Κωνσταντίνα Μπότσιου

Σωτήρης Ριζάς, Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας, Καστανιώτη, νέα έκδοση Αθήνα 2022, 359 σελ.

Το βιβλίο του ιστορικού Σωτήρη Ριζά εκκινεί από την ιδεολογία της Μεγάλης Ελλάδος και δίνει έμφαση στον ειδικό ρόλο που έπαιξε η διεκδίκηση της Μικράς Ασίας, στη στροφή από τον αναθεωρητισμό της Μεγάλης Ιδέας στον αντιαναθεωρητισμό. Ο συγγραφέας τοποθετεί τα αίτια της Καταστροφής όχι στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920, αλλά στην αδυναμία αξιολόγησης της διεθνούς πολιτικής λόγω του Εθνικού Διχασμού. Πρόκειται για μια θέση που, χωρίς να αλλάζει το ισοζύγιο των ευθυνών, μεταφέρει το κέντρο βάρους από το εσωτερικό στο εξωτερικό μέτωπο δείχνοντας πώς ο Διχασμός εμπόδιζε τη σωστή λήψη απόφασης γιατί θόλωνε την αποτίμηση της διεθνούς πολιτικής.

Γιεγκόρ Γκαϊντάρ, Η κατάρρευση μιας αυτοκρατορίας. Μαθήματα για τη σύγχρονη Ρωσία, μετάφραση από τα ρωσικά: Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2018, 382 σελ. 

Τα τελευταία τριάντα χρόνια έχει σχηματιστεί μια αρκετά πλούσια δυτική βιβλιογραφία σχετικά με τον Ψυχρό Πόλεμο και τη διάλυση του σοβιετικού συνασπισμού. Οι γνώσεις μας είναι πολύ φτωχότερες για το πώς βιώθηκαν αυτές οι δύο ιστορικές εμπειρίες από τον ίδιο τον σοβιετικό συνασπισμό και τη σημερινή Ρωσία. Όμως, χωρίς αυτή την έσωθεν ανάλυση, κάθε ερμηνεία πάσχει γιατί μας λείπουν τεκμήρια ή γιατί, απλά, οι κυρίαρχες ερμηνείες ούτε επαληθεύονται ούτε διαψεύδονται. (κριτική που δημοσιεύτηκε στο τεύχος 92, Νοέμβριος 2018)

Νίκος Χριστοδουλάκης, Το τίμημα του εμφυλίου. Συγκρούσεις και κατάρρευση στην Ελλάδα 1946-1949, Επίμετρο, Αθήνα 2020, 210 σελ.

 Εκ πρώτης όψεως ίσως να φαίνεται παράδοξη μια ανάλυση για τον εμφύλιο εν μέσω των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Όμως, το βιβλίο του Νίκου Χριστοδουλάκη είναι άκρως επίκαιρο.

Ο Κ. Σβολόπουλος σφράγισε με το ήθος του μια ολόκληρη γενιά ιστορικών.   Έδειξε ερευνητικούς δρόμους που δεν υπήρχαν με ευγένεια, λιτότητα και αξιοκρατία που πολλοί επίσης πίστευαν ότι δεν υπήρχαν. Οι αρχές του στέκουν εξίσου πολύτιμες και αξέχαστες με το έργο που αφήνει για τη νεότερη και σύγχρονη ιστορία. Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 102, Οκτώβριος 2019.

Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος, Μετά το 1922: Η Παράταση του Διχασμού, Πατάκη, Αθήνα 2017, 489 σελ.

Οι επιλογές του Βενιζέλου επιβραβεύτηκαν από τα γεγονότα. Στη σκιά του, όμως, δεν έχουν λιγότερο ενδιαφέρον οι αντιβενιζελικοί πρωταγωνιστές, οι οποίοι έχουν μελετηθεί λιγότερο στην ιστοριογραφία. Το νέο βιβλίο του Γιώργου Θ. Μαυρογορδάτου αφιερώνει σημαντικό μέρος στους τρεις βασικούς ταγούς του, μετά το 1922: στον Ιωάννη Μεταξά, στον Παναγή Τσαλδάρη και στο Στέμμα με διττή υπόσταση: ως βασιλικό θεσμό και ως δυναστεία. Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 87, Μάιος 2018.