Κύριε Umland, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απείλησε τους εμπορικούς εταίρους της Μόσχας με τιμωρητικά δασμολογικά μέτρα, εάν το Κρεμλίνο δεν συμφωνήσει σύντομα σε κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία. Πρόκειται για σημαντική αναστροφή της πολιτικής του έναντι της Ρωσίας;
Δεν θα το χαρακτήριζα ακόμη αναστροφή. Μέχρι στιγμής, πρόκειται απλώς για μια ανακοίνωση – και με τον Τραμπ, πρέπει να αντιμετωπίζουμε τέτοιες προφορικές δηλώσεις με επιφύλαξη. Σε αυτό το πλαίσιο, οι αντιδράσεις στην Ουκρανία είναι επίσης ανάμεικτες. Από τη μία πλευρά, οι άνθρωποι αναγνωρίζουν ότι ο Τραμπ έχει πλέον υιοθετήσει έναν διαφορετικό τόνο μετά από μήνες καλής σχέσης με τον ηγέτη του Κρεμλίνου Βλαντιμίρ Πούτιν. Από την άλλη πλευρά, είναι επιφυλακτικοί ως προς το πόσο βιώσιμη θα είναι αυτή η φαινομενική αλλαγή πολιτικής.
Πάντως, ο Τραμπ έθεσε για πρώτη φορά τελεσίγραφο στον Πούτιν: αν δεν συμφωνήσει σε ειρηνευτική συμφωνία εντός 50 ημερών, οι ΗΠΑ θα επιβάλουν τιμωρητικούς δασμούς έως και 100% στους εμπορικούς εταίρους της Ρωσίας.
Ναι, αλλά η Ουάσιγκτον παίζει ένα περίπλοκο παιχνίδι. Η πίεση που θέλει να ασκήσει ο Τραμπ δεν θα προέρχεται απευθείας από τις ΗΠΑ, αλλά από τρίτες χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, που αγοράζουν πετρέλαιο και άλλα αγαθά από τη Ρωσία. Τουλάχιστον, αυτό είναι το σχέδιο. Ωστόσο, μένει να δούμε αν αυτές οι χώρες θα υποκύψουν πραγματικά στην πίεση και θα εγκαταλείψουν τη Ρωσία ως εμπορικό εταίρο. Επιπλέον, αν οι ΗΠΑ επιβάλουν δασμούς σε ορισμένες χώρες, θα πρέπει να αναμένουν επώδυνα αντίποινα. Τι θα προκύψει τελικά από αυτή την προσέγγιση, μένει να το δούμε.
Αν υποθέσουμε ότι το σχέδιο πετύχει, πόσο θα πλήξει η απώλεια εμπορικών εταίρων τον πολεμικό μηχανισμό του Πούτιν;
Αν η Κίνα, η Ινδία και άλλες χώρες στρέψουν πραγματικά την προσοχή τους από τη Ρωσία προς τις ΗΠΑ υπό την πίεση των κυρώσεων, αυτό θα αποτελέσει σίγουρα πρόβλημα για το Κρεμλίνο. Άλλωστε, η μεγαλύτερη αδυναμία των διεθνών κυρώσεων μέχρι σήμερα ήταν ότι η Ρωσία μπορούσε να στραφεί σε τρίτες χώρες, μειώνοντας έτσι σε μεγάλο βαθμό τον αντίκτυπο των τιμωρητικών μέτρων. Αν οι δασμοί του Τραμπ τεθούν σε ισχύ και αποδειχθούν αποτελεσματικοί, αυτό δεν θα είναι πλέον τόσο εύκολο.
Θα μπορούσε ο φόβος των κυρώσεων να αναγκάσει τον Πούτιν, ο οποίος μέχρι τώρα επιμένει στους απώτατους πολεμικούς στόχους του, να κάνει παραχωρήσεις;
Φοβάμαι ότι, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, το αντίθετο είναι πιθανότερο: η ανακοίνωση του Τραμπ θα μπορούσε να οδηγήσει σε εντατικοποίηση των ρωσικών επιθέσεων στην Ουκρανία τις επόμενες εβδομάδες. Άλλωστε, το Κρεμλίνο έχει πλέον μια σχεδόν επίσημη προθεσμία εντός της οποίας μπορεί να συνεχίσει τους βομβαρδισμούς χωρίς να φοβάται μεγαλύτερες συνέπειες. Και 50 ημέρες είναι σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό δημιουργεί την υποψία ότι ο Πούτιν έχει άλλη μια ευκαιρία να κερδίσει έδαφος και να επιτύχει επιπλέον στρατιωτικές επιτυχίες πριν από την πιθανή επανάληψη των διαπραγματεύσεων.
Ταυτόχρονα, εκτός από το τελεσίγραφο για τους δασμούς, η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε επίσης «μαζικές» παραδόσεις αμερικανικών όπλων στην Ουκρανία. Τι αναμένετε να συμβεί;
Πρόκειται κυρίως, αλλά όχι μόνο, για συστήματα αεροπορικής άμυνας Patriot. Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Γερμανία, αναμένεται να τα αγοράσουν από τις ΗΠΑ και στη συνέχεια να τα παραδώσουν στην Ουκρανία. Τα συστήματα Patriot έχουν αποδειχθεί το πιο αποτελεσματικό όπλο κατά των διαφόρων πυραύλων όπως και πυραύλων Κρουζ της Ρωσίας. Επομένως, υπάρχει μεγάλη ζήτηση για αυτά – και, ως εκ τούτου, ανακούφιση στην Ουκρανία που ελπίζει ότι σύντομα θα έχει περισσότερα στη διάθεσή της.
Ποια άλλα αμερικανικά όπλα θα μπορούσαν να εμπλακούν;
Αυτό θα εξαρτηθεί πιθανώς κυρίως από τους ευρωπαίους αγοραστές. Θεωρητικά, θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν και πύραυλοι μεγαλύτερης εμβέλειας, αλλά είναι αμφίβολο αν αυτό θα ανακοινωθεί δημοσίως. Η γερμανική κυβέρνηση, για παράδειγμα, έχει αποφασίσει να μην παρέχει λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις παραδόσεις όπλων για στρατηγικούς λόγους.
Και ο Τραμπ;
Ο Τραμπ ενδιαφέρεται για τις επιχειρήσεις. Επομένως, θεωρώ την ανακοίνωση για την παράδοση όπλων κυρίως ως έκφραση της πολιτικής «America First» και όχι ως πραγματική στρατηγική. Αυτή η προσέγγιση αξίζει κριτικής.
Με ποιον τρόπο;
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι ΗΠΑ συνέβαλαν στον αφοπλισμό της Ουκρανίας. Δεν επέμειναν μόνο στην παράδοση των πυρηνικών κεφαλών της Ουκρανίας, αλλά και των διαφόρων συστημάτων εκτόξευσης: βομβαρδιστικά αεροσκάφη, πύραυλοι Κρουζ, ρουκέτες. Αλλά αυτό φαίνεται να είναι πλέον παρελθόν για την κυβέρνηση Τραμπ, η οποία σήμερα προσπαθεί να επωφεληθεί από τη δύσκολη θέση του Κιέβου. Κατά μία έννοια, αυτό αποτελεί προδοσία της Ουκρανίας.
Και όμως ο Τραμπ, ο οποίος μόλις πριν από λίγους μήνες απειλούσε να διακόψει εντελώς τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, φαίνεται να έχει αλλάξει γνώμη. Πώς το εξηγείτε αυτό;
Ίσως η αρχική υπόθεση στην Ουάσινγκτον ήταν ότι η φιλορωσική ρητορική θα προκαλούσε αντίδραση από τη Μόσχα και θα έβαζε τέλος στον πόλεμο. Τώρα, ο Τραμπ και οι συνεργάτες του έχουν συνειδητοποιήσει ότι ισχύει το αντίθετο. Επιπλέον, πολλοί Αμερικανοί –ακόμη και Ρεπουμπλικάνοι και υποστηρικτές του MAGA– εξακολουθούν να τάσσονται υπέρ της υποστήριξης της Ουκρανίας. Ο Τραμπ το έχει αναγνωρίσει με την πάροδο του χρόνου. Η αλλαγή πορείας του είναι επομένως πιθανώς και μια αντίδραση στο εσωτερικό πολιτικό κλίμα.
Αυτό που εντυπωσίασε στην εμφάνιση του Τραμπ τη Δευτέρα ήταν, μεταξύ άλλων, η αρμονική ατμόσφαιρα μεταξύ του ίδιου και του προσκεκλημένου του, του επικεφαλής του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε. Η συμφωνία για τα όπλα έχει αποκαταστήσει σε κάποιο βαθμό τις διαταραγμένες διατλαντικές σχέσεις;
Οι θεμελιώδεις, ιδεολογικά καθορισμένες εντάσεις μεταξύ Αμερικής και Ευρώπης θα παραμείνουν. Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι η ρήξη μεταξύ των ευρωπαϊκών μελών της συμμαχίας και των ΗΠΑ, που φαινόταν πιθανή πριν από έξι μήνες, φαίνεται να έχει αποτραπεί προς το παρόν. Τη Δευτέρα, υπήρχε μια νέα ενότητα μεταξύ των ΗΠΑ και των ευρωπαίων εταίρων τους στο ΝΑΤΟ όσον αφορά τη Ρωσία. Αυτό οφείλεται σίγουρα σε μεγάλο βαθμό στον Μαρκ Ρούτε, ο οποίος κατάφερε με κάποιο τρόπο να δημιουργήσει καλές σχέσεις με τον Τραμπ, τουλάχιστον επιφανειακά.
Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε την Τρίτη, 15 Ιουλίου 2025 και παραχωρήθηκε ευγενικά στο The Books’ Journal από τους συνομιλητές και την εφημερίδα «Der Tagesspiegel»
μετάφραση: Βασίλης Α. Μπογιατζής
