνέβησαν τότε, που οδήγησαν, τελικά, στα Ιουλιανά και στην Επταετία, ήταν το αποτέλεσμα της αρχομανίας ενός παθολογικού νάρκισσου (Γεωργίου Παπανδρέου), ο οποίος είχε τόσο μεγάλη ιδέα για τις ικανότητές του που προσπάθησε να εργαλειοποιήσει έναν σκοτεινό ακροδεξιό συνωμότη στρατοκράτη (Γεώργιο Γρίβα) για να επισκιάσει πολιτικά τον προκάτοχο του (Κωνσταντίνο Καραμανλή) πετυχαίνοντας κάτι (την Ένωση Κύπρου-Ελλάδος) που ήταν πολιτικά και διπλωματικά αδύνατον να επιτευχθεί. 

«Παρά την αποτυχία μας δεν πρέπει να στενοχωριόμαστε γιατί δεν έχουν σημασία τα πράγματα αλλά οι κρίσεις περί των πραγμάτων. Άλλωστε εμείς είμαστε επαγγελματίες της νοσταλγίας». Πάνω σ’ αυτό το μότο πέφτει ο αναγνώστης που ανοίγει να διαβάσει τη συλλογή διηγημάτων του Θανάση Βαλτινού Θα βρείτε τα οστά μου υπό βροχήν. Ως πηγή του παραθέματος ο συγγραφέας αναφέρει κάποιο «γράμμα Άραβα εμπόρου σε Έλληνα συνεργάτη του». Όπως όμως εύκολα μπορεί ν’ αντιληφθεί κανείς, το παράθεμα είναι επινοημένο. Δεν υπάρχει κανένα τέτοιο γράμμα, απ’ το οποίο τάχα ο συγγραφέας άντλησε τα παραπάνω λόγια. Άλλωστε, οι παραπομπές σε επινοημένα κείμενα δεν είναι κάτι ασυνήθιστο στο έργο του Βαλτινού.

στη μνήμη του Νίκου Σαργκάνη και του Τάκη Οικονομόπουλου, κορυφαίων τερματοφυλάκων στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου

Μόνον ένας τερματοφύλακας έχει κερδίσει τη Χρυσή Μπάλα (Ballon d'Or), που απονέμει κάθε χρόνο από το 1956 το περιοδικό France Football. Αυτός είναι ο Λεβ Γιασίν και ήταν το σωτήριον έτος 1963 όταν αναδείχθηκε κορυφαίος ποδοσφαιριστής της Ευρώπης, στη σχετική ψηφοφορία που διενεργεί το εν λόγω περιοδικό. Έκτοτε, κανείς δεν επανέλαβε το ίδιο κατόρθωμα, παρότι σπουδαίοι τερματοφύλακες στα γήπεδα της ευρωπαϊκής ηπείρου μάγεψαν με τις εμφανίσεις τους τούς φιλάθλους και προσέφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίες στις ομάδες τους. Ο Γκόρντον Μπανκς, ο Ντίνο Τζοφ, ο Ζεπ Μάγερ, ο Πήτερ Σμάιχελ, ο Έντβιν φαν ντερ Σαρ, ο Τζανλουίτζι Μπουφόν, ο Μάνουελ Νόιερ και ο Τιμπό Κουρτουά, υπήρξαν –ή εξακολουθούν να είναι– ξεχωριστοί κάτω από τα δοκάρια, είτε αγωνίστηκαν –ή ακόμη αγωνίζονται– για συλλόγους είτε για τις εθνικές τους ομάδες. Αποτελεί καταφανή αδικία ότι κανείς τους δεν τιμήθηκε με τη Χρυσή Μπάλα.

Μάκης Μαλαφέκας, Deepfake, Αντίποδες, Αθήνα 2024, 224 σελ.

Ο συγγραφέας Χάρης Κρόκος δεν μπορεί πια να γράψει. Μια εισαγγελέας πρωτοδικών του δίνει κίνητρο να εμπνευστεί: του ζητάει να τη βοηθήσει να διερευνήσει μια εξτρεμιστική ακροδεξιά οργάνωση, που χρησιμοποιεί τις ηλεκτρονικές εφαρμογές εικονικής πραγματικότητας για να εκβιάσουν και να πλήξουν αντιπάλους. Ένα νουάρ μυθιστόρημα αρχίζει στην Αθήνα… [ΤΒJ]

Αλέξης Πανσέληνος, Ξεχασμένες λέξεις, Μεταίχμιο,  Αθήνα 2025, 214 σελ. 

Το νέο βιβλίο του Αλέξη Πανσέληνου εξιστορεί την περιπέτεια της ζωής ενός Θανάση – του Nasso Lyras που έζησε στη Γερμανία και, ενώ μιλάει στα γερμανικά, ονειρεύεται στα ελληνικά, γι’ αυτό έρχεται η ώρα που θα συζητήσει την επιστροφή του στη γενέθλια χώρα. Μια ιστορία ταυτότητας ή, μήπως, ένα μουσικό έργο, απλό και γοητευτικό, όπως πολλά ωραία πράγματα στη ζωή μας;

Συνέντευξη στον Γιώργο Ναθαναήλ

Οι συζητήσεις για το φύλο δεν έληξαν με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ και την (προσωρινή;) ήττα του κινήματος Woke στην Αμερική. Οι εντάσεις είναι έντονες ενώ, στα Πανεπιστήμια και στα περιβάλλοντα όπου ο δικαιωματισμός τροφοδοτεί την Αριστερά, πολλές και πολλοί προετοιμάζονται για τη ρεβάνς.

Die Rothschilds – Aktien auf Waterloo (Οι Ρότσιλντ – Μετοχές στο Βατερλό). Ασπρόμαυρη ταινία μυθοπλασίας γερμανικής παραγωγής 1940. Σκηνοθεσία: Erich Waschneck. Σενάριο: Mirko Jelusich, C.M. Köhn, Gerhard T. Buchholz. Παίζουν: Erich Ponto, Carl Kuhlmann, Albert Lippert. Πρεμιέρα: 17 Ιουλίου 1940. Παραγωγή: UFA. Διάρκεια: 97΄

Για να συμβάλει στη διάδοση των αντισημιτικών πεποιθήσεων στη Γερμανία, το 1939 ο υπουργός Προπαγάνδας του Χίτλερ παράγγειλε τρεις ταινίες σε ισάριθμους καλλιτέχνες με θέμα τους την υποτιθέμενη παγκόσμια κυριαρχία των Εβραίων. Μεταξύ άλλων, η ταινία Οι Ρότσιλντ – Μετοχές στο Βατερλό είχε στόχο να δείξει την οικογένεια των τραπεζιτών Ρότσιλντ ως μισητούς πλουτοκράτες που απομυζούν το αίμα του λαού. Αλλά ο Γκέμπελς κατάφερε το αντίθετο: παρουσίασε τους τραπεζίτες που είχαν δημιουργήσει μια οικονομική αυτοκρατορία ως αξιόπιστους, προβλεπτικούς και ριψοκίνδυνους επαγγελματίες και όχι ως «φιλάργυρους Εβραίους»...