Βυζάντιο

Δημήτρης Κράλλης, Βίος  και πολιτεία ενός βυζαντινού μανδαρίνου.  Το Βυζάντιο  ιδωμένο αλλιώς, μετάφραση: Νίκος Στρατηγάκης  -  Δημήτρης Κράλλης, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2021, 296 σελ.

 Μια σημαντική μελέτη για τους γραφιάδες και τους οφικιάλιους του Βυζαντίου και για το ρόλο που έπαιξαν οι αξιωματούχοι ευρύτατης μόρφωσης στα πολιτικά τεκταινόμενα της Αυτοκρατορίας. Ήταν η εποχή που όσοι κρατούσαν την πένα είχαν ιδιαίτερη αξία στην κοινωνία του Βυζαντίου. Αλλά η εξέλιξη της Αυτοκρατορίας, μεταξύ άλλων, χρειάστηκε χειριστές και του ξίφους…

Δημήτρης Κράλλης, Βίος  και πολιτεία ενός βυζαντινού μανδαρίνου.  Το Βυζάντιο  ιδωμένο αλλιώς, μετάφραση από τα αγγλικά: Νίκος Στρατηγάκης  -  Δημήτρης Κράλλης, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2021, 296 σελ.

Ο ενδέκατος αιώνας της αυτοκρατορίας βρήκε ισχυρή την τάξη των γραφειοκρατών, των αξιωματούχων που δραστηριοποιούνταν στην αυλή και επηρέαζαν την πολιτική κατάσταση. Οι υψηλόβαθμοι κρατικοί υπάλληλοι θέσπιζαν το ισχύον νομικό πλαίσιο, προωθούσαν την αυτοκρατορική ιδεολογία και ερμήνευαν την αρχαία ρωμαϊκή παράδοση έτσι ώστε να νοηματοδοτεί ουσιωδώς τη θέση του αυτοκράτορος αλλά και των υπηκόων-πολιτών στην καθημερινότητά τους. Όμως, στα τέλη του αιώνα η δύναμή τους έφθινε, ενώ ανέτελλε η δύναμη των στρατιωτικών. (Τεύχος 126)

Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Ηροδότου και τον Ηλία Κανέλλη

Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, Ιώσηπος Μοισιόδαξ. Οι συντεταγμένες της βαλκανικής σκέψης τον 18ο αιώνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1985, 397 σελ.

Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, Νεοελληνικός διαφωτισμός. Οι πολιτικές και κοινωνικές ιδέες, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1999, 654 σελ.

Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, Θρησκεία και πολιτική στον ορθόδοξο κόσμο. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και οι προκλήσεις της νεωτερικότητας, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2021, 256 σελ.

«Η Εκκλησία ήταν όντως θεσμός διά του οποίου η Οθωμανική Αυτοκρατορία εξασφάλιζε τη νομιμοφροσύνη των χριστιανών υπηκόων, αλλά η Εκκλησία δεν ήταν μόνο αυτό. Η Εκκλησία ήταν κυρίως θρησκευτικός θεσμός, τον οποίο απασχολούσε η διάσωση του χριστιανικού ποιμνίου και της πίστης. Ο ρόλος της Εκκλησίας υπήρξε απολύτως κρίσιμος για την επιβίωση του γένους. Άρα η Εκκλησία δεν είναι μόνο θεσμός εξουσίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Είναι η κιβωτός του γένους και διαδραμάτισε αυτό το ρόλο». Ποιος ήταν ο σκοπός της; «Να παραμείνει ο λαός χριστιανικός. Για να παραμείνουν χριστιανοί πρέπει να διδαχθούν τα ιερά Γράμματα. Άρα χρειάζονται μορφωμένα στελέχη. Η απάντηση πάντα είναι η παιδεία». Ο καθηγητής Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης, μακριά από μύθους, περιγράφει την πολιτισμική γεωγραφία που οδήγησε στην Ελληνική Επανάσταση.

Paul Veyne, Όταν ο κόσμος μας έγινε χριστιανικός (312-394 μ.Χ.), μετάφραση από τα γαλλικά: Γιώργος Καράμπελας, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2012, 204 σελ.

Ο νεοελληνικός ιστορικός στοχασμός αγνοεί τις σημαντικές συζητήσεις που διεξάγονται σήμερα γύρω από την ύστερη αρχαιότητα και έχει αποκοπεί από προβληματισμούς που τον αφορούν. Αγνοεί, ας πούμε, γιατί ένας ιστορικός όπως ο Πωλ Βέυν, θεωρεί τον Μεγάλο Κωνσταντίνο επαναστάτη, το αντίστοιχο ενός Λένιν του χριστιανισμού – και τόσα άλλα. Κι όμως, οι πρώτοι χριστιανικοί αιώνες έφεραν αλλαγές που, στην πορεία, έδωσαν τις κατευθύνσεις διαμόρφωσης του δυτικού κόσμου. (Τεύχος 63, Φεβρουάριος 2016)

Roderick Beaton, The Greeks: A Global History, Faber & Faber, 2021, 608 σελ.

Υπήκοοι των βασιλέων των Μυκηνών ή της Πύλου, πολίτες της αρχαίας Αθήνας ή των Συρακουσών, κάτοικοι των ελληνιστικών βασιλείων, υπήκοοι του Ρωμαίου αυτοκράτορα, Ρωμαίοι πολίτες από το 212 μ.Χ., υπήκοοι του βυζαντινού Αυτοκράτορα, κατόπιν του Δόγη της Βενετίας ή του Σουλτάνου, πολίτες της Ελληνικής ή της Κυπριακής Δημοκρατίας, ελληνικής καταγωγής κάτοικοι των ΗΠΑ, της Αλεξάνδρειας ή της Μαριούπολης. Αυτοί είναι οι Έλληνες στο βάθος του χρόνου. Συνδετικός τους κρίκος είναι «το αόρατο για τους αρχαιολόγους, αλλά προορισμένο να εξελιχθεί στο σημαντικότερο εξαγωγικό δημιούργημα των Ελλήνων», η ελληνική γλώσσα. Η ιστορία των Ελλήνων από τον καθηγητή Roderick Beaton περιγράφει την εξέλιξη μέσα στο χρόνο ενός πολιτισμού, του ελληνικού, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον παγκόσμιο πολιτισμό.

Ισίδωρος Ζουργός, Περί της εαυτού ψυχής. Μυθιστόρημα, Πατάκη, Αθήνα 2021, 752 σελ.

 Ένα ιστορικό μυθιστόρημα για τη δυναστεία των Κομνηνών:  για τον περίπλοκο κόσμο της λογιοσύνης, για τις πραξικοπηματικές απόπειρες κατά της αυτοκρατορικής εξουσίας, για τους ακρωτηριασμούς και τις τυφλώσεις των αντιφρονούντων, καθώς και για τις ενδοστρατιωτικές συγκρούσεις. Ο δημόσιος και ο ιδιωτικός βίος των Βυζαντινών τόσο στην καθημερινότητα όσο και στην υψηλή περιωπή του. (τεύχος 127)

Στέλιου Ράμφου, Η Ελλάδα των Ονείρων. Σπουδή στο συλλογικό μας φαντασιακό, Αρμός, Αθήνα 2020, 560 σελ.

Ένα έργο αναφοράς του φιλόσοφου και συγγραφέα Στέλιου Ράμφου για την άχρονη νεοελληνική ταυτότητα. Αναδημοσίευση από το τεύχος #114, Δεκέμβριος 2020, του Books' Journal 

Στέλιος Ράμφος, Η Ελλάδα των Ονείρων. Σπουδή στο συλλογικό μας φαντασιακό, Αρμός, Αθήνα 2020, 560 σελ. 

Υφίσταται μια στενή σχέση μεταξύ της χριστιανικής εσχατολογικής θεώρησης του χρόνου και του ανολοκλήρωτου εκσυγχρονισμού του ελληνικού κράτους, λέει στο νέο βιβλίο του ο Στέλιος Ράμφος. Αυτή η σχέση είχε συνέπεια τη δημιουργία του ανθρωπότυπου του Νεοέλληνα που, πάσχοντας από ένα έλλειμμα ιστορικής συνείδησης, τελεί υπό την κυριαρχία του θυμικού αδυνατώντας να ωριμάσει πολιτικά. Για τον στοχαστή, η Ορθοδοξία συνέβαλλε στην διαμόρφωση ενός τρόπου ζωής μοιρολατρικού με κεντρικά γνωρίσματα την παθητικότητα λόγω ενός εγκλωβισμού στο παρελθόν, λειτουργώντας ως πρόσκομμα στην ανάπτυξη μιας κοσμικής ηθικής, αναγκαίας τόσο για τη δημιουργία κριτικών αλλά κυρίως υπεύθυνων πολιτών, όσο επίσης για την εύρυθμη λειτουργία μιας αξιοκρατικής και δημοκρατικής πολιτείας. Kριτική στις απόψεις του συγγραφέα, με έμφαση σε μια παράμετρο που απουσιάζει από τη θεώρησή του: την παράμετρο της θάλασσας. [ΤΒJ]

Στέλιος Ράμφος, Η Ελλάδα των Ονείρων. Σπουδή στο συλλογικό μας φαντασιακό, Αρμός, Αθήνα 2020, 560 σελ.

Μια μυθοποιημένη εθνοτική συνείδηση εμμένει. Επαναπαυόμαστε σε φαντασιωτικές παραμυθίες και δεν ασκούμαστε σε  έλλογες σκοποθεσίες. Φαντασιωνόμαστε («χρυσές εποχές», «φώτα εναντίον βαλανιδιών», συνωμοσίες), αρά υπάρχουμε. Αντιθέτως, η ιστορική, όπως και η εθνική, συνείδηση προϋποθέτει επίπονη αυτογνωσία και επίμονη στοχοπροσήλωση. Τι μας λέει ο Στέλιος Ράμφος για το σήμερα και το αύριο; Αναδημοσίευση από το τεύχος #118, Απρίλιος 2021, του Books' Journal.  

Στέλιος Ράμφος, Η Ελλάδα των Ονείρων. Σπουδή στο συλλογικό μας φαντασιακό, Αθήνα, εκδ. Αρμός, 2020, σ. 560.

 Η έκδοση της Ελλάδας των ονείρων, νέου βιβλίου του φιλόσοφου και συγγραφέα Στέλιου Ράμφου, στάθηκε η ευκαιρία μιας συζήτησης μαζί του για τη νεοελληνική ταυτότητα. Αναδημοσίευση από το τεύχος #118, Απρίλιος 2021, του Books' Journal.  

Συνέντευξη στον Ανδρέα Πανταζόπουλο και τον Ηλία Κανέλλη