Ανδρέας Παπανδρέου

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Στρεβλή πορεία, 1960-1974. Πολιτική και κουλτούρα από τη δεκαετία του ‘60 στη δικτατορία, Μεταίχμιο, Aθήνα 2024, 352 σελ.

Πώς φτάσαμε στη δικτατορία του 1967. Κατά τον ιστορικό Ευάνθη Χατζηβασιλείου, όλα όσα συνέβησαν τότε, που οδήγησαν, τελικά, στα Ιουλιανά και στην Επταετία, ήταν το αποτέλεσμα της αρχομανίας ενός παθολογικού νάρκισσου (Γεωργίου Παπανδρέου), ο οποίος είχε τόσο μεγάλη ιδέα για τις ικανότητές του που προσπάθησε να εργαλειοποιήσει έναν σκοτεινό ακροδεξιό συνωμότη στρατοκράτη (Γεώργιο Γρίβα) για να επισκιάσει πολιτικά τον προκάτοχο του (Κωνσταντίνο Καραμανλή) πετυχαίνοντας κάτι (την Ένωση Κύπρου-Ελλάδος) που ήταν πολιτικά και διπλωματικά αδύνατον να επιτευχθεί. 

Με αφορμή το θάνατο του Κώστα Σημίτη, δημοσιεύθηκαν πολλά και ενδιαφέροντα κείμενα, με αντικείμενο την εξωτερική του πολιτική, τον ευρωπαϊσμό του, τον εκσυγχρονισμό, κ.λπ. Αρκετοί αρθρογράφοι, επίσης, προέβησαν σε συγκρίσεις της προσωπικότητας του Ανδρέα Παπανδρέου μ’ εκείνη του Κώστα Σημίτη, δηλώνοντας την προτίμησή τους για τον δεύτερο. Με πολλές από αυτές τις κρίσεις συμφωνώ, άλλες τις βρίσκω αρκετά μονοδιάστατες και απλουστευτικές.

Στο παρόν σύντομο σημείωμα επιθυμώ να διατυπώσω το ακόλουθο απλό επιχείρημα: η πολιτική οικονομικής σταθεροποίησης της περιόδου 1985-1987, που σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε από τον τότε υπουργό Εθνικής Οικονομίας, Κώστα Σημίτη, και εξαιρετικούς συνεργάτες του –και είχε τη στήριξη του τότε πρωθυπουργού, Ανδρέα Παπανδρέου– υπήρξε ένα δείγμα προσεκτικά μελετημένης σταθεροποιητικής οικονομικής πολιτικής, προσανατολισμένης στην εμπειρία ανάλογων οικονομικών πολιτικών που εφαρμόστηκαν από κυβερνήσεις σοσιαλιστικών κομμάτων στην Ευρώπη. Η ανατροπή της, μεταγενέστερα, από τον Ανδρέα Παπανδρέου, κατά τη συζήτηση στη Βουλή του προϋπολογισμού για το 1988, υπό την πίεση λαϊκιστικών φωνών μέσα στο κυβερνών κόμμα, είχε δύο πολύ αρνητικές συνέπειες, η πρώτη εκ των οποίων αφορά την οικονομία της χώρας (γι’ αυτό είναι και η πιο σημαντική), ενώ η δεύτερη αφορά την υστεροφημία του.

Η διαδρομή της Βάσως Παπανδρέου στην πολιτική σκηνή ήταν μακρά και πολυσχιδής. Υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και διετέλεσε υπουργός σε κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου και τον Κώστα Σημίτη.

Τάκης Παππάς, Παράδοξη χώρα. Γιατί η Ελλάδα υστερεί σε σχέση με την Ιρλανδία και την Πορτογαλία και τι μπορούμε να μάθουμε από αυτές;, Πατάκη, Αθήνα 2024, 312 σελ.

Η πόλωση μέσα στην κοινωνία και μεταξύ κοινωνίας και κομματικού συστήματος. Το νέο βιβλίο του Τάκη Παππά δίνει το έναυσμα για να ανοίξει μια αναγκαία συζήτηση: ποιοι είναι οι λόγοι ανακοπής της προόδου, την οποία η χώρα επιδιώκει, αλλά υπολείπεται στην επίτευξή της; Μήπως η πόλωση δεν είναι δομικό συστατικό αυτής της ανακοπής (εκτός της πόλωσης, υπάρχουν και σημαντικές συναινέσεις). Μήπως ζούμε σε μια φοβική δημοκρατία, τα χαρακτηριστικά της οποίας οι περισσότεροι προτιμούμε να παραβλέπουμε; [ΤΒJ]

Ο Αναστάσιος Πεπονής είναι μια προσωπικότητα της πολιτικής που, ως στέλεχος κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, έπαιξε σημαντικό ρόλο στον εκσυγχρονισμό του ελληνικού κράτους χάρη στη δημιουργία του ΑΣΕΠ και στην ενεργειακή θωράκιση της Ελλάδας. Αναγνωρίζοντας την προσφορά του και επιδιώκοντας να διευρυνθεί η αναγνώριση της αξίας του έργου του, ιδίως στη συγκυρία κατά την οποία μπορεί ακόμα και εκλογικά συνθήματα να ακουστούν που θα υπόσχονται τη διεύρυνση του πελατειακού κράτους, το Books' Journal (τχ. 139, Φεβρουάριος 2023) δημοσίευσε μεγάλο αφιέρωμα για την πολιτική του ταυτότητα, τα πιστεύω του, την πολιτική του δράση. Το αφιέρωμα, τμηματικά, θα δημοσιευτεί και ηλεκτρονικά τις επόμενες ημέρες. Πρώτο κείμενο, η συνεργασία του Κώστα Μποτόπουλου.

Λίγα λόγια για τον Κάρολο Παπούλια (1929-2021) - και ένα κείμενό του για την πολιτική και την ηθική. Γράφει ο Γιώργος Ευαγγελόπουλος