Το άρθρο-αναδρομή της Καθημερινής[i] για την επέτειο του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967 περιλαμβάνει και το εξής:
Η υποστήριξη που τελικά έλαβε το καθεστώς από τη στρατιωτική αμερικανική αποστολή ήταν σαφής, με αποκορύφωμα τη δήλωση του σταθμάρχη της CIA στην Αθήνα, Τζακ Μόρι, όταν διάβασε τον χαρακτηρισμό της δικτατορίας ως «βιασμού της Δημοκρατίας»: «Καλά, πώς μπορείς να βιάσεις μια πόρνη;».
Το σχόλιο αυτού του ελεεινού αφορούσε το τελευταίο τηλεγράφημα που έστειλε το βράδυ της 21ης Απριλίου 1967 προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα Φίλιπς Τάλμποτ: «Από όσο μπορώ να διακρίνω, με την παρούσα αναφορά ολοκληρώνεται η μετάδοση των γεγονότων αυτής της ημέρας του βιασμού της ελληνικής δημοκρατίας»[ii].
Ο John M. “Jack” Maury είχε γεννηθεί στη Βιρτζίνια το 2012. Σπούδασε νομικά στο University of Virginia. Το 1940-46 υπηρέτησε ως αξιωματικός της Υπηρεσίας Πληροφοριών του Πολεμικού Ναυτικού (Naval Intelligence), με απόσπαση στην πρεσβεία της Μόσχας και στη ναυτική βάση του Μουρμάνσκ. Το 1946 στρατολογήθηκε από τη CIA και έγινε βοηθός του διευθυντή της CIA, Άλεν Ντάλες. Υπηρέτησε ως επικεφαλής του σταθμού της CIA στην αμερικανική πρεσβεία της Αθήνας το 1962-68. Το 1974-76 υπηρέτησε ως υφυπουργός Εξωτερικών με αρμοδιότητα τις σχέσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ με το Κογκρέσο.
Ο τύπος αυτός, που ονόμασε την ελληνική δημοκρατία «πόρνη», γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Βιρτζίνια του πρώτου μισού του 20ού αιώνα. Η Βιρτζίνια, για όσους δεν γνωρίζουν, ήταν η «πρωτεύουσα» της Συνομοσπονδίας (Confederate States of America), δηλαδή των πολιτειών του Νότου που αποσχίσθηκαν τον Ιανουάριο 1861, πριν από την ορκωμοσία του Αβραάμ Λίνκολν, για να περιφρουρήσουν το θεσμό της δουλείας των μαύρων, και προκάλεσαν τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο.
Ο Μόρι μεγάλωσε στον Νότο του απαρτχάιντ όπου:
- Από το 1880 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1940 λιντσαρίστηκαν περίπου 4.075 μαύροι Αμερικανοί στις πολιτείες του Νότου, εκ των οποίων περισσότεροι από 90 στη Βιρτζίνια[iii], χωρίς ποτέ κανείς να έχει συλληφθεί, δικαστεί και καταδικαστεί για τα εγκλήματα αυτά. «Λιντσαρίστηκαν» σημαίνει ότι τους άρπαξε ένας όχλος ένοπλων λευκών και τους κρέμασε από ένα δέντρο σε κεντρικό σημείο, για να τους βλέπουν όλοι. Μάλιστα, συνηθιζόταν να κλείνουν σχολεία σε όλη την περιοχή και οι γονείς με τα παιδιά τους πήγαιναν στον τόπο του λιντσαρίσματος, άπλωναν μια κουβέρτα στο έδαφος και έκαναν οικογενειακό πικνίκ υπό τη θέα των κορμιών των άτυχων μαύρων Αμερικανών που κρεμόντουσαν από τα δέντρα...
