web only

Το μάθημα του Πούτιν και η «Γαλάζια Πατρίδα»

Όταν ακούς δικτάτορες να κάνουν μαθήματα ιστορίας, πρέπει να ανησυχείς. Έτσι κι εμείς ανησυχήσαμε βαθιά όταν ο Πούτιν, λίγο πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, «εξήγησε» τις ιστορικές παραμέτρους που, υποτίθεται, τον ανάγκασαν να επιτεθεί. Δεν υπήρχε εφιαλτικότερη στιγμή: η ρητορική του θύμιζε λέξη προς λέξη τον Ερντογάν που μιλά για τη «Γαλάζια Πατρίδα». Ο πρώτος αμφισβητούσε τα σύνορα της Ουκρανίας, ο δεύτερος την κυριαρχία της Ελλάδας.

«Μετά τα 50 θα σκέφτεσαι διαρκώς το θάνατο. Δεν θα μπορείς να το αποφύγεις». Αυτό έλεγε ο Φεντερίκο Φελίνι στον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, και του είχε πράγματι καρφωθεί στο μυαλό. Από τόσο νωρίς; Είναι η φθορά ή η συνειδητοποίηση της θνητότητας; Για τον καθένα μας είναι διαφορετικό. Και όταν πατήσεις τα 60; «Τα 60 είναι η εφηβική ηλικία των γηρατειών», έχει απαντήσει ο Μένης Κουμανταρέας. Νέες εξάψεις, βαθμιαία αποδοχή του τέλους, αγωνιώδεις προσπάθειες να ρουφήξεις την ικμάδα της ζωής όσο είναι ακόμη καιρός και χωρίς να κοιτάζεσαι στον καθρέφτη και να σε ατενίζει ένα βαμπίρ.

Στη Νάξο εκτυλίχθηκε ένα περιστατικό που θα έπρεπε να μας έχει παγώσει όλους. Σε μια από τις πιο γνωστές ταβέρνες του νησιού, τρεις οικογένειες εβραίων τουριστών, δεκατρία άτομα συνολικά, ανάμεσά τους και παιδιά, βρέθηκαν ξαφνικά στο επίκεντρο μιας δημόσιας ταπείνωσης. Ο ιδιοκτήτης σηκώθηκε πάνω από τα τραπέζια και, όπως κατέγραψε το Βήμα, τους φώναξε: «Ξεκουμπιστείτε από το εστιατόριό μου. Είναι σιωνιστές!». Άλλοι πελάτες, αντί να αντιδράσουν, χειροκρότησαν. Στο χώρο ακούστηκαν φράσεις όπως «δολοφόνοι μωρών», και η παρέα βγήκε από το μαγαζί κάτω από αποδοκιμασίες. Έξω, στο πάρκινγκ, η ταπείνωση συνεχίστηκε: τους εμπόδισαν να φύγουν αν δεν πλήρωναν. Μία από τις μητέρες δήλωσε στην Daily Mail ότι «ένιωσε σαν να φορά ξανά τα κίτρινα άστρα του Ολοκαυτώματος».

Άννα Αθανασιάδου, Έγκελαντ. Mυθιστόρημα, Συμπαντικές Διαδρομές, Αθήνα 2024, 566 σελ.

Το μυθιστόρημα Έγκελαντ της Άννας Αθανασιάδου διαδραματίζεται το έτος 2187, σε μια μελλοντική εκδοχή της Ελλάδας που, έπειτα από έναν μεγάλο σεισμό, έχει μετατραπεί σε μια βιομεσαιωνική μοναρχία, γνωστή ως Έγκελαντ. Την κυβερνούν  οι  ηγεμόνες, αθάνατοι και άνοσοι σε έναν θανατηφόρο ιό που εξαπλώθηκε, ενόσω ζουν στην  εξευγενισμένη τους πόλη, την Αστυνόα.  Στο άλλο άκρο, είναι οι θνητοί, οι άνθρωποι όπως τους γνωρίζουμε, που πειθαρχούν με αντάλλαγμα τη συμμετοχή τους σε ένα πρόγραμμα εξευγενισμού και βελτίωσης από τους ηγεμόνες τους. Η συγγραφέας φτιάχνει μέσα από τις λέξεις της ένα ολόκληρο σύμπαν, αποτυπώνοντας ένα πλήθος προσώπων, τόπων και τις σχέσεις μεταξύ τους.

