Πέτρος Παπασαραντόπουλος

Μεγάλη είναι η απώλεια του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Δ. Ζηζιούλα, που πέθανε χθες σε ηλικία 92 χρόνων. Από τους σημαντικότερους ορθοδόξους θεολόγους και στοχαστές των ημερών μας, με οικουμενική εκκλησιαστική ακτινοβολία και αναμφίβολη ακαδημαϊκή αναγνώριση, υπήρξε σημαντική θεολογική προσωπικότητα που δέσποσε για δεκαετίες στον εκκλησιαστικό, οικουμενικό και ακαδημαϊκό χώρο. Με τις πρωτότυπες και τις διεισδυτικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις του ανέταμε υπαρξιακά τα δόγματα της πίστεως και ευρύτερα την Παράδοση της Εκκλησίας, επιχειρώντας να φέρει σε ζωντανό υπαρξιακό διάλογο την εκκλησιαστική πίστη με τον σύγχρονο άνθρωπο και τον πολιτισμό του. H βιβλιοκριτική που ακολουθεί, με αφορμή το θάνατό του, δημοσιεύτηκε στο Books' Journal τχ. 79, Ιούνιος 2017. 

Αναδημοσίευση άρθρου από το τεύχος 74 του Books' Journal (Φεβρουάριος 2017)

Στις αρχές του 2016 είχα γράψει ένα κείμενο με τίτλο «2016: Η χρονιά της απομάγευσης (;)»^[1]. Στο κείμενο αυτό διατύπωνα την άποψη ότι από τις 13 Ιουλίου 2015^[2], στο επίπεδο των ιδεών, το ηγεμονικό αφήγημα του «αντιμνημονίου» είχε καταρρεύσει με πάταγο, μετά την κυβίστηση Τσίπρα, αφήνοντας σε ιδεολογική παραζάλη τους υποστηρικτές του, που ήταν τα δύο τρίτα των κατοίκων της χώρας. Έκτοτε, η χώρα πορεύεται σε συνθήκες ιδεολογικού κενού. Μοιάζει με οικοδόμημα που έχει αποσαθρωθεί το κονίαμά του και είναι έτοιμο να καταρρεύσει με πάταγο.

Από το τεύχος 128, Μάρτιος 2022, με αφιέρωμα στην Ουκρανία:

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 αιφνιδίασε τη Δύση. Πολιτικοί ηγέτες αλλά και η μεγάλη πλειονότητα των αναλυτών, των διανοουμένων και των εμπειρογνωμόνων απέκλειαν την εισβολή, θεωρώντας δυνητικά ακραίο σενάριο την προσάρτηση στη Ρωσία των αυτονομημένων περιοχών στα ανατολικά της Ουκρανίας.

Το πρώτο τεύχος του Books' Journal μετά τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2015 και το σχηματισμό κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ και με τον Πάνο Καμμένο κυβερνητικό εταίρο, το τχ. #52 (Φεβρουάριος 2015), κυκλοφόρησε με εξώφυλλο ένα στίχο του Καβάφη από το ποίημα «Σοφοί δε προσιόντων»: «Εις την οδόν έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί». Ήταν ο τίτλος και η παραπομπή από το κομμάτι του Πέτρου Παπασαραντόπουλου, που επισήμαινε τα χαρακτηριστικά της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και κατέγραφε τους φόβους του γι' αυτήν, φόβοι που επιβεβαιώθηκαν όλοι. Ανάμεσα σε πολλές επισημάνσεις, ο Πέτρος Παπασαραντόπουλος μιλούσε και για την υπερπατριωτική Αριστερά, τη φιλορωσική συνιστώσα της τότε κυβέρνησης που ήταν εδραία, κυρίαρχη, και εκτός των άλλων εκπροσωπούνταν από τον κορυφαίο υπουργό Εξωτερικών, τον Νίκο Κοτζιά. Δημοσιεύουμε το απόσπασμα με τις επισημάνσεις του συνεργάτη μας, και στη συνέχεια ολόκληρο το κείμενό του, ενδεικτικό της περιπέτειας στην οποία έμπαινε η Ελλάδα - αλλά και της φιλορωσικής κατεύθυνσης που είναι κυρίαρχη στην ελληνική Αριστερά, όχι μόνο στο ΚΚΕ αλλά και στον ΣΥΡΙΖΑ. Το κείμενο βοηθάει να κατανοήσουμε τη σημερινή στάση του ΣΥΡΙΖΑ στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αλλά και να αποτιμήσουμε τις ειδήσεις που ήδη κυκλοφορούν για την οργανωμένη απόπειρα διείσδυσης στα ελληνικά ΜΜΕ και στην ελληνική πολιτική και οικονομική ζωή της ρωσικής προπαγάνδας και των συμφερόντων που αυτή εξυπηρετεί.   

