Κριτικές

Θα αναφερθούμε εδώ στον πολιτικό λαϊκισμό, αφού τόσο ο πολιτισμικός (κυρίως ο λογοτεχνικός) όσο και ο αγροτικός λαϊκισμός (στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, τη Ρωσία και σε ορισμένες χώρες στης Ανατολικής Ευρώπης) θέτουν διαφορετικά προβλήματα[1].

Βασίλης Βαμβακάς, Παναγής Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Η Ελλάδα στη δεκαετία του ’80. Κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό, β’ έκδοση, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2014, 730 σελ.

Γιατί αυτό που ζούμε σήμερα δεν είναι ακριβώς ο «πραγματιστικός λαϊκισμός» της δεκαετίας του 1980, αλλά είναι το απόγειο και η μοιραία συνέπεια μιας μεγάλης αγάπης, της αγάπης του «λαού»; Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 55, Μάιος 2015.

Pierre Rosanvallon, H κοινωνία των ίσων, μετάφραση από τα γαλλικά: Αλέξανδρος Κιουπκιολής, Πόλις, Αθήνα 2014, 345 σελ.

Οι ιστορικές μεταμορφώσεις της ισότητας απ’ την νεωτερικότητα στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον είναι το θέμα της Κοινωνίας των ίσων, ενός έργου μεγάλης θεωρητικής σημασίας που έλειπε από την ελληνική βιβλιογραφία. Ο στόχος και το διακύβευμα της ισότητας, λέει ο συγγραφέας, παραμένουν σταθερό κοινωνικό αίτημα που διαρκώς ανανεώνεται και είναι ανοιχτό στις ιστορικές προκλήσεις, τόσο μεταξύ των κρατών, όσο και στο εσωτερικό τους. Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 52, Φεβρουάριος 2015 [ΤΒJ]

Χρήστος Χωμενίδης, Νίκη. Μυθιστόρημα, Πατάκη, Αθήνα 2014, 496 σελ.

Το βιβλίο του Χρήστου Χωμενίδη, που τιμήθηκε με το βραβείο μυθιστορήματος του Αναγνώστη, είναι μια πραγματεία πάνω στην πολιτική, την οικογένεια, τη νοσταλγία, την πατροκτονία. Μέσα από μια οικογενειακή υπόθεση, διαγράφεται η περίπλοκη σχέση ανάμεσα στο προσωπικό και το πολιτικό. Η ατομική πρόσληψη του παρελθόντος και η μεταμόρφωσή του σε μύθο ζωής. Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 43, Μάιος 2014.  

Ήδη το 2010, πέντε ολόκληρα χρόνια πριν τον σχηματισμό της λαϊκιστικής κυβέρνησης συνασπισμού στην Ελλάδα, ο τότε Πρόεδρος της ΕΕ Χέρμαν φαν Ρομπέι αποκάλεσε τον λαϊκισμό «τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την Ευρώπη» (Frankfurter Allgemeine Zeitung, 9 Απριλίου 2010). Από τότε, πολλές φωνές που εκφράζουν το κατεστημένο έκαναν το ίδιο, από τη Γερμανίδα καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ μέχρι τους αρχισυντάκτες της New York Times. Όλες οι προειδοποιήσεις έχουν τα εξής κοινά χαρακτηριστικά: (1) προέρχονται από ανθρώπους που βρίσκονται στην εξουσία, (2) είναι ασαφείς αναφορικά με την έννοια του λαϊκισμού, και (3) ισχυρίζονται ότι ο λαϊκισμός είναι (πανταχού) παρών στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή.

Charles Patterson, Αιώνια Τρεμπλίνκα. Η συμπεριφορά μας απέναντι στα ζώα και το Ολοκαύτωμα, μετάφραση από τα αγγλικά: Κώστας Αλεξίου, Πράσινο Ινστιτούτο, 2014, 312 σελ.

Ο κύριος και κάτοχος της φύσης, άνθρωπος, επιβλήθηκε στα ζώα – ο φόνος των οποίων, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως τροφή, σύμφωνα με μια ισχυρή κριτική ανατρέπει τις ιδεολογίες του ανθρωπισμού. Ο Τσαρλς Πάττερσον, σε ένα βιβλίο αναφοράς, που κυκλοφορεί και στα ελληνικά, ισχυρίζεται ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά απέναντι στα ζώα ήταν προάγγελος του Ολοκαυτώματος. Αναδημοσίευση από το Books' Journal 54, Απρίλιος 2015 [ΤΒJ]

Joseph Roth, Η Κρύπτη των Καπουτσίνων, εισαγωγή: Michael Hofmann, μετάφραση από τα γερμανικά: Μαρία Αγγελίδου, Άγρα, Αθήνα 2014, 264 σελ.

