Παρεμβάσεις

Μνήμη Νίκου και Γιώργου Χουρμουζιάδη

Η δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967 είχε βίο κάτι παραπάνω από τέσσερις μήνες. Την 1η Σεπτεμβρίου τρία νέα πρόσωπα, νέα στην ηλικία, νέα και εκεί, εμφανίζονται στη Σχολή Μωραΐτη. Φιλόλογοι και οι τρεις. Απ' αυτούς οι δύο ήταν ο Νίκος Χουρμουζιάδης και η αφεντιά μου. Εκείνος με τη δόξα του διδάκτορα και της θήτευσής του ως συμβούλου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, που δύο χρόνια πριν είχε ιδρυθεί με πρόεδρο τον Ιωάννη Κακριδή. Εγώ με τη δόξα του άρτι επιστρέψαντος από τις μεταπτυχιακές σπουδές του στη Γαλλία (δεν ήταν κάτι συχνό τότε) και του υποψήφιου διδάκτορα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει κάποιος στην προσπάθεια να γράψει για τον Νέλσον Μαντέλα είναι να εξηγήσει πώς ένας άνθρωπος που ξεκίνησε ως κάτι σαν Αφρικανός Μάλκολμ Χ κατέληξε σε κάτι ανάμεσα σε Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και σε Γκάντι. Δεν είναι εύκολο, γιατί δεν μπορεί κανείς να αποκωδικοποιήσει την ψυχολογική κυρίως μετάλλαξη ενός ανθρώπου υπό τις συνθήκες που έγινε η μετάλλαξη αυτή. Μετά το θάνατό του, στις 5 Δεκεμβρίου 2013, τα διεθνή ΜΜΕ κατακλύστηκαν από, τρόπον τινά, «αγιογραφίες» του εκλιπόντος, ενώ ακόμα και προσωπικότητες των mainstreammedia που πίστευαν ότι η Νότιος Αφρική είναι περιοχή και όχι χώρα, κατέκλυζαν τα socialmedia με tweets για τον χαμό του.

Ο Γλαύκος Κληρίδης χαρακτηρίστηκε ως ο «τελευταίος statesman» της κυπριακής πολιτικής σκηνής. Και όχι άδικα. Η πολυκύμαντη πολιτική διαδρομή του, με τις επιτυχίες και τις παραλείψεις της, με τα σωστά και τα λάθη της, έχει πολλά να διδάξει για τον τρόπο άσκησης της πολιτικής. Ο Κληρίδης ως πολιτικός παρέμεινε ανθρώπινος και, κυρίως, αδιάφθορος. Όσοι τον έζησαν και συνεργάστηκαν μαζί του, υποστηρικτές και αντίπαλοι, αναγνωρίζουν σ’ αυτόν έναν βαθιά δημοκράτη και ηθικό άνθρωπο. Αναγνωρίζουν, ταυτόχρονα, και έναν ικανό και αποτελεσματικό πολιτικό. Φαινόμενο σπάνιο στις μέρες μας. 

Μνήμη Νόρας Αναγνωστάκη (1930-2013)        

Δεν υπήρχε περίπτωση να φύγεις από το σπίτι των Αναγνωστάκηδων στην Πεύκη χωρίς ένα τουλάχιστον βάζο μαρμελάδα. Η Νόρα τους ξεπροβόδιζε όλους με βάζα χειροποίητης ευωδιαστής μαρμελάδαs, τις περισσότερες φορές φράουλα, αφού είχε μετατρέψει για μήνες το σπίτι σε εργαστήριο παρασκευής. Τις διάλεγε προσεχτικά μία μία κι ακολουθώντας μια μυστική ιεροτελεστία «ποιούσε» αυτό το τέλειο έδεσμα, που μόνο γεύσεις της παιδικής αθωότητας μπορούσε να συναγωνιστεί. «Η πηγή της μαρμελάδας», έλεγε με καμάρι.

