Τεύχος 157

Oliver Gloag, Ξεχάστε τον Καμύ, μετάφραση από τα αγγλικά: Γιώργος Καράμπελας, Εκδόσεις του Εικοστού πρώτου, Αθήνα 2024, 176 σελ.

Γιάννης Κιουρτσάκης, Σεφέρης και Καμύ. Ζήτημα φωτός, Πατάκη, Αθήνα 2024, 128 σελ.

Ένα δοκίμιο πολεμικής εναντίον του Καμύ γράφει ο Όλιβερ (Ολιβιέ) Γκλόαγκ, απολύτως στο πνεύμα των καιρών. Ως καθηγητής αμερικανικού πανεπιστημίου, υπογράφει ένα τεκμηριωμένο δοκίμιο για να πραγματευτεί στενά τις σχέσεις του Καμύ με την αποικιακή Γαλλία, αλλά στην ουσία μια πολεμική συλλήβδην κατεδαφιστική, «ακυρωτική»: τη θέση του στιβαρού σημερινού πολέμιου της αποικιοκρατίας για την πνευματική περιπέτεια ενός συγγραφέα που έζησε μόλις 47 χρόνια. Ευτυχώς, απέναντι, ο Γιάννης Κιουρτσάκης γράφει για τον Καμύ όχι για να στηλιτεύσει ατοπήματα και να τον απομυθοποιήσει, αλλά για να τον φέρει στα καθ’ ημάς, συζητώντας τον πλάι στον Σεφέρη.

Alexandra Lange, Meet Me by the Fountain. An Inside History of the Mall, Bloomsbury Press, 2022, 320 σελ.

Σε αντίθεση με τουριστικούς αφορισμούς από 30.000 πόδια η Αλεξάνδρα Λανγκ μας παίρνει από το χέρι και περπατάει για να χαθεί μαζί μας στο θόρυβο των mall. Ορθή επιλογή. Στα mall συναντιόμαστε και βρισκόμαστε με άλλους. Δίνοντας τη δική της εκδοχή religare, η Λανγκ βλέπει στα ψώνια όχι υποδεέστερο φληνάφημα αλλά διαμορφωτή πόλεων.

Γιώργος Σουβλής και Αριστοτέλης Καλλής (επιμ.), Το μεταξικό πείραμα εκφασισμού της ελληνικής κοινωνίας (1936-1941), Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2024, 208 σελ.

Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου ήταν αυταρχικό και αντικομμουνιστικό ενώ το πρότυπο οργάνωσης της χώρας, τα μιλιταριστικά πρότυπά του και η αισθητική του έμοιαζαν πολύ στην οργάνωση, τον μιλιταρισμό και τα πρότυπα του Μουσολίνι της Ιταλίας. Ήταν όμως φασιστικό; Ο συλλογικός τόμος του Γιώργου Σουβλή και του Αριστοτέλη Καλλή για το «μεταξικό πείραμα εκφασισμού» της Ελλάδας αναζητεί τα σημεία σύγκλισης της 4ης Αυγούστου, μiας δικτατορίας της ευρωπαϊκής περιφέρειας, με τα ήδη υπάρχοντα τότε ευρωπαϊκά φασιστικά καθεστώτα – ή και απόκλισης απ’ αυτά. Ο Μεταξάς και η δικτατορία του είναι ένα γόνιμο και αρκετά ανεξερεύνητο πεδίο για την ιστορική έρευνα. [TBJ]

150 χρόνια από την έκδοση της εφημερίδας

Φέτος, μια πνευματική επέτειος του μικρασιατικού ελληνισμού συνδέεται με την  έκδοση της Ιωνίας, το 1874, στη Σμύρνη. «Εφημερίς Πολιτική Φιλολογική Εμπορική, εκδιδομένη κατά Τετάρτην και Σάββατον». Συντάκτες και ιδιοκτήτες: Μ. Δ. Σεϊζάνης και Κ. Γ. Κωνσταντινίδης.  Έτος Α΄, αρ. 1, Τετάρτη 1 Μαΐου 1874 - Έτος Δ΄, αρ. 304, 11 Ιουνίου 1877. Τα φύλλα υπάρχουν ψηφιοποιημένα στη Βιβλιοθήκη της Βουλής. Στην Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Τύπου καταγράφεται η συνέχεια της έκδοσης, με διακοπές, ώς το 1879. Η φιλολογική της ύλη ήταν ιδιαιτέρως αξιόλογη ενώ μεγάλο μέρος της παραμένει και σήμερα ενδιαφέρον και θα μπορούσε να αναδημοσιευθεί. 

Τάκης Παππάς, Παράδοξη χώρα. Γιατί η Ελλάδα υστερεί σε σχέση με την Ιρλανδία και την Πορτογαλία και τι μπορούμε να μάθουμε από αυτές;, Πατάκη, Αθήνα 2024, 312 σελ.