- Στις 31 Μαΐου 1921, ένας πολυάριθμος όχλος εξαγριωμένων λευκών ρατσιστών, επικουρούμενος από την τοπική αστυνομία και μονάδα της εθνοφρουράς της Οκλαχόμα, εισέβαλε στη συνοικία Greenwood της μεγαλούπολης Tulsa και για 14 ώρες επιδόθηκε σε ένα όργιο ρατσιστικής βίας εναντίον μιας από τις πιο επιτυχημένες και ευημερούσες κοινότητες μαύρων Αμερικανών οπουδήποτε στη χώρα. «Αφορμή» ήταν ο «βιασμός μιας λευκής κοπέλας από ένα μαύρο». Δεδομένου ότι τίποτε τέτοιο δεν είχε συμβεί, ο λόγος για τη βία ήταν ο φθόνος για την οικονομική επιτυχία που είχε πετύχει η μαύρη κοινότητα της Tulsa. Όταν τελείωσε η επιδρομή, όλη η συνοικία ήταν αποκαΐδια, περίπου 300 νεκροί θάφτηκαν ανώνυμα σε ομαδικούς τάφους, 800 τραυματίες νοσηλεύθηκαν σε νοσοκομεία ενώ 8.000 μαύροι Αμερικανοί έμειναν άστεγοι. Η «σφαγή της Tulsa» παρέμεινε άγνωστη για περίπου 95 χρόνια και μόνο πριν από 10 χρόνια έγινε ευρέως γνωστή[iv].
- Στη διάρκεια του πολέμου, Αμερικανοί στρατιώτες και αξιωματικοί που στάθμευαν στη Βρετανία στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την εισβολή στην Ευρώπη διαμαρτύρονταν γιατί οι αγγλικές παμπ επέτρεπαν την είσοδο σε μαύρους Αμερικανούς στρατιώτες. Οι λευκοί Αμερικανοί, ειδικά όσοι προέρχονταν από τις νότιες πολιτείες της παλιάς Συνομοσπονδίας, δεν ήταν συνηθισμένοι να τρώνε, να πίνουν και να διασκεδάζουν στους ίδιους χώρους με τους μαύρους συμπατριώτες τους. Όταν πολλοί Αμερικανοί διοικητές ζήτησαν από τους ιδιοκτήτες των παμπ και από τους δημάρχους των πόλεων που βρίσκονταν οι παμπ να απαγορευτεί η είσοδος στους «νέγρους», οι περισσότεροι ιδιοκτήτες αντέδρασαν με το να αναρτήσουν ταμπέλες στις εισόδους των μαγαζιών τους που έγραφαν: «Γίνονται δεκτοί ΜΟΝΟ μαύροι Αμερικανοί»[v]. Ο λόγος ήταν ότι οι Βρετανοί, όπως οι περισσότεροι Ευρωπαίοι, λάτρευαν τη μουσική τζαζ, η οποία ήταν το πολιτιστικό αποτύπωμα της μαύρης Αμερικής. Αντιθέτως, δεν αισθάνονταν τίποτα κοινό με τη λευκή Αμερική των φυλετικών διακρίσεων και του λιντσαρίσματος. Ο Τζορτζ Όργουελ έγραψε μάλιστα σε σχετικό δοκίμιο για εκείνη την περίοδο ότι «η γενική εντύπωση είναι ότι οι μόνοι Αμερικανοί στρατιώτες που έχουν καλούς τρόπους είναι οι μαύροι».
- Από το 1943 και μετά, περίπου 370 χιλιάδες Γερμανοί και 50 χιλιάδες Ιταλοί αιχμάλωτοι πολέμου στάλθηκαν στις ΗΠΑ και εγκλείστηκαν σε στρατόπεδα αιχμαλώτων χαμηλής ασφάλειας, σε όλη την Αμερική, αλλά κυρίως στις πολιτείες του Νότου. Οι Γερμανοί αιχμάλωτοι, το 10% των οποίων ήταν σκληροπυρηνικοί ναζί, μπορούσαν, στις συχνές άδειες που έπαιρναν, να τρώνε και να πίνουν σε εστιατόρια των κοντινών με τα στρατόπεδα πόλεων. Οι μαύροι Αμερικανοί βετεράνοι που επέστρεφαν στην πατρίδα τους με πλάκα τα παράσημα ανδρείας στο στήθος τους δεν μπορούσαν[vi]...
- Δεκάδες παρασημοφορημένοι μαύροι βετεράνοι του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, όταν επέστρεψαν στην πατρίδα τους, δολοφονήθηκαν από συμμορίες λευκών που δεν ανέχονταν να έχουν ανάμεσά τους μαύρους Αμερικανούς ντυμένους με στρατιωτικές στολές και παράσημα στο στήθος[vii].
