Κριτικές

Η καινούργια έκδοση των ποιημάτων της Μαρίας Πολυδούρη (θα ακολουθήσει έκδοση των πεζών της) έχει όλες τις προϋποθέσεις για πάμε επιτέλους πέρα από το όριο του Καρυωτάκη και να δούμε την ποιήτρια όχι μόνο στο επίπεδο της δημόσιας αποκατάστασής της, που έχει έτσι κι αλλιώς επέλθει από καιρό, αλλά και στην προοπτική ενός καινούργιου, αυτόνομου  λογοτεχνικού πεδίου, ικανού να αποδεσμεύσει τη λησμονημένη ή παραμερισμένη (δεν κάνει μεγάλη διαφορά) δυναμική της.

Μαρία Πολυδούρη, Τα ποιήματα, φιλολογική επιμέλεια-επίμετρο: Χριστίνα Ντουνιά, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2014, 398 σελ.

Η Μαρία Πολυδούρη έχει, παρά πάσα προσδοκία, κατορθώσει στις ημέρες μας να γλιτώσει από τη συντριβή του χρόνου. Στα βιβλιοπωλεία και στις υπαίθριες αγορές μπορεί κανείς να βρει πολλαπλές εκδόσεις των ποιητικών της συλλογών ή και των απάντων της, ακόμα κι αν πρόκειται για βιβλία κακοτυπωμένα και χωρίς καμιά φιλολογική επιμέλεια (δεν ξέρω αν εξακολουθούν να είναι διαθέσιμα τα άπαντα που επιμελήθηκαν πρώτα η Λιλή Ζωγράφου το 1961 και, κατόπιν, ο Τάκης Μενδράκος το 1982).

Philippe Druillet, David Alliot, Delirium. Autoportrait, Editions des Arènes, Παρίσι 2014, 273 σελ.

Ο Φιλίπ Ντρυγιέ, ένας από τους πρωταγωνιστές της ανανέωσης των γαλλικών κόμικς στη δεκαετία του 1970, αφηγείται την ιστορία της ζωής του. Με αφετηρία τη διόλου ένδοξη δράση του πατέρα του στα χρόνια του B’ Παγκόσμιου Πολέμου, ο πληθωρικός δημιουργός προσθέτει ένα σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία της τέχνης του.

Ο Τάσος Γουδέλης στη νέα συλλογή διηγημάτων του με είκοσι δύο ιστορίες, ανασυνθέτει προσωπογραφίες ξεφεύγοντας από τους κλασικούς αφηγηματικούς τρόπους ενός διηγήματος. Ηοργάνωση και ύφανση του αφηγηματικού χώρου, όπως και η χάραξη της δράσης των προσώπων, τείνουν σ’ έναν καθαρά ανθρωπολογικό στόχο. Το «δύστροπο» ύφος του Γουδέλη δεν κάνει το κείμενο λιγότερο ελκυστικό και ιδιότυπο, μια λογοτεχνία με ιδιαίτερο βάρος και ύφος.

Aλ-Τσαντίρι News, τηλεοπτική σειρά, Alpha TV

Οπαδός ενός ιδιότυπου επαρχιωτισμού, χρησιμοποιεί την καλλιτεχνική του δύναμη για να τον προπαγανδίσει. Πολιτικά αδαής, μονολιθικός, ναΐφ, αντιευρωπαίος, ο Λάκης Λαζόπουλος υπήρξε και παραμένει ένας δογματικός. Ισχύς του, η λήθη – κι ας έχει, κατά καιρούς, επικαλεσθεί στις τηλεοπτικές του εκπομπές τη διαπλαστική ισχύ της ιστορίας. Χάρη στη λήθη μπορεί να σκεπάζει όχι μόνο τις καλλιτεχνικές του αστοχίες όσο, κυρίως, τις επιλογές του στη ζωή του και στην πολιτική. [To κείμενο ανασύρεται από το αρχείο και αναδημοσιεύεται, λόγω της τρέχουσας επικαιρότητας. Είχε πρωτοδημοσιευθεί στο πρώτο τεύχος του Books' Journal, Νοέμβριος 2010.]

