Didier Alcante και Laurent-Frédéric Bollée (σενάριο), Denis Rodier (σχέδιο), Η Βόμβα, μετάφραση από τα γαλλικά: Τατιάνα Ραπακούλια, Μικρός Ήρως, Αθήνα 2021, 480 ασπρόμαυρες σελίδες
Αυτό το μνημειώδες κόμικς είναι η ιστορία του πιο φρικτού όπλου που κατασκευάστηκε ποτέ: της ατομικής βόμβας. Μια αφήγηση για τα παρασκήνια και τους πρωταγωνιστές πίσω από την δημιουργία του πρώτου όπλου μαζικής καταστροφής, 75 χρόνια μετά την πρώτη χρήση του. Εξαιρετικά τεκμηριωμένο αλλά πάνω απ' όλα συναρπαστικό, συγκρίσιμο σε αυτό με την τηλεοπτική σειρά Τσερνόμπιλ, αυτό το έργο καθιερώνεται ήδη ως το βιβλίο αναφοράς για την ιστορία της ατομικής βόμβας.
Το πολύ ενδιαφέρον-πρωτότυπο στοιχείο αυτού του κόμικς είναι πώς βλέπουμε όσους συνέβαλαν στη δημιουργία της πυρηνικής βόμβας: τους πολιτικούς, τους επιστήμονες είτε τους πρωτεργάτες, που έχουν παραμείνει άγνωστοι, όπως ο επιστήμονας και κεντρικός ήρωας του κόμικς πάνω στον οποίο έγιναν οι δοκιμές πλουτωνίου, αλλά και ο άνθρωπος που κίνησε γη και ουρανό στις ΗΠΑ για να αναπτύξουν τη βόμβα, και στη συνέχεια έκανε ό,τι ήταν δυνατόν για να μην τη χρησιμοποιήσουν ποτέ. Το κλασικό ασπρόμαυρο, πολύ ρευστό και αποτελεσματικό σχέδιο του Denis Rodier μας μεταφέρει στην καρδιά της δημιουργίας αυτού που θα καθιστούσε δυνατό το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και θα άλλαζε την εποχή μας.
Martin Quenehen (σενάριο), Bastien Vivès (σχέδιο), Κόρτο Μαλτέζε - Ο Μαύρος Ωκεανός (βασισμένο στον ήρωα του Hugo Pratt