Η πρόταση «Οι Τρόττα δεν ήταν παλιοί αριστοκράτες», με την οποία ξεκινά το Εμβατήριο του Ραντέτσκυ,[1] ανήκει στο πάνθεο των θρυλικών εισαγωγών στη μεγάλη λογοτεχνία·[2] μας ανοίγει τη πόρτα ενός κόσμου. «Μας λένε Τρόττα»: έτσι ξεκινά η Κρύπτη των Καπουτσίνων,[3] και μ’ αυτήν δρασκελίζουμε πάλι το κατώφλι του ίδιου κόσμου: του κόσμου του Γιόζεφ Ροτ, που πέθανε σαν σήμερα, στις 27 Μαΐου 1939. (αναδημοσίευση από το Books' Journal 54, Απρίλιος 2015)

Javier Marías, Ερωτοτροπίες, μετάφραση από τα ισπανικά: Χριστίνα Θεοδωροπούλου, Πατάκη, Αθήνα 2015, 432 σελ.

Δημοφιλής ισπανός συγγραφέας, παραδίδει στο αναγνωστικό κοινό του ένα ογκώδες και αρκετά φλύαρο μυθιστόρημα, το οποίο, αν και χαιρετίστηκε από την κριτική στη χώρα του, δεν φαίνεται να επιβεβαιώνει τη φήμη που το συνοδεύει. Ο λόγος; Επειδή βρίθει κοινοτοπιών. [TBJ]

Πέτρος Μαρτινίδης, Σύρριζα. Μυθιστόρημα, Νεφέλη, Αθήνα 2015, 182 σελ.

Ξεκινώντας τη διαδρομή του ως μυθιστοριογράφος περίπου προ εικοσαετίας, ο Πέτρος Μαρτινίδης έχει στο ενεργητικό του μια παραγωγή που συνδυάζει το campusnovel με εμβληματικά είδη της αστυνομικής λογοτεχνικής παράδοσης (ιστορία μυστηρίου και νουάρ), χωρίς να λείπουν από το corpus του έργου του και άλλες, υπόγειες διαδρομές, οι οποίες τον έχουν οδηγήσει μέχρι το ιστορικό και το επιστολικό μυθιστόρημα. Στο καινούργιο βιβλίο του ο συγγραφέας θα ξετυλίξει μιαν ιστορία όπου η κρίση και η διαπλοκή θα συναντηθούν όχι μόνο με την τρομοκρατία, αλλά και με το ποινικό έγκλημα. Αναδημοσίευση από το Books' Journal 54, Απρίλιος 2014.

Ο πρόσφατος σάλος γύρω από τη μορφή του προφήτη του Ισλάμ, Μωάμεθ, την οποία δημοσίευσε το γαλλικό σατιρικό περιοδικό Charlie Hebdo, έδωσε την αφορμή για να γραφεί το άρθρο αυτό. Δεν θα μείνουμε στο επεισόδιο αυτό καθ’ αυτό, του οποίου τα αποτελέσματα και ο απόηχος είναι τραγικά, αλλά θα προσεγγίσουμε με έναn άλλο τρόπο την αγανάκτηση του ισλαμικού κόσμου στις σαφώς καταδικαστέες προκλήσεις των Δυτικοευρωπαίων. Το ερώτημα που τίθεται είναι: γιατί ένας μουσουλμάνος δεν μπορεί να δεχτεί την απεικόνιση του προφήτη του Ισλάμ, σατιρική και μη;

Ρίκα Μπενβενίστε, Αυτοί που επέζησαν. Αντίσταση, εκτόπιση, επιστροφή. Θεσσαλονικείς Εβραίοι στη δεκαετία του 1940, Πόλις, Αθήνα 2014, 444 σελ. 

Ιστορίες Θεσσαλονικιών Εβραίων που σώθηκαν, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής: διαδρομές ανθρώπων που πολέμησαν αντάρτες στα βουνά ή, έγκλειστοι στα στρατόπεδα, κατάφεραν να αποφύγουν τον κανόνα, το θάνατο. Η Ρίκα Μπενβενίστε καταδύεται σε ένα παρελθόν που δεν εξημερώνεται. Αναδημοσίευση από το Books' Journal, 52, Φεβρουάριος 2015. [TBJ]

Ξενοφών  Ι. Κοντιάδης, Το ανορθολογικό μας Σύνταγμα. Γιατί απέτυχαν οι πολιτικοί θεσμοί;,Παπαζήση, Αθήνα 2015, 268 σελ.

Στη δίνη των πολιτικών κρίσεων, όταν η αντιπαράθεση οξύνεται και οι επιλογές των αντιπροσώπων μας αμφισβητούνται, είτε αυτές αφορούν τα ζητήματα της λεγόμενης «μεγάλης πολιτικής», όπως ο καθορισμός της δημοσιονομικής πορείας της χώρας (π.χ. τα Μνημόνια), είτε πρόκειται για περισσότερο ή λιγότερο  εμπνευσμένους ελιγμούς που, όμως, αγγίζουν ευθέως τον δημοκρατικό μας αυτοκαθορισμό, όπως η πρόκληση πρόωρων βουλευτικών εκλογών με αφορμή την (προσχηματική) αδυναμία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας, ακούγεται, μοιραία, πιο δυνατά και η συνήθως ήπια, στις ωραίες πολιτειακές μας μέρες, φωνή των συνταγματολόγων.