- Στις 28 Αυγούστου 1963, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ηγήθηκε της «Πορείας προς την Ουάσιγκτον», επικεφαλής 250 χιλιάδων διαδηλωτών που ζητούσαν ισότητα για τις φυλετικές μειονότητες των ΗΠΑ, και έδωσε την περίφημη ομιλία του “I Have a Dream”, στα σκαλιά του Μνημείου Λίνκολν, στο κέντρο της αμερικανικής πρωτεύουσας. Ως αντίδραση σε αυτήν τη επίδειξη δύναμης του κινήματος για τα δικαιώματα των μαύρων Αμερικανών, λιγότερο από τρεις εβδομάδες μετά, η Κου Κλουξ Κλαν βομβάρδισε με 15 μασούρια δυναμίτη την εκκλησία των Βαπτιστών στην 16η οδό του Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα. Σκοτώθηκαν τέσσερα μαύρα κοριτσάκια, από 11 έως 14 ετών, που ετοιμάζονταν για την απογευματινή λειτουργία. Τις επόμενες δύο μέρες, η αστυνομία πυροβόλησε και σκότωσε δύο μαύρους διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν για το έγκλημα στην εκκλησία. Κανείς, ποτέ, δεν συνελήφθη, κατηγορήθηκε ή καταδικάστηκε για τα εγκλήματα αυτά, τα οποία είχαν προφανή πολιτική χροιά.
Τρείς μήνες νωρίτερα, στις 27 Μαΐου 1963, στη Θεσσαλονίκη, δολοφονήθηκε ο βουλευτής της ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης από μέλη μιας συμμορίας ακροδεξιών τραμπούκων, οι οποίοι συνελήφθησαν, οδηγήθηκαν στη δικαιοσύνη και καταδικάστηκαν όλοι: οι 4 κύριοι αυτουργοί με φυλακίσεις από 1 έως 11 έτη, και οι 5 συνεργοί σε μικρότερες ποινές. Κι όμως, η Ελλάδα του 1963 εθεωρείτο, τότε (μεταξύ άλλων και από το απόβρασμα που ήταν σταθμάρχης της CIA στην Αθήνα...) και σήμερα, ως «προβληματική δημοκρατία» ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες «ηγέτις δύναμη του ελεύθερου κόσμου» και «φάρος της δημοκρατίας».
Παρ’ όλο που το 1963, όλοι οι Έλληνες ασκούσαν ελεύθερα το δικαίωμα ψήφου (πως αλλιώς έγινε η ΕΔΑ αξιωματική αντιπολίτευση το 1959 και κέρδισε τις εκλογές η Ένωση Κέντρου το 1963 και το 1964;), ενώ στις ΗΠΑ σχεδόν κανένας Αφροαμερικανός κάτοικος των πολιτειών του Νότου, δηλαδή πάνω από το 10% του πληθυσμού, δεν είχε δικαίωμα ψήφου, εκατό χρόνια μετά το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου.
Για την ακρίβεια, σε αντίθεση με ό,τι πιστεύει η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων, και σχεδόν το σύνολο των Αμερικανών, οι ΗΠΑ έγιναν δημοκρατία το 1965. Όταν ψηφίστηκε από το Κογκρέσο ο Νόμος περί Δικαιωμάτων Ψήφου (Voting Rights Acts of 1965), που εξασφάλισε, για πρώτη φορά στην ιστορία της Αμερικής, το δικαίωμα ψήφου για όλους τους Αμερικανούς. Επίσης, οι ΗΠΑ έγιναν χώρα που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα των πολιτών της το 1964, χρονιά που ψηφίστηκε από το Κογκρέσο ο Νόμος για τα Δικαιώματα των Πολιτών (Civil Rights Act of 1964). Ώς τότε, οι μαύροι Αμερικανοί δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τις τουαλέτες που χρησιμοποιήσουν οι λευκοί, δεν μπορούσαν να πιούν νερό από τις ίδιες βρύσες, δεν μπορούσαν να κάθονται όπου ήθελαν στα λεωφορεία και στα εστιατόρια και στους κινηματογράφους, κ.λπ.
Από πού προκύπτει, λοιπόν, ότι η Ελλάδα ήταν «κουτσή δημοκρατία» το 1967 σε σχέση με την Αμερική, εγώ ακόμη δεν το έχω καταλάβει.
