Στήλες

Είτε στη Σαϊγκόν είτε στα Σεπόλια, τα αγόρια των ελληνικών οικογενειών, μέχρι να καταργηθεί η προίκα, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, αισθάνονταν υποχρεωμένα να συμβάλουν ώστε να διασφαλίσουν το γάμο της αδελφής τους. 

Η μετά το 1981 αλληλογραφία του Μάκη και της Αλεξάνδρας δείχνει ότι οι ελπίδες για δουλειά του Μάκη στη στεριά διαψεύστηκαν, παρά τις χαμηλές προσδοκίες τους σε σχέση με το εισόδημα. Έμεινε τέσσερα χρόνια στη στεριά αλλά χρειάστηκε να ξαναμπαρκάρει, σε κρουαζιερόπλοιο αυτή τη φορά, με μεγαλύτερες απαιτήσεις, ενώ τα πράγματα για το επάγγελμα των ασυρματιστών έγιναν δυσκολότερα, καθώς χρειάστηκε ν’ ανταποκριθούν σε νέες τεχνολογίες μαθαίνοντάς τες πάνω στη δουλειά. Έτσι αυτοί οι δύο άνθρωποι αναγκάστηκαν να ικανοποιούν την μεγάλη λαχτάρα τους για κοντινή επαφή με το ασθενές υποκατάστατο των τηλεφωνημάτων και των γραμμάτων.  

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΧΑΡΤΙΝΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΟΓΡΑΦΙΑΣ

Έχετε ακόμη τον χρόνο να διαβάζετε επιστολές;

Ελπίζω πως ναι. Οι επιστολές είναι σαν να διαγράφουν μια κυκλική πορεία στη ζωή: πρώτα τις αγαπάμε, μετά τις ξεχνάμε και ύστερα τις χάνουμε, νομίζω όμως ξαναγυρίζουμε πάντα σ’ αυτές.

Στέφαν Τσβάιχ, 14 Σεπτεμβρίου 1912 ^[i]

Η «αποκατάσταση» των αδελφών του Σπύρου παραμένει εκκρεμής, παρά τις προσπάθειές του.

Πολύ γρήγορα η ενασχόληση με τον μεσοπόλεμο με οδήγησε στον πιο αυθεντικό εκπρόσωπό του, στον βιρτουόζο του χρονογραφήματος εκείνης της περιόδου, τον Παύλο Νιρβάνα. Προμηθεύτηκα εύκολα τα βιβλία του με τα επίκαιρα κείμενα και τα, εν αφθονία ευρισκόμενα στο Μοναστηράκι,  πολύτομα Άπαντά του. Διαπίστωσα όμως ότι δεν ήταν πλήρη γιατί περιλάμβαναν μόνο τα περιεχόμενα των βιβλίων του και άφηναν απ’ έξω τα χιλιάδες δημοσιεύματα στον Τύπο. Γι’ αυτό άρχισα την αναζήτηση αποκομμάτων από τις εφημερίδες μέχρι που βρήκα αυτά που είχε συλλέξει στο αρχείο του και τα ενσωμάτωνε στην ύλη των αναγνωστικών ο φιλόλογος Αλέξανδρος Σαρρής (1880-1973). Έτσι απέκτησα τη συνολική εικόνα της χρονογραφικής του δραστηριότητας.

Μετά την απόλυσή του από το στρατό, το 1923, ο Σπύρος συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για να πάρει το πτυχίο του χημικού. Το 1927, τον βρίσκουμε πτυχιούχο πια να εξετάζει ερώτημα φίλου του από τη Μυτιλήνη, όπως φαίνεται από την απαντητική του επιστολή, σχετικά με την δημιουργία βιομηχανίας επεξεργασίας ρητίνης πεύκων.

Τέσσερα γράμματα, τρία από το Σινσινάτι κι ένα από το Σικάγο, στο οποίο μετακομίζει ο Βαγγέλης, είναι η συγκομιδή του 1959.

Στέφαν Τσβάιχ, Σύγχυση αισθημάτων, μετάφραση από τα γερμανικά: Δημήτρης Δημοκίδης, επιμέλεια -επίμετρο: Τατιάνα Λιάνη, Ροές, β΄ έκδοση Αθήνα 2013, 170 σελ.

Ένας φημισμένος καθηγητής, στο τέλος του ακαδημαϊκού του βίου, αποφασίζει να διηγηθεί την είσοδό του στον πνευματικό κόσμο. Ερέθισμα για την ανάδυση των αναμνήσεών του αποτελεί  ο τιμητικός τόμος που του προσφέρουν οι φοιτητές στα εξηκοστά του γενέθλια. Σ’ αυτόν, συλλέγεται και ταξινομείται όλη του η περιπέτεια της πνευματικής του δημιουργίας. Όμως λείπει το πιο ουσιαστικό: η αγαπητική σχέση των χρόνων της φοίτησής του με τον ομοφυλόφιλο καθηγητή του, η οποία τον συγκλόνισε και άλλαξε τον τρόπο που έβλεπε τον κόσμο.

Οι φίλοι αλληλογραφούν^[i] και διαφωνούν πια σε ένα βασικό ζήτημα: αν η δράση του υπεύθυνου ανθρώπου πρέπει να κατευθυνθεί στη δημιουργία μιας άλλης κοινωνικής κατάστασης. ή στη βελτίωση του εαυτού του  Το δίλημμα του κομισάριου και του γιόγκι. Τρία γράμματα του Βαγγέλη, επί του θέματος, διασώζονται στα τέλη του 1957.

Οι δύο φίλοι, ο Βαγγέλης. από το Σινσινάτι της Αμερικής και, ο Γιώργος, που υπηρετεί τη θητεία του στην αεροπορία στην Ελλάδα συνεχίζουν την αλληλογραφία τους το πρώτο εξάμηνο του 1957.  Σε  δύο γράμματα μιλούν μεταξύ άλλων για λογοτεχνία και τα σχετικά ελληνικά περιοδικά, για τον Θεό, τον Καντ, τον Σπινόζα, τον Σωκράτη, το καθήκον, τις φιλοσοφικές ιδέες και γενικά τη στάση ζωής. 

Το σημερινό σημείωμα αφορά τον γάμο του Σωκράτη με την Ορτάνς. Είναι το τελευταίο.