Άλκη Ζέη, Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο, Μεταίχμιο, Αθήνα 2013, 386 σελ.

Η Άλκη Ζέη, αγαπημένη συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας, που ποτέ δεν διεκδίκησε να μεταφραστούν οι επιτυχίες της σε μετοχές στην αγορά της δημοσιότητας, καταθέτει ένα καινούργιο βιβλίο, αυτοβιογραφικό, για μια ζωή που αρδεύτηκε από τις σχέσεις σημαντικών ανθρώπων και σημαδεύτηκε από δραματικά ιστορικά γεγονότα. Η συγγραφέας κινήθηκε με δικαιοσύνη και σεβασμό ανάμεσα στις σκοτεινές και τις φωτεινές περιοχές της μνήμης και μας έδωσε ένα όμορφο αφήγημα που δεν μας τέρπει απλά, αλλά μας εμψυχώνει.[ΤΒJ]

Δημήτρης Κ. Ψυχογιός, Η πολιτική βία στην ελληνική κοινωνία, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2013, 234 σελ.

Ο Δημήτρης Ψυχογιός, στη δικτατορία, έβαζε βόμβες κατά του καθεστώτος. Αλλά σήμερα, στη δημοκρατία, είναι ουσιαστικά, μαχητικά αντίθετος στη βία ως βασικού κανόνα της πολιτικής ορθότητας. Στο βιβλίο του για την πολιτική βία στην ελληνική κοινωνία, ο καθηγητής και δημοσιογράφος, διαλύει πολλούς βολικούς μύθους μεταφράζοντας τη σημασία της αντίστασης στη βαρβαρότητα στη σημερινή εποχή.[TBJ]

Reiner Stach, Kafka. The years of insight, μετάφραση στα αγγλικά από τα γερμανικά: Shelley Frisch, PrincetonUniversity Press, 2013, 682 σελ.

Το δεύτερο μέρος της βιογραφίας του Ράινερ Σταχ ακολουθεί έναν «κατά λάθος μοντερνιστή» από την περίοδο της ωριμότητας ως το θάνατό του. Ο στόχος στη διαδρομή είναι να φέρει στην επιφάνεια τα πολλά πρόσωπα του συγγραφέα που «δεν ήταν τίποτε άλλο εκτός από λογοτεχνία»

Enzo Traverso, Διά πυρός και σιδήρου. Περί του ευρωπαϊκού εμφυλίου πολέμου 1914-1945, μετάφραση από τα γαλλικά: Γιάννης Ευαγγέλου, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Αθήνα 2013, 401 σελ.

Η αποδοχή της βίας ως τρόπος πολιτικής κατίσχυσης, η άνοδος του φασισμού, ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος δεν είναι ξεκομμένα ιστορικά φαινόμενα αλλά, όλα μαζί, ενταγμένα στη μεγάλη ευρωπαϊκή ιστορία, μπορούν να ισωθούν και ως επί μέρους επεισόδια ενός μεγάλου ευρωπαϊκού εμφυλίου, που συνεχίστηκε με την άνοδο του ναζισμού, τον Β’ Παγκόσμιο, έως και την κατάρρευση του κομμουνισμού. Τι αλλάζει στην αποτίμηση της ευρωπαϊκής ιστορίας του 20ού αιώνα η παραπάνω παραδοχή –σε συνδυασμό με την εξέταση της άποψης των ηττημένων, που αλλάζει συνήθως την ιστορική γνώση;[TBJ]

Στα νερά της ΑΟΖ δεν είναι σωστό να εμπιστεύεται κανείς την πλοήγησή του στους λογής φωνασκούντες των καναλιών, τους προχειρογράφους του Ίντερνετ και, γενικώς, όσους υπερθεματίζουν σε δήθεν πατριωτισμό. Ένας επαΐων, ο καθηγητής Χρήστος Ροζάκης,  αποδεικνύει στο σχετικό βιβλίο του, που μόλις κυκλοφόρησε, ότι για την εκμετάλλευση ενδεχόμενων κοιτασμάτων πετρελαίου στο Αιγαίο αρκεί η διευθέτηση της διαφοράς Ελλάδας - Τουρκίας για την υφαλοκρηπίδα. Αλλά τότε, σε τι χρησιμεύει η ΑΟΖ – και πώς είναι δυνατόν να οριοθετηθεί ειρηνικά και δίκαια; [ΤΒJ]

Joseph Roth, Ιώβ. Η ιστορία ενός απλού ανθρώπου, μετάφραση από τα γερμανικά: Μαρία  Αγγελίδου, σύνταξη εργογραφίας: Τόνια Χ. Παπαϊωάννου - Παναγιώτης Τσούκας, Άγρα, Αθήνα 2013, 230 σελ.

Η έκδοση του Ιώβ στα 1930 αποτέλεσε σημείο καμπής για τη μετέπειτα συγγραφική πορεία του αυστριακού συγγραφέα, αφού προηγήθηκε του κορυφαίου (ελεγειακού) ιστορικού μυθιστορήματός του, Το εμβατήριο του Ραντέτσκυ (1932), έργου που συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα πεζογραφήματα της γερμανικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα - και βέβαια στον γερμανικό λογοτεχνικό Κανόνα. Ο μεταφραστής του βιβλίου στα αγγλικά, Ρος Μπέντζαμιν, το θεωρεί κείμενο κομβικό, μέσα από το οποίο ο συγγραφέας επιστρέφει στην παιδική του ηλικία –διά της οδού αυτού που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αφήγημα νόστου– και  στη μητρική γη με όλη την οικειότητα, αλλά και την ετερότητα που την περιβάλλει. Και τι μπορεί να πει, σήμερα, το συγκεκριμένο κείμενο στον έλληνα αναγνώστη; [ΤΒJ]

Βάσω Κιντή, Παναγιώτης Τουρνικιώτης, Κώστας Τσιαμπάος (επιμέλεια), Το μοντέρνο στη σκέψη και τις τέχνες του 20ού αιώνα, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2013, 246 σελ.

Τίποτε δεν έχει τελειώσει και όλα εξακολουθούν να βρίσκονται στο τραπέζι. Η φιλοσοφία, η αισθητική θεωρία, ο πολιτισμός, οι εικαστικές τέχνες, η μουσική, η πολεοδομία, η αρχιτεκτονική, ακόμα και η μαγειρική (που μόνο τα τελευταία χρόνια κατόρθωσε να αποκτήσει μια θέση μεταξύ των τεχνών), δεν έχουν βγει από τον αστερισμό του μοντέρνου. Κάτι περισσότερο: είναι πιθανό να το επαναδιεκδικούν μετά το θάμπωμα (αρκετοί συζητούν για μιαν εκ νέου χρεοκοπία) των μεταμοντέρνων κατακτήσεων. Αλλά θάμπωσαν όντως οι μεταμοντέρνες κατακτήσεις;

Ριχάρδος Σωμερίτης, Οι λέξεις και οι μάχες, Πατάκη, Αθήνα 2013, 315 σελ.

Το θέμα αυτού του συναρπαστικού βιβλίου δεν είναι οι αλλαγές στη δημοσιογραφία, αλλά η ζωή ενός γοητευτικού, μαχητικού και παθιασμένου πολίτη. Ενός κοσμοπολίτη δημοσιογράφου που πίστευε πάντα και εξακολουθεί να πιστεύει στην εντιμότητα και όχι στην αντικειμενικότητα, γιατί η τελευταία είναι μύθος, ένα κούφιο σύνθημα.