Δεοντολογικός και αληθειακός σχετικισμός:

Οι φιλοσοφικές κατηγορίες του όντος και του δέοντος δεν αποτελούν θεωρητικές κατασκευές με ισχνό πραγματιστικό υπόβαθρο. Ούτε υπάρχουν ως λεκτικές οντότητες χωρίς συγκεκριμένο νοηματικό περιεχόμενο. Ο χώρος της φιλοσοφίας, στον οποίον κυρίως ενδημούν, όχι μόνον τις φιλοξενεί, αλλά και καθορίζεται απ' αυτές και από τη σχέση τους.

Τα προβλήματα σε ένα συνέδριο «εντός ορίων» για τη μειονότητα της Θράκης 

Στο τεύχος Δεκεμβρίου 2013 του Books’ Journal δημοσιεύτηκε άρθρο μου με τίτλο «Απαγορεύεται η τουρκική! Το «βαθύ κράτος» κυβερνά (ξανά;) στη Θράκη με ανοχή όλων των Ελλήνων». Στην επόμενη σελίδα, ο εκδότης Ηλίας Κανέλλης (ΗΚ) δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Οι απόντες είναι οι χαμένοι» που όπως ο ίδιος γράφει αποτελούσε «ασυνήθιστη για το περιοδικό μας κριτική της θέσης του» αρθρογράφου ο οποίος «διεκδικώντας το απόλυτο υποβαθμίζει το δεδομένο ότι και αυτή η μάχη, όπως όλες οι μάχες, χρειάζονται στρατηγική, παραγνωρίζει, δηλαδή, ότι η εικόνα είναι λίγο πιο πολύπλοκη από αυτή που περιγράφει.»

Όταν ο μαρξισμός-λενινισμός συναντιέται με τον λαϊκισμό και τη 17 Νοέμβρη

Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ελλάδα της κρίσης, στο επίπεδο των ιδεών και των νοοτροπιών. Ο «κοινός νους» όλο και περισσότερο αναπαράγει εκφράσεις και πεποιθήσεις που παραπέμπουν σε μια ατμόσφαιρα πολέμου. Εμφύλιου πολέμου. Παράλληλα, ένα τοξικό νέφος μίσους και μισαλλοδοξίας ισοπεδώνει κάθε απόπειρα ψύχραιμης συζήτησης. Το ζούμε όλοι, το βιώνουμε καθημερινά. Επιφανείς μελετητές της ελληνικής ιστορίας, με βαθιά γνώση των ιστορικών διαδρομών της, όπως ο Γ. Β. Δερτιλής, προειδοποιούν ότι οδεύουμε προς τον τέταρτο εμφύλιο στα χρονικά της ελληνικής νεωτερικότητας και αναρωτιούνται δραματικά: Ποιο μίσος θα σας ξεσκίσει στον εμφύλιο πόλεμο που ετοιμάζετε πάλι, πανηγυρίζοντας;^[1]

Τρεις θέσεις για την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αναφορικά με τον αποκλεισμό των ομόφυλων ζευγαριών από το σύμφωνο συμβίωσης στην Ελλάδα

Η απροσδόκητη επιτυχία της πρώτης μεγάλης εκδήλωσης που διοργάνωσε η «κίνηση των 58» στην Αθήνα, στο θέατρο Ακροπόλ, απέδειξε ότι το εγχείρημα για την ανασυγκρότηση της Κεντροαριστεράς δεν γίνεται στο κενό. Το αίτημα της συγκέντρωσης, πραγματικό και συμβολικό, ικανοποιεί την πεποίθηση σημαντικών, κατά τη γνώμη μου, ανέκφραστων πολιτικά σήμερα κοινωνικών ομάδων ότι, στην ουσία, υπάρχει μία ανεκπροσώπητη κοινωνική πλειοψηφία που ψάχνει τρόπους να εκφραστεί. Είναι η κοινωνική πλειοψηφία που εκπροσωπεί την Ελλάδα της προόδου, που οραματίζεται μια χώρα η οποία, σε συνθήκες κοινωνικής ανάκαμψης, θα επιλέξει από μόνη της τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη. Είναι η πλειοψηφία των νουνεχών ανθρώπων που έχουν συνείδηση ότι χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη και ριζοσπαστική αναδιανομή ευκαιριών, η κρίση θα είναι συνεχώς δαμόκλειος σπάθη πάνω από τη χώρα και τους πολίτες της.  

