Τεύχος 155
Εμφάνιση άρθρων Books' Journal βάσει ετικέταςΚάλβος τραγωδός και επαναστάτης
Ανδρέας Κάλβος, Ιππίας, εισαγωγή - μετάφραση: Νάσος Βαγενάς, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2024, 142 σελ.
Μια αρχαιόπνευστη ιταλική τραγωδία, όπου για να αντιμετωπιστεί η υποκρισία της πολιτικής αυθαιρεσίας χρειάζεται να επιστρατευτούν οι μέθοδοι απόκρυψης του καλού συνωμότη. Μόνο έτσι θα στεφθεί με επιτυχία η ύψιστη απόβλεψη, που δεν είναι άλλη από την κατάρρευση της τυραννίας. Αυτό πίστευαν οι Καρμπονάροι, αυτό πρέσβευε o Μακιαβέλι, το ίδιο ακριβώς ενστερνιζόταν και ο Κάλβος.
Το απόλυτο, το σχετικό και το μη-πλήρες
Στέφανος Τραχανάς, Ο κύκλος. Επιστήμη και δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2024, 413 σελ.
Το νέο βιβλίο του Στέφανου Τραχανά, μεταξύ άλλων, έχει και έναν πολύ συγκεκριμένο, πρακτικό σκοπό: να σηκώσει όσο πιο ψηλά γίνεται την κόκκινη σημαία στον διαβρωτικό ρόλο του σχετικισμού της επιστημονικής γνώσης και της ψευδο-επιστήμης για τους κοινωνικούς θεσμούς (π.χ. την εμμονή της διδασκαλίας του ευφυούς σχεδιασμού –την πιο πρόσφατη μεταμφίεση του βιβλικού δημιουργισμού σε επιστήμη– στο λύκειο, παράλληλα με τη θεωρία της εξέλιξης). Νομίζω ότι στον «αγώνα» αυτόν η εξελικτική θεώρηση μπορεί να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη.
Η αυτοκτονία της Ραλλούς Σμολένσκη
Φύλλα 28ης και 29ης Ιουνίου 1905 των εφημερίδων: Αι Αθήναι, Ακρόπολις, Άστυ, Εμπρός, Εστία, Σκριπ, Χρόνος [i]
Στις 28 Ιουνίου 1905, μια είδηση συντάραξε την αθηναϊκή κοινωνία. Αυτοκτόνησε μέσα στο Πρώτο Νεκροταφείο μια από τις πιο ωραίες κόρες των Αθηνών, η Ραλλού, κόρη του στρατηγού Κωνσταντίνου Σμολένσκη.
Οι φλέβες του ορυχείου
Τάκης Θεοδωρόπουλος, Το ξυπόλητο σύννεφο, Ωκεανίδα, Αθήνα 2010, 400 σελ.
Τάκης Θεοδωρόπουλος, Βερονάλ, Μεταίχμιο, Αθήνα 2015, 170 σελ.
Τάκης Θεοδωρόπουλος, Σελάνα, Μεταίχμιο, Αθήνα 2018, 368 σελ.
Τι είναι συγγραφικά ο Τάκης Θεοδωρόπουλος; Τι είδους μυθιστόρημα υπηρετεί; Γιατί επιδιώκει τις συγκρούσεις, όχι μόνο πολιτικές (όπως κάνει στην αρθρογραφία του στην Καθημερινή) αλλά και συγγραφικές; Πόσο απαραίτητη είναι η χρήση εκ μέρους του της ειρωνείας; Πώς εκφράζεται η αγωνία του για την ουσία; Τι είναι η κλασική αρχαιότητα και, ιδίως, τα κείμενά της; Πώς η δημιουργία μπορεί να μετατραπεί σε υπαρξιακή περιπέτεια; Η υπόγεια διαδρομή ενός προκλητικού και ρομαντικού σκοπευτή. [ΤΒJ]
Αυτοί που χάθηκαν κι αυτή που σώθηκε
Μαρία Μαμαλίγκα, Μερκάντο. Νουβέλα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2024, 132 σελ.
Στις 23 Ιουλίου 1944 εκτοπίστηκαν 1.661 Εβραίοι της Ρόδου. Τους υποχρέωσαν να ανεβούν σε τρία πλοία του εμπορικού ναυτικού, τα οποία πήγαν στη Λέρο για να παραλάβουν από κει τον μοναδικό Εβραίο του νησιού και να ανεφοδιαστούν. Στη συνέχεια, μαζί με ακόμα ένα πλοίο στο οποίο επέβαιναν οι 98 Εβραίοι της Κω, έφτασαν στον Πειραιά. Από εκεί, όλοι επιβιβάστηκαν σε τρένα και αποτελούν την τελευταία αποστολή Ελλήνων Εβραίων με προορισμό το Άουσβιτς. Η νουβέλα Μερκάντο της Μαρίας Μαμαλίγκα δεν είναι ιστορικό βιβλίο, έκανε όμως πολύ μεγάλη ιστορική έρευνα για να το γράψει. [ΤΒJ]
Ισμαήλ Κανταρέ: «Στη φυλακή, διαβάζεις περισσότερο»
Με αφορμή το θάνατο του σημαντικού συγγραφέα από την Αλβανία
Ο Μανώλης Καλομοίρης στο Χάρκοβο
Αυτοβιογραφικές σημειώσεις γύρω από μία φωτογραφία
Σκοποβολή και εξερεύνηση
Τάκης Θεοδωρόπουλος, Ελεύθερος σκοπευτής, Μεταίχμιο, Αθήνα 2024, 272 σελ.
Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος περιγράφει στο βιβλίο του Ελεύθερος σκοπευτής μια διαδικασία στόχευσης και συνακόλουθης ανακάλυψης στο χώρο της σκέψης, των γραμμάτων και της λογοτεχνίας, η οποία ήταν πολύ οικεία στη δική του γενιά, όπως και στη δική μου.
Το αγκάθι στο σώμα της φιλοσοφίας
Hannah Arendt, Η ζωή του νου. Τόμος ΙΙ: Βούληση, μετάφραση από τα αγγλικά: Δημήτρης Ψυχογιός, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2023, 304 σελ.
Το πρόβλημα της Βούλησης είναι ο σκόλοψ τη σαρκί, το αγκάθι στο σώμα της φιλοσοφίας. Αφενός, η κατάφαση της ελεύθερης Βούλησης φαίνεται να συγκρούεται με την έννοια της αιτιότητας. Αφετέρου ωστόσο, η απόρριψή της αφήνει μετέωρη την αναζήτηση ηθικής ευθύνης, ή ακόμη και τη νομιμοποίηση της επιβολής ποινών στο πλαίσιο μιας κοινότητας. Η προσπάθεια της Χάννα Άρεντ να αντιμετωπίσει αυτόν τον σκόλοπα είναι ηρωική και συγκινητική, ακόμη και όταν δεν πείθει – ή μάλλον: ιδίως όταν δεν πείθει.
Ο δωσιλογισμός και ο Εμφύλιος
Μενέλαος Χαραλαμπίδης, Οι δωσίλογοι. Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2023, 432 σελ.
Η εργασία του Μενέλαου Χαραλαμπίδη έχει πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τον δωσιλογισμό και τα Τάγματα Ασφαλείας τα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου. Ωστόσο, η χρήσιμη και απαραίτητη έρευνά του δεν βοηθάει στην αντικειμενική προσέγγιση της εποχής αν διαβαστεί από μόνη της. Έχει πολύ ενδιαφέρον γιατί προέκυψαν αυτές οι ακραίες αντιπαλότητες, τι προηγήθηκε, ποιος άρχισε το χορό του αίματος. Το κείμενο που ακολουθεί, αντιρρητικό όχι στα στοιχεία που αποκαλύπτει αλλά στη μέθοδο του βιβλίου, αναζητεί με αυστηρότητα τα κριτήρια της αξιόπιστης ιστοριογραφίας – γι’ αυτό και είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον για τη νηφάλια ανάγνωση της εποχής. [ΤΒJ]