Η πόλωση μέσα στην κοινωνία και μεταξύ κοινωνίας και κομματικού συστήματος. Το νέο βιβλίο του Τάκη Παππά δίνει το έναυσμα για να ανοίξει μια αναγκαία συζήτηση: ποιοι είναι οι λόγοι ανακοπής της προόδου, την οποία η χώρα επιδιώκει, αλλά υπολείπεται στην επίτευξή της; Μήπως η πόλωση δεν είναι δομικό συστατικό αυτής της ανακοπής (εκτός της πόλωσης, υπάρχουν και σημαντικές συναινέσεις). Μήπως ζούμε σε μια φοβική δημοκρατία, τα χαρακτηριστικά της οποίας οι περισσότεροι προτιμούμε να παραβλέπουμε; [ΤΒJ]

Τι ήταν η Ανατολική Γερμανία, γιατί στα εδάφη της ανεβαίνει η Ακροδεξιά και η ριζοσπαστική Αριστερά - ο αντισυστημισμός;

Η Τζένι Έρπενμπεκ, πιο πρόσφατη νικήτρια του Διεθνούς Βραβείου Booker για το μυθιστόρημα Kairos, σήμερα θεωρείται μια από τις πιο ισχυρές λογοτεχνικές φωνές της σύγχρονης γερμανικής πεζογραφίας. Σκηνοθέτρια με αντίστοιχες σπουδές ανώτατου επιπέδου και εμπειρία στο ανέβασμα παραστάσεων όπερας, κόρη του γερμανού φυσικού και φιλοσόφου Τζον Έρπενμπεκ και της αραβικής καταγωγής γερμανίδας μεταφράστριας, στενής συνεργάτριας του Nαγκίμπ Μαχφούζ, Ντόρις Κίλιας, γεννήθηκε το 1967 και έζησε στο Ανατολικό Βερολίνο, μέχρι την πτώση του Τείχους. Είναι, δηλαδή, μια Ανατολικογερμανίδα που ξαφνικά έγινε Δυτική – και το βραβευμένο βιβλίο της κάνει βασικό θέμα του δυο διαφορετικές κουλτούρες που συγκρούονται, με επιπτώσεις στα μυθιστορηματικά πρόσωπά της, την Καταρίνα και τον Χανς. Αλλ’ η ουσία είναι οι επιπτώσεις στη ζωή των ανθρώπων που έμειναν στην πρώην Ανατολική Γερμανία, ξένοι στον τόπο τους, εκτός της κοινωνικής εξέλιξης – και πλέον, έπειτα από χρόνια σιωπής, έχουν αρχίσει και θυμώνουν. Και ο θυμός τους ήδη καταγράφεται στις πολιτικές εξελίξεις. Συνέντευξη στον Γιώργο Ναθαναήλ. Τεύχος 157

Τζένι Έρπενμπεκ, Καιρός. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα γερμανικά: Αλέξανδρος Κυπριώτης, Καστανιώτη, Αθήνα 2024, 422 σελ.

Ο Καιρός της Τζένι Έρπενμπεκ είναι το τυχερό της βιβλίο. Της έφερε το Μπούκερ και ταυτόχρονα την παγκόσμια επιτυχία. Υπήρχαν λόγοι γι’ αυτή. Ο πρώτος, είναι η διάπλατη θέα που μας αποκαλύπτει η Έρπενμπεκ στη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας. Ο δεύτερος, η ιδιοφυής συνύφανση της προσωπικής ιστορίας ενός παράνομου ζευγαριού και της ιστορίας της Ανατολικής Γερμανίας. Ο τρίτος, το ύφος της συγγραφέως που είναι συχνά συναρπαστικό, σε ιστορικό ενεστώτα και με γρήγορες, αναπάντεχες και συχνά συμπληρωματικές ή ταυτόσημες εναλλαγές οπτικής γωνίας της αφήγησης. Κάποιοι μπορεί να αναζητούν και την εξήγηση της ανόδου ακροδεξιών και αντισυστημικών κομμάτων στην πρώην Ανατολική Γερμανία. Η λογοτεχνία, βεβαίως, δεν είναι για να εμβαθύνουν οι αναγνώστες της σε πολιτικά ζητήματα. Ή είναι και γι’ αυτό;

Santiago Gamboa, Colombian Psycho, μετάφραση από τα ισπανικά: Δήμητρα Σταυρίδου, Διόπτρα, Αθήνα 2024, 694 σελ.

Η Κολομβία είναι μια βίαιη, διεφθαρμένη χώρα. Ένας πολύνεκρος εμφύλιος στη χώρα έχει τελειώσει, αλλά ο πόλεμος συνεχίζεται με άλλα μέσα. Ιδανικό σκηνικό, δηλαδή, για νουάρ – που ακόμα μια φορά το αξιοποιεί ο Σαντιάγο Γκαμπόα, μπαίνοντας και ο ίδιος στη δράση του βιβλίου του.

Ένα από τα θέματα που θεωρούνται ταμπού στη σύγκρουση που σοβεί στη Μέση Ανατολή είναι ο ρόλος του ΟΗΕ. Στη συνέντευξη που παραχωρεί ο καθηγητής Τζέφρι Χερφ, στον Γιώργο Ναθαναήλ και δημοσιεύεται στο τεύχος 157 του Books' Journal που κυκλοφορεί, ο Χερφ απαντά ως εξής στην ερώτηση για το ρόλο των Ηνωμένων Εθνών σε αυτή τη σύγκρουση: