Νάσος Βαγενάς

Βασίλης Παπαδόπουλος, Η ακαταμάχητη τάση των Ελλήνων να γράφουν ποίηση, Ίκαρος  2024, 368 σελ.

Στο νέο του βιβλίο, εντυπωσιακό σε έκταση και περιεχόμενο, ο Βασίλης Παπαδόπουλος συγκεντρώνει δεκαοχτώ δοκίμια που έγραψε κατά το διάστημα 2017-2023, εκτός από ένα που φέρει προγενέστερη χρονολογία γραφής και ήταν εισήγηση σε συνέδριο στο Πανεπιστήμιο του Κιέβου. Περίπου τα μισά από αυτά τα δοκίμια έχουν παραμείνει αδημοσίευτα έως σήμερα. Συγκομιδή αξιοπρόσεκτη, δηλώνει κυρίως το πάθος γραφής που τον διακατέχει κατά τα τελευταία χρόνια, όπως και την αναμφισβήτητη λογιοσύνη που τον χαρακτηρίζει. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι διδάσκει στη Διπλωματική Ακαδημία του υπουργείου Εξωτερικών θέματα πρακτικής διπλωματίας και πολιτισμού.

Νάσος Βαγενάς, Σκοτεινές μπαλλάντες και άλλα ποιήματα, Κέδρος, Αθήνα 2001, 80 σελ.

Νάσος Βαγενάς, Βιογραφία. Ποιήματα 1974-2014, Κέδρος, Αθήνα 2015, 416 σελ.

Η ποίηση του Νάσου Βαγενά συνδιαλέγεται συχνά με τις εικαστικές τέχνες, ιδίως με τη ζωγραφική. Με αφορμή ένα συγκεκριμένο ποίημα («Πορτραίτο μιας κυρίας», από τη συλλογή που εμπίπτει στο είδος/ρητορικό τύπο περιγραφής της έκφρασης και μέσα από διαλογικές και, κυρίως, διακαλλιτεχνικές συσχετίσεις και αναφορές, επιχειρούμε μια προσέγγιση της εικαστικότητας, της ζωγραφικής διάστασης, των εικονοτροπικών κωδίκων και της ρητορικής εκφοράς τους στην ποίηση του Βαγενά.

Ντέιβιντ Ρικς, Σημεία των Καιρών, μετάφραση από τα αγγλικά: Νάσος Βαγενάς, Σοκόλη, Αθήνα 2025, 46 σελ.

Ήδη από το 1989, στη συλλογή Η Πτώση του Ιπτάμενου, ο Νάσος Βαγενάς υλοποιεί τη μεταφραστική θεωρία του συμπαραθέτοντας, στο ίδιο ποιητικό σώμα, ποιήματα δικά του και αποδόσεις ξένων έργων. Με τον ίδιο τρόπο μεταφράζει τα Σημεία των καιρών του Ντέιβιντ Ρικς. Η πρακτική που ακολουθεί μεταφράζοντας επιβεβαιώνει την τάση του να αντιλαμβάνεται τη μετάφραση ως δημιουργία ενός νέου κειμένου λειτουργικά ενταγμένου στα συμφραζόμενα της γλώσσας-στόχου. [ΤΒJ]

Ανδρέας Κάλβος, Ιππίας, εισαγωγή - μετάφραση: Νάσος Βαγενάς, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2024, 142 σελ. 

Τον Μάρτιο του 2024 κυκλοφόρησε η ημιτελής ιταλική τραγωδία Ιππίας του Κάλβου, σε μετάφραση του Νάσου Βαγενά και με εισαγωγή του ίδιου. Η μετάφραση είναι εξαιρετική και η εισαγωγή είναι πρωτότυπη και πλούσια σε συνδυαστικές και διεισδυτικές ερμηνευτικές προτάσεις, που προϋποθέτουν μακρόχρονη και κυρίως σοβαρή φιλολογική έρευνα στο πεδίο της ιταλικής θεατρικής θεωρίας και δραματουργίας. Μεταξύ άλλων, ο Βαγενάς συνέδεσε το συνωμοτικό θέμα του Ιππία με τη συμμετοχή του Κάλβου στη μυστική εταιρεία των Καρμπονάρων κατά τη δεύτερη διαμονή του στη Φλωρεντία. Ποιος είναι ο Ιππίας του Κάλβου και πώς τον διαβάζει ο Βαγενάς; [ΤΒJ]

Ο Νάσος Βαγενάς είναι μια πολυσχιδής προσωπικότητα των ελληνικών γραμμάτων: ποιητής, λογοτεχνικός κριτικός, φιλόλογος, θεωρητικός της λογοτεχνίας, πολιτισμικός κριτικός, πανεπιστημιακός καθηγητής της Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (1980-1991) και της Θεωρίας και Κριτικής της Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από το 1992 ώς το 2012, οπότε αφυπηρέτησε ως ομότιμος. Στην ερώτηση που του υποβλήθηκε σε μια συνέντευξή του, αν υπάρχει κάποια από τις ιδιότητές του με την οποία προτιμά να αυτοπροσδιορίζεται περισσότερο, ο Βαγενάς απαντά ότι δηλώνει φιλόλογος. «Τα κείμενά μου τα υπογράφω μόνο με τ’ όνομά μου», απαντά. «Αν χρειάζεται  οπωσδήποτε να δηλώσω κάποια ιδιότητά μου τα τελευταία τριάντα πέντε χρόνια, όπως στις επιφυλλίδες μου στην εφημερίδα, εμφανίζομαι με τη βιοποριστική μου ιδιότητα,  αυτή του πανεπιστημιακού φιλολόγου. Θεωρώ αυτάρεσκο, αν όχι αστείο» συνεχίζει, «να αυτοπροσδιορίζεται δημοσίως κάποιος ως ποιητής. Την ιδιότητα του ποιητή δεν την απονέμει κάποιος στον εαυτό του αλλά οι άλλοι, οι επαρκείς αναγνώστες της ποίησης, και της λογοτεχνίας γενικότερα».

Ανδρέας Κάλβος, Ιππίας, εισαγωγή - μετάφραση: Νάσος Βαγενάς, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2024, 142 σελ. 

Μια αρχαιόπνευστη ιταλική τραγωδία, όπου για να αντιμετωπιστεί η υποκρισία της πολιτικής αυθαιρεσίας χρειάζεται να επιστρατευτούν οι μέθοδοι απόκρυψης του καλού συνωμότη. Μόνο έτσι θα στεφθεί με επιτυχία η ύψιστη απόβλεψη, που δεν είναι άλλη από την κατάρρευση της τυραννίας. Αυτό πίστευαν οι Καρμπονάροι, αυτό πρέσβευε o Μακιαβέλι, το ίδιο ακριβώς ενστερνιζόταν και ο Κάλβος.