Γιώργος Ναθαναήλ

Το τεύχος 135 του Books' Journal, που κυκλοφορεί, μεταξύ πολλών άλλων, δημοσιεύει και μια μεγάλη συνέντευξη με με τον καθηγητή Ιστορίας του Yale, Arne Westad, και βασικό θέμα τις γεωστρατηγικές εκτιμήσεις του καθηγητή για την παγκόσμια κατάσταση μετά τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία. Η πιο ακλόνητη πεποίθησή του αφορά τη Ρωσία, την οποία περιγράφει ως αποτυχημένη χώρα, βαθυτατα εξαρτημένη πλέον από την Κίνα, η οποία θα εκμεταλλευτεί αυτή την ανάγκη. Γιατί όμως η πρόσδεση στην Κίνα δεν θα βοηθήσει στο ελάχιστο τη χώρα; Ενδεικτικά, δημοσιεύουμε το απόσπασμα που ακολουθεί:

Σκάνδαλο! Η αποκαθήλωση της wirecard, έγχρωμο ντοκιμαντέρ παραγωγής 2022. Netflix, διάρκεια 1:33

Καημό το 'χει η Ευρώπη που δεν έχει επωάσει μια Google, μία VISA, μίαν Apple. Και έτσι όταν το 2019 οι Financial Times επιτίθενται στο γερμανικό τεχνολογικό καμάρι, την wirecard, κατηγορώντας την ότι δεν είναι αυτό που επαγγέλλεται, ένας διεθνής γίγαντας ηλεκτρονικών πληρωμών –μια fintech δηλαδή– αλλά μία μαφιόζικη επιχείρηση, η Γερμανία το παίρνει προσωπικά…

Αυτή την εποχή ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο κλασικός καιροσκόπος δεσπότης, χάνοντας ποικιλοτρόπως στην «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία τζογάρει τα ρέστα του στην τσόχα. Μόνον που δεν παίζει με μάρκες, αλλά με πυρηνικά. Και δεν παίζει ακριβώς, απειλεί με την λάμψη του παράφρονα στα μικρά, σχιστά και κακά μάτια του. Ανεξάρτητα από ό,τι λέει, εκείνο που ακούγεται είναι η κραυγή «Αποθανέτω η ψυχή μου μετά των αλλοφύλων!». Επειδή, αν χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε πυρηνικά όπλα, η κλιμάκωση –όπως προβλέπουν και τα περισσότερα σενάρια των παιχνιδιών πολέμου– σε γενικευμένο πυρηνικό πόλεμο με μία ασύλληπτη εκατόμβη εκατέρωθεν είναι σχεδόν σίγουρη.

Ο πρίγκιπας Λεφ Νικολέγιεβιτς Μίσκιν, ευγενής και ενδεής, επιστρέφει στην Πετρούπολη έπειτα από πολλών χρόνων θεραπεία στην Ελβετία. Κληρονομεί ανέλπιστα μια μεγάλη περιουσία και βρίσκεται ξαφνικά στην δίνη της ζωής της μεγαλούπολης του 19ου αιώνα. Είναι απλόχερος, αγνός, άδολος και καλοσυνάτος, αλλά κερδίζει την προσωνυμία «Ηλίθιος» από τους γύρω του που παρανοούν και χλευάζουν αυτά του τα χαρίσματα.  Ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα του Ντοστογιέφσκι.

Ξεκίνησε το 1977 και έκτοτε απομακρύνεται από εμάς με 60 χιλιάδες χιλιόμετρα την ώρα. Κάποια στιγμή το 1991, και ενώ βρισκόταν στις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος, το ρομποτικό διαστημόπλοιο Voyager 1 έστρεψε το βλέμμα του προς το μέρος μας και τράβηξε μία τελευταία φωτογραφία. Για να διασχίσει τα 6 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα που μας χώριζαν, η φωτογραφία εκείνη χρειάστηκε πεντέμισι ώρες, ταξιδεύοντας με την ταχύτητα του φωτός. Σήμερα είναι η πιο μικρή και συνάμα η πιο γεμάτη νόημα απεικόνιση του πλανήτη μας.

John Le Carré, Σίλβερβιου, μετάφραση από τα αγγλικά: Μαρία Παπανδρέου, Bell, Αθήνα 2022, 264 σελ.

Είναι δύο μυστήρια, το ένα μέσα στο άλλο, αλλά δεν είναι ρώσικες μπάμπουσκες: είναι αγγλικές ιστορίες. Η μία έχει να κάνει με τον ίδιο τον Τζον Λε  Καρρέ και το «χαμένο» τελευταίο του βιβλίο· και η άλλη με τους ήρωές του, με τα πλοκάμια της να απλώνονται στον κόσμο και στον χρόνο.

Τι διαβάζουν οι νέοι, γιατί διαβάζουν ό,τι διαβάζουν και γιατί δεν μαθαίνουν να συνδυάζουν την ανάγνωση με την ικανοποίηση.

S.O.S. Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα (Dr. Strangelove). Ασπρόμαυρη αγγλοαμερικανική παραγωγή, 1964, σε σκηνοθεσία Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Σενάριο: Stanley Kubrick, Terry Southern, Peter George βασισμένο στο βιβλίο Red Alert του Peter George. Παίζουν: Peter Sellers, George C. Scott, Sterling Hayden, Keenan Wynn, Slim Pickens, Tracy Reed. Παραγωγή: Hawk Films - Stanley Kubrick, διανομή: Columbia Pictures. Διάρκεια: 94’. Στην πλατφόρμα Netflix.

 Γυρισμένη στον απόηχο της πυρηνικής κρίσης της Κούβας του 1962, η ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ Dr. Strangelove, μαύρη κωμωδία με τη συμμετοχή του Πίτερ Σέλερς, δείχνει την παράνοια των πυρηνικών εξοπλισμών, την τεράστια σημασία του αστάθμητου ανθρώπινου παράγοντα που μας βολεύει να αγνοούμε και την ευκολία με την οποία η ανθρωπότητα μπορεί να παραπατήσει στον πυρηνικό όλεθρο, τον χειροποίητο Άδη, από τον οποίο δεν υπάρχει επιστροφή. Και είναι μεν μια εφιαλτική κωμωδία, όμως το μήνυμα είναι καθαρό, ηχηρό και παραμένει τραγικά επίκαιρο όλον αυτό τον καιρό που μεσολάβησε —και ιδιαίτερα σήμερα.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 γνώρισα τον θρυλικό καθηγητή Πληροφορικής του ΜΙΤ Μιχάλη Δερτούζο. Του εκμυστηρεύτηκα την επιθυμία μου να αρθρογραφήσω σε εφημερίδες για τον  πολύ νέο αυτό κλάδο της Πληροφορικής, τον οποίο είχα σπουδάσει. «Θα σε στείλω να μιλήσεις με τον Σταύρο», μου είπε χωρίς δισταγμό. «Είναι δαιμόνιος».

Εποχή κακή. Με εγγαστρίμυθους που κρύβονται πίσω από τις στάμπες μαύρων τισέρτ, βατσιμάνηδες της εξουσίας με χυδαίο προπαγανδιστικό λόγο, όχλο που άγεται και φέρεται σε παλίρροια και άμπωτη, ανάλογα με το ποιος φωτίζει ποια πλευρά μιας δικαστικής απόφασης. Εξοργίζεσαι. Και θέλεις να το εκφράσεις, πιο αιχμηρά απ΄ ό,τι συνήθως. Εγώ τουλάχιστον. Όταν άκουσα λοιπόν αυτά τα εμετικά που εκφώνησε ένας από εκείνους που αυτοαποκαλούνται «ακαδημαϊκοί» όταν θέλουν να νιώσουν πως ψηλώνουν, ο νους μου πήγε στον πρωθιερέα της προπαγάνδας, τον Γιόζεφ Γκαίμπελς, υπουργό Προπαγάνδας του Χίτλερ, πρόσωπο και φωνή του Γ’ Ράιχ. Ανάρτησα λοιπόν ένα πορτρέτο του στο Facebook, μπροστά από ένα εντυπωσιακό μικρόφωνο με μία κορόνα που έγραφε «Ώρα Ραδιοφώνου». Σκόπευα να βάλω και μία λεζάντα «Χωρίς Λόγια», αλλά δεν πρόλαβα: Ο αλγόριθμος αναγνώρισης προσώπων του fb, που εκπαιδεύεται στο υπόβαθρο χρόνια τώρα, με ενημέρωσε ότι παραβιάζω τους Όρους της Κοινότητας και ότι μόνον εγώ μπορούσα πλέον να δω την ανάρτηση.