Η παράδοση όλων των νεκρών γενεών βαραίνει σαν βραχνάς στο μυαλό των ζωντανών. Και όταν ακόμα οι ζωντανοί φαίνονται σαν ν’ ασχολούνται ν’ ανατρέψουν τους εαυτούς τους και τα πράγματα και να δημιουργήσουν κάτι που έχει προϋπάρξει, σ’ αυτές ακριβώς τις εποχές της επαναστατικής κρίσης επικαλούνται φοβισμένοι τα πνεύματα του παρελθόντος στην υπηρεσία τους, δανείζονται τα ονόματά τους, τα μαχητικά συνθήματά τους, τις στολές τους, για να παραστήσουν με την αρχαιοπρεπή αυτή σεβάσμια μεταμφίεση και μ’ αυτή τη δανεισμένη γλώσσα, τη νέα σκηνή της παγκόσμιας ιστορίας. 

Καρλ Μαρξ, Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη

Μια συζήτηση του Cas Mudde με τον Πέτρο Παπασαραντόπουλο (τεύχος 124)

Η εβδομάδα που μεσολάβησε ανάμεσα στην εξαγγελία του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου 2015 και την υλοποίησή του ήταν, μακράν, η πλέον εφιαλτική που έχω ζήσει έως σήμερα. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο θεώρησα σκόπιμο να προσπαθήσω να ανασυνθέσω βιωματικά τα όσα διαδραματίστηκαν, με την ελπίδα, αλλά όχι και με τη βεβαιότητα, ότι δεν πρόκειται να συμβούν ξανά.

Δηλώνω προκαταβολικά ότι οι γραμμές που ακολουθούν έχουν γραφεί από κάποιον που συνδέθηκε με στενή φιλία με τον Λεωνίδα Χατζηπροδρομίδη, τον αγαπημένο μας Χατζηγκαροντύ ή Χατζημάρξ. Θα προσπαθήσω τα βιώματα μιας διανοητικής συμπόρευσης 40 και πλέον ετών να μην επηρεάσουν την ορθή κρίση για τον αγαπημένο φίλο, που έφυγε για το μεγάλο ταξίδι στις 11 Μαρτίου 2020, και που δεν μπορέσαμε να τον αποχαιρετίσουμε όπως θα έπρεπε, λόγω της κρίσης του κορωνοϊού. 

Η Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία, παραδόξως, άντεξε. Εισήλθε στη μεταλαϊκιστική εποχή πληγωμένη, αλλά ζωντανή. Έφτασε μέχρι την κόλαση και γύρισε ζωντανή. Άντεξε την πρωτοφανή υπονόμευση από τον φαιοκόκκινο λαϊκισμό και καταψήφισε τους λαϊκιστές. Το ένστικτο της επιβίωσης υπερίσχυσε των ιδεοληψιών. Όλα αυτά χωρίς να έχουν αλλάξει ριζικά οι αντιλήψεις, οι νοοτροπίες, οι μύθοι και τα στερεότυπα που επικρατούν σ’ ένα μεγάλο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας. Οι λαϊκιστικές δοξασίες συνεχίζουν να παραμένουν ισχυρές, αλλά ο κύριος πολιτικός τους φορέας ηττάται.

Με τίτλο Στο όνομα της ελευθερίας κυκλοφορεί σε λίγο από τις εκδόσεις Επίκεντρο ένας τόμος με 13 συνεντεύξεις του καθηγητή Πασχάλη Κιτρομηλίδη σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης. Στις συνεντεύξεις αυτές, ο Κιτρομηλίδης διατυπώνει με ακρίβεια και ενάργεια τις θέσεις και τις απόψεις του σε μια σειρά από κρίσιμα ζητήματα, τόσο της τρέχουσας επικαιρότητας όσο και σε ευρύτερα θεωρητικά, πολιτικά και ιδεολογικά θέματα. Προδημοσίευση του προλογικού σημειώματος που δημοσιεύθηκε στο Books' Journal, τχ. 95, Φεβρουάριος 2019.