Και δεν είναι μόνο η Αμερική. Ποιες ήταν «αρτιμελείς δημοκρατίες» εκείνη την περίοδο; Η Γερμανία, η δημόσια διοίκηση της οποίας στελεχωνόταν ακόμη από ναζί και προσπαθούσε να κουκουλώσει το άμεσο παρελθόν της με πέπλο σιωπής; Η Αγγλία και η Γαλλία, που προσπαθούσαν ακόμη να διασώσουν τις αυτοκρατορίες τους και, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ματοκύλησαν την Ινδοκίνα, την Αλγερία, την Κένυα, την Κύπρο για να μη χάσουν τα τελευταία κομμάτια των αποικιακών αυτοκρατοριών τους; Η Σουηδία, που απολάμβανε την ευημερία από την οικονομική συνεργασία της με τον Χίτλερ το 1939-45; Η Ισπανία και η Πορτογαλία, που ήταν στρατιωτικές δικτατορίες; Ή η Ελβετία, όπου οι γυναίκες δεν ψήφιζαν – μέχρι το 1971; Για να μη μιλήσουμε, βέβαια, για όλες τις χώρες, από τον Δούναβη μέχρι το Βλαδιβοστόκ...
Και δύο τελευταία:
Ενώ το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και ο Λευκός Οίκος δεν είχαν σχέση με το πραξικόπημα των συνταγματαρχών, δεν ισχύει το ίδιο και για τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ. Ο ελληνοαμερικανός πράκτορας της CIA Γκαστ Αβρακότος ενθάρρυνε τους συνταγματάρχες να προχωρήσουν σε πραξικόπημα και να δολοφονήσουν τον Ανδρέα Παπανδρέου, ενώ η χούντα είχε την υποστήριξη και της υπηρεσίας πληροφοριών του Πενταγώνου (Defense Intelligence Agency, DIA). Με άλλα λόγια, έχουμε να κάνουμε με την κυβέρνηση μιας, υποτίθεται, δημοκρατικής χώρας, όπου η κάθε υπηρεσία ή και αξιωματούχοι από δική τους πρωτοβουλία, έχουν και εφαρμόζουν τη δική τους πολιτική, ανεξάρτητη ή και αντίθετη από την πολιτική του εκφραστή της λαϊκής βούλησης, που είναι ο πρόεδρος των ΗΠΑ.
Και ένας απ’ αυτούς τους τύπους χαρακτηρίζει την ελληνική δημοκρατία «πόρνη»...
Επιπλέον, ας μην ξεχνάμε ότι οι ΗΠΑ έχουν το πιο διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα του κόσμου, με την έννοια ότι και οι τρεις βαθμίδες της εξουσίας, από την πρώτη μέρα ίδρυσής τους, λειτουργούν βουτηγμένες στη διαφθορά και «πουλιούνται» ή «ενοικιάζονται» σε όποιον προσφέρει ικανό χρηματικό ποσό.
Αυτό δεν είναι εικασίες κάποιου αριστερού που μισεί τις ΗΠΑ. Εάν δεν έχετε χρόνο να εντρυφήσετε στην ογκώδη βιβλιογραφία για το θέμα, κάντε μια αναζήτηση στο Google με τα keywords “Corruption in the United States”. Καλή ανάγνωση.
Ο λόγος που το ανέφερα αυτό είναι ο εξής: στην προσπάθειά της να περιορίσει την επιρροή των κομμουνιστικών κομμάτων σε όλον τον κόσμο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η CIA δαπάνησε δισεκατομμύρια σε δωροδοκίες κομμάτων, πολιτικών, ηγετών, δημοσιογράφων κ.λπ., σε όλον τον μη κομμουνιστικό κόσμο. Ο λόγος που το έκανε αυτό ήταν για να εξαγοράσει συνειδήσεις και να έχει συμμάχους στον αγώνα εναντίον της κομμουνιστικής επιρροής[viii].
Τι, επί της ουσίας, έκανε η CIA; Εξήγαγε στον υπόλοιπο κόσμο τις πολιτικές πρακτικές των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου μια τσάντα με μετρητά αρκούσε πάντα για να κάνει κανείς τη δουλειά του με το γκουβέρνο. Να θυμίσω ότι η βρετανική κατασκοπεία ή η γαλλική κατασκοπεία δεν χρησιμοποιούσαν τέτοιες μεθόδους ή, τουλάχιστον, όχι σε τέτοιο βαθμό, γιατί οι κυβερνήσεις τους δεν έπασχαν από εκτεταμένη διαφθορά και οι μέθοδοι αυτοί δεν αποτελούσαν modus operandi.
Επιπλέον, να σημειώσω ότι η διαφθορά στην Αμερική, τουλάχιστον τότε, δεν αφορούσε απαραίτητα εκατομμύρια δολάρια. Ο αντιπρόεδρος του Ρίτσαρντ Νίξον, ο Ελληνοαμερικανός Σπίρο Άγκνιου, οδηγήθηκε σε παραίτηση, 6,5 χρόνια μετά το σχόλιο του ελεεινού Μόρι, μεταξύ άλλων γιατί παραλάμβανε φακέλους με μερικές εκατοντάδες δολάρια στο γραφείο του στον Λευκό Οίκο για να κάνει εξυπηρετήσεις...
Και ο Μόρι, που έγινε υφυπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση του αντιπροέδρου του Νίξον, μετά την παραίτηση του τελευταίου το 1974, τόλμησε να χαρακτηρίσει την ελληνική δημοκρατία «πόρνη»...
Το τραγικό δεν είναι το σχόλιο του Μόρι. Δυστυχώς, οι περισσότεροι γόνοι «καλών οικογενειών» και απόφοιτοι «καλών σχολείων» που στελέχωσαν την κατασκοπεία των ΗΠΑ μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν τέτοιου επιπέδου, τέτοιας νοοτροπίας και ανάλογων ικανοτήτων[ix]. Ιράν 1953, Γουατεμάλα, Βιετνάμ, Ελλάδα, Ιράν 1979, Βερολίνο 1989, Ιράκ 1991, Ιράκ WMD 2003 – τα φιάσκα της CIA δεν έχουν τελειωμό.
Το τραγικό είναι ότι ο δημοσιογραφικός και ο πολιτικός κόσμος της Ελλάδος, άκριτα, για να στοιχειοθετήσει το, κατά τη γνώμη μου, φανταστικό αφήγημα περί «κουτσής δημοκρατίας» στην περίοδο 1950-67, χρησιμοποιεί ακόμη και σήμερα την εξωφρενική ρήση ενός τύπου που μόνο περιφρόνηση θα πρέπει να προκαλεί για αυτήν ακριβώς τη ρήση.
Με άλλα λόγια, είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα...
[i] Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης, «Σαν Σήμερα: 21 Απριλίου 1967 – Πραξικόπημα των συνταγματαρχών στην Ελλάδα», Η Καθημερινή, 21/4/2025, https://www.kathimerini.com.cy/gr/ellada/21-aprilioy-1967-%E2%80%93-praxikopima-ton-syntagmatarxwn-stin-ellada
[ii] Αλέξης Παπαχελάς, Ο Βιασμός της Ελληνικής Δημοκρατίας: Ο Αμερικανικός Παράγων, 1947-67, Βιβλιοπωλείο της Εστίας, τέταρτη έκδοση, 1997, σ. 331.
[iii] Brendan Wolfe, Lynching in Virginia, Encyclopedia Virginia.
[iv] Fabiola Cineas, Why It Took 100 years for America to learn about the Tulsa massacre, VOX, 30 Μαρτίου 2021.
[v] Alan Rice, Black troops were welcome in Britain, but Jim Crow wasn’t: the race riot of one night in June 1943, The Conversation, 22 Ιουνίου 2018,
[vi] Mathias Reiss, Solidarity among “Fellow Sufferers”: African Americans and German Prisoners of War in the United States During World War II, The Journal of African American History, Vol. 98, No. 4, σ. 531-561.
[vii] Remembering Black Veterans Targeted for Racial Violence in the U.S., Equal Justice Initiative, Νοέμβριος 2024.
[viii] Tim Weiner, Legacy of Ashes: The History of the CIA, Doubleday, 2007.
[ix] Καλώ όποιον αμφιβάλει σχετικά με την εκτίμηση αυτή να διαβάσει το μνημειώδες έργο του David Halberstam, The Best and the Brightest, Random House, πρώτη έκδοση 1972.
