Κριτικές

Σαλμάν Ρούσντι, Τζοζέφ Αντόν, η βιογραφία ενός ψευδωνύμου, μετάφραση από τα αγγλικά: Χρήστος Καψάλης, Έλλη Συλλογίδου, Ψυχογιός, Αθήνα 2012, 563 σελ.

Η λογοτεχνία είναι έκφραση της ελευθερίας μας, δήλωσε ο συγγραφέας Μισέλ Ουελμπέκ με αφορμή την κυκλοφορία του νέου βιβλίου του, που λόγω της θεματικής του και της προκλητικότητάς του ήταν το θέμα και του Charlie Hebdo, που κυκλοφορεί. Ωστόσο, μετά τη δολοφονική δράση των ισλαμοφασιστών, ο Ουελμπέκ έσπευσε να εξαφανιστεί, δηλώνντας ότι αποσύρεται από τη διαφημιστική υποστήριξη του βιβλίου του και από τις παρουσιάσεις του. Η ιστορία του Ουελμπέκ θυμίζει την ιστορία ενός άλλου συγγραφέα, του Σαλμάν Ρούσντι, ο οποίος είχε επικηρυχτεί από τον Χομεϊνί και αναγκάστηκε να εξαφανιστεί για χρόνια από το κοινωνικό προσκήνιο. Τα παθήματα της ελευθερίας του λόγου στο πρόσωπο του Ρούσντι από το φανατικό Ισλάμ, ανακαλεί το κείμενο που δημοσιεύεται παρακάτω - είχε πρωτοδημοσιευθεί στο Books' Journal #24, Οκτώβριος 2012.

Βασίλης Βαμβακάς, Παναγής Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Η Ελλάδα στη δεκαετία του ’80. Κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό, β’ έκδοση, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2014, 730 σελ.

Ήταν η πρώτη «κανονική» δεκαετία για την Ελλάδα μετά τον πόλεμο, με ελευθερία και δημοκρατία.  Μια δεκαετία με αλλαγές, στην οποία οι δυνάμεις του ευρωπαϊκού εκσυγχρονισμού της κοινωνίας αντιστρατεύθηκαν πολλούς, παλαιότερους και νεότερους αρχαϊσμούς. Η άνοδος του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, η θεσμοθέτηση έπειτα από πολύ καιρό κανόνων χειραφέτησης και ελευθερίας, η κατάκτηση του πλουραλισμού στον Τύπο αλλά και η άνοδος των ιδεολογιών του λαϊκισμού, και ιδίως η εδραίωση του «αυριανισμού», έπαιξαν ρόλο στην περαιτ έρω εξέλιξη της ελληνικής πολιτικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής. Γιατί όμως η δεκαετία του 1980 είναι «πλουσιότερη απ’ όσο μας λένε οι επικριτές της, πιο πεζή απ’ όσο τη βλέπουν οι νοσταλγοί της»; Αναδημοσίευση από το Books' Journal 50, Δεκέμβριος 2014[TBJ]

Χαρούκι Μουρακάμι, Ο άχρωμος Τσουκούρου Ταζάκι και τα χρόνια του προσκυνήματός του, μετάφραση από τα ιαπωνικά: Μαρία Αργυράκη, Ψυχογιός, Αθήνα 2014, 352 σελ.

Εκθέτει οράματα αντάξια της Αποκαλύψεως. Αλλά δεν μοιάζει με προφήτη της Διαθήκης.  Περισσότερο μοιάζει με παράξενο παραμυθά, που φροντίζει, για αντίβαρο, να ξαναμαθαίνει στο κοινό του τις πρώτες του ανάγκες: πώς να λέει απλά, πεινάω, χαίρομαι, ερωτεύομαι. Το νέο βιβλίο του Χαρούκι Μουρακάμι είναι ακόμα ένα παραμύθι στο οποίο κρύβονται τα μοτίβα του έργου του και οι, εν τέλει φωτεινές, απόψεις του για τη ζωή.