Η έννοια του ηθικού πλεονεκτήματος αποτελεί ένα εύρημα των συμβούλων πολιτικής επικοινωνίας. Η χρησιμότητά του βρίσκεται στο ότι μεταφέρει την αντιπαράθεση από το πολύπλοκο πεδίο της πολιτικής και της οικονομίας σε ένα απλοϊκό σχήμα, όπου αρκεί να ξεχωρίσουν οι τίμιοι από τους διεφθαρμένους για να λυθούν τα προβλήματα. Εκείνος που χρησιμοποιεί το εύρημα του ηθικού πλεονεκτήματος εκμεταλλεύεται τη φυσική και αυτονόητη απέχθεια των πολιτών απέναντι σε φαινόμενα διαφθοράς και κακής διαχείρισης. Πολλοί πολιτικοί ηγέτες χρησιμοποίησαν στο παρελθόν το χαρτί της ηθικής υπεροχής, καθώς επιπλέον συγκαλύπτει κενά και ανακολουθίες της πολιτικής τους πρότασης. Ο  Κώστας Καραμανλής ως αρχηγός της αντιπολίτευσης υποσχόταν να εξοικονομήσει 15 δισ. ευρώ το χρόνο από την πάταξη της σπατάλης και της διαφθοράς. Όλοι ξέρουμε τη συνέχεια.

Η ζωή της Αντέλ (σσ.κείμενο για την οποία παρουσιάστηκε στο προηγούμενο τεύχος) δεν μου προκάλεσε εντύπωση τόσο για τις τολμηρές ερωτικές σκηνές –στα 2013 τα έχουμε ξεπεράσει αυτά– όσο για την επιμονή του σκηνοθέτη γύρω από σκηνές στοματικής απόλαυσης. Μακαρονάδες, στρείδια, γλυκά, τσιγάρα, δάκρυα και βλέννα από το κλάμα, κρασί, μπύρα, σωματικά υγρά ερωτικών παρτενέρ εναλλάξ έβρισκαν το δρόμο τους προς το στόμα της Αντέλ και των υπολοίπων χαρακτήρων του έργου σε βαθμό που σχεδόν δυσκολεύτηκα να το παρακολουθήσω. Με έκανε να αναρωτηθώ αν ο σκηνοθέτης είχε κάποια φροϋδική νεύρωση ή αν είχα εγώ.

Το «βαθύ κράτος» κυβερνά (ξανά;) στη Θράκη με ανοχή όλων των Ελλήνων

«Η χθεσινή διημερίδα ήταν μια ακόμα απόδειξη για το πώς το ελληνικό κράτος ακολουθεί την τακτική της “καρδάρας με το γάλα”. Πώς δηλαδή μέσα σε λίγα λεπτά καταφέρνει να ακυρώσει πολιτικές και προσπάθειες ετών, να κάνει τους πολίτες του να απολέσουν την εμπιστοσύνη που έχτισαν με κόπο κάποιοι, να δίνει λαβές και αιτίες για να αποκαλείται αναξιόπιστο. Η απαγόρευση που επιβλήθηκε “άνωθεν” στον κ. Εβρέν Ντεντέ να κάνει την εισήγησή του στα τουρκικά, ενώ οι οργανωτές είχαν ετοιμάσει σύστημα μετάφρασης με επίσημο και εγκεκριμένο μεταφραστή, μας πάει, όπως είπε και η κυρία Δραγώνα, βήματα πίσω.» (Ανάρτηση της κομοτηναίας δασκάλας Μαρίας Δήμου στο Facebook 23 Νοεμβρίου 2013)¹