Μόνο απογοήτευση προκαλεί η ανακοίνωση των ονομάτων των τεσσάρων πανεπιστημίων που έλαβαν έγκριση από το υπουργείο Παιδείας για να λειτουργήσουν παραρτήματα στην Ελλάδα.  Κι αυτό γιατί, με μια εξαίρεση, πρόκειται για επιστημονικά μέτρια ιδρύματα που δεν θα προσφέρουν τίποτε στην ελληνική ανώτατη παιδεία.

Στην Καλαμάτα, σήμερα, 28 Αυγούστου, στις 8 το βράδυ, ο εκδότης του Books’ Journal Ηλίας Κανέλλης,μαζί με τον εκδότη, αρθρογράφο, διδάκτορα Βαλκανικών Σπουδών Πέτρο Παπασαραντόπουλο, θα παρουσιάσει τα βιβλία του στον πεζόδρομο μπροστά από το Κέντρο Δημιουργικού Ντοκιμαντέρ, στο Ιστορικό Κέντρο. 

Η πρόσφατη εκδημία του Χρυσόστoμου Σταμούλη βρήκε πολλούς από εμάς απροετοίμαστους. Ήταν από κείνους τους ανθρώπους, η παρουσία των οποίων έμοιαζε δεδομένη, με ξεχωριστό στίγμα στα ελληνικά θεολογικά γράμματα αλλά και στα πολιτισμικά δρώμενα και τον δημόσιο διάλογο. Το αδόκητο της απώλειας καθιστά δύσκολο να μιλήσει κανείς γι’ αυτόν χωρίς να αισθανθεί την έλλειψη της ζωντανής συνομιλίας: της αντιπαράθεσης, της συμφωνίας ή της δημιουργικής διαφωνίας. Δεν υπήρξα μαθητής του∙ συνεπώς, ό,τι ακολουθεί είναι περισσότερο μια αναστοχαστική αποτίμηση της δημόσιας και θεολογικής του συμβολής. Ως Καθηγητής Δογματικής και Συμβολικής Θεολογίας στο Τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αφήνει πίσω του έργο, με το οποίο καλούμαστε να αναμετρηθούμε.

Το 1994, στο Μνημόνιο της Βουδαπέστης, έμοιαζε να χαράσσεται μια νέα σελίδα στην παγκόσμια ασφάλεια. Η Ουκρανία, ένα νεοσύστατο κράτος που μόλις είχε βγει από τη σκιά της Σοβιετικής Ένωσης, κατείχε ξαφνικά το τρίτο μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο στον κόσμο, περίπου 1.900 κεφαλές, ικανές να αλλάξουν τις ισορροπίες μιας ολόκληρης ηπείρου. Θα μπορούσε να γίνει η επόμενη μεγάλη πυρηνική δύναμη. Αντί γι’ αυτό, διάλεξε το δρόμο της εμπιστοσύνης. Παρέδωσε τα όπλα της στη Ρωσία και υπέγραψε τη Συνθήκη Μη Διάδοσης, με την υπόσχεση ότι Ηνωμένες Πολιτείες, Βρετανία και Ρωσία θα εγγυούνταν την ανεξαρτησία και την εδαφική της ακεραιότητα.

Στο τέλος όλων αυτών των μετατοπίσεων –της ρωσικής αναθεωρητικής ορμής, της ουκρανικής αντοχής, της ευρωπαϊκής επανασυσπείρωσης και της ψυχρής κινεζικής αριθμητική – προκύπτει ένα καίριο ερώτημα: μπορεί η Ευρώπη να δεχθεί αναθεώρηση συνόρων διά της βίας; Η απάντηση, όσο κι αν δοκιμάζεται από την κόπωση και τις εσωτερικές αντιφάσεις, παραμένει αρνητική: «όχι».

Το φούτερ του Λαβρώφ δεν είχε μόνο ιστορική συναισθηματική διάσταση.