Thomas Pynchon, Υπεραιχμή. Μυθιστόρημα,μετάφραση από τα αγγλικά: Γιώργος Κυριαζής, Ψυχογιός, Αθήνα 2014, 568 σελ.

Κυκλοφόρησε και στα ελληνικά το νέο βιβλίο του Τόμας Πύντσον, που στην Αμερική εκδόθηκε με τον τίτλο Bleeding Edge. Το Books' Journal είχε παρουσιάσει το βιβλίο τον Δεκέμβριο 2013 στη χάρτινη έκδοσή του, την κριτική μάλιστα έγραψε ο λάτρης του συγγραφέα και, εν τέλει, μεταφραστής του, Γιώργος Κυριαζής. Αναδημοσιεύουμε στην ηλεκτρονική μας έκδοση το πλήρως κατατοπιστικό εκείνο κείμενο.

Άλκη Ζέη, Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο, Μεταίχμιο, Αθήνα 2013, 386 σελ.

Η Άλκη Ζέη, αγαπημένη συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας, που ποτέ δεν διεκδίκησε να μεταφραστούν οι επιτυχίες της σε μετοχές στην αγορά της δημοσιότητας, καταθέτει ένα καινούργιο βιβλίο, αυτοβιογραφικό, για μια ζωή που αρδεύτηκε από τις σχέσεις σημαντικών ανθρώπων και σημαδεύτηκε από δραματικά ιστορικά γεγονότα. Η συγγραφέας κινήθηκε με δικαιοσύνη και σεβασμό ανάμεσα στις σκοτεινές και τις φωτεινές περιοχές της μνήμης και μας έδωσε ένα όμορφο αφήγημα που δεν μας τέρπει απλά, αλλά μας εμψυχώνει.[Αναδημοσίευση από το Books' Journal 37, Νοέμβριος 2013]

Μίλαν Κούντερα, Η γιορτή της ασημαντότητας, μετάφραση από τα γαλλικά: Γιάννης Χάρης, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2014, 140 σελ.

Οι «κουντερολάτρες» και οι «κουντερομάχοι» ακόνισαν για άλλη μια φορά τα ξίφη τους. Ένα πρώτο σημείο τριβής, η γραμματολογική ένταξη του κειμένου: μπορεί να θεωρηθεί μυθιστόρημα αυτό το αφήγημα με τις χαλαρά συνδεδεμένες ιστορίες, χωρίς ιδιαίτερη πλοκή και με μια ροπή μάλλον προς τον στοχαστικό, αφοριστικό λόγο, παρά στην ακεραίωση λογοτεχνικών χαρακτήρων;Και ποιο ρόλο παίζει εδώ η διαρκώς επανερχόμενη ελαφρότητα;

Το βιβλίο που παρουσιάζεται εδώ είναι ο δεύτερος τόμος του τρίτομου έργου του καθηγητή του Καίμπριτζ Sir Ρίτσαρντ Έβανς με αντικείμενο τη χιτλερική Γερμανία. Αναφέρεται στα σκοτεινότερα  χρόνια μιας σκοτεινής εποχής – στα σκοτεινότερα, όχι στα αιματηρότερα, αυτά είναι αντικείμενο του τρίτου τόμου, ο οποίος, καθώς ακούω, προγραμματίζεται να εκδοθεί στα ελληνικά σύντομα. [αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 47, Σεπτέμβριος 2014]

Richard J. Evans, Η έλευση του Γ’ Ράιχ, μετάφραση από τα αγγλικά: Κώστας Αντύπας, επιμέλεια Κώστας Λιβιεράτος, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2013, 672 σελ.

Δέκα χρόνια αφ’ ότου κυκλοφόρησε το αγγλικό πρωτότυπο από τις εκδόσεις Penguin[1], κρατούμε επιτέλους στα χέρια μας τη θαυμάσια ελληνική μετάφραση του πρώτου τόμου του μνημειώδους τρίτομου έργου του καθηγητή Ρίτσαρντ Έβανς για την έλευση, την εγκληματική θητεία του στην εξουσία και την κατάρρευση του ναζισμού στην εκατόμβη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, ενός πολέμου τον οποίο  ο ίδιος προκάλεσε.

Από το 1993, τη χρονιά που το μυθιστόρημα του Δανού Πίτερ Χόε Η δεσποινίς Σμίλα διαβάζει το χιόνι μεταφράστηκε στο αγγλικά κερδίζοντας το ενδιαφέρον των βρετανών αναγνωστών, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Το αγγλόφωνο κοινό πρώτα, και όλοι οι υπόλοιποι στη συνέχεια, ανακάλυψαν έναν ολόκληρο κόσμο που αγνοούσαν, τη σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία και τους συγγραφείς της. Σήμερα, κάτι παραπάνω από είκοσι χρόνια μετά, οι σκανδιναβοί συγγραφείς και τα βιβλία τους βρίσκονται παντού. Με την κυκλοφορία στα ελληνικά αυτή την άνοιξη της Αστυνομίας, του τελευταίου βιβλίου του Τζο Νέσμπο με πρωταγωνιστή τον Χάρι Χόλε, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι οι αιμοσταγείς Βόρειοι έχουν βρει το κοινό τους – ένα κοινό εντυπωσιακά μεγάλο.

Τα κόμικς έχουν προβληματισθεί ιδιαίτερα για τον τρόπο παρουσίασης των αρχαιολογικών ανακαλύψεων. Το παρελθόν ασκεί γοητεία, η προσέγγιση της οποίας είναι πάντα μια πρόκληση για τους αφηγητές. Ακόμα κι αν, για να δείξουν μια ανασκαφή (όπως π.χ. αυτή στην Αμφίπολη) μπορεί να καταφεύγουν στα κλισέ - τα παιχνίδια με τα οποία δεν είναι κατ'  ανάγκην καταδικαστέα. [TBJ]

E.L. James, Πενήντα αποχρώσεις του γκρι. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα αγγλικά: Τιτίνα Σπερελάκη, Πατάκη, Αθήνα 2012, 703 σελ.

Εκείνη, παρθένα, μαγεύεται από τη φωνή του, «ζεστή και τραχιά, σαν λιωμένη μαύρη σοκολάτα πάνω σε καραμέλα»! Εκείνος, πλούσιος και μονογαμικός, θα τη βοηθήσει να γνωρίσει τη σεξουαλικότητα βάζοντας τους κανόνες και θα την τιμωρεί όταν τους παραβαίνει, με ξύλισμα και μαστιγώσεις. Γκρι ή ροζ με λίγο σεξ; [Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 22, Αύγουστος 2012, με την ευκαιρία της διαρροής του τρέιλερ της ταινίας που στηρίζεται στο συγκεκριμένο ανάγνωσμα και έχει προγραμματιστεί να κάνει πρεμιέρα στην Αμερική στις 13 Φεβρουαρίου 2015.]

Μέλπω Αξιώτη, Ρεπυμπλίκ-Βαστίλλη, εισαγωγή-επιμέλεια: Μαίρη Μικέ, μετάφραση-επίμετρο: Τιτίκα Δημητρούλια, Άγρα, Αθήνα 2014, 243 σελ.

Ένα άγνωστο, γραμμένο στα γαλλικά μυθιστόρημα της Μέλπως Αξιώτη, που μιλάει για την ευφορία του έρωτα και το μνημονικό βάρος του γενέθλιου τόπου, μένει ανέγγιχτο από το μακρύ χέρι της κομμουνιστικής ορθοδοξίας και συμπυκνώνει υποδειγματικά τις τομές τις οποίες θα επιφέρει η πεζογραφία της στη νεώτερη ελληνική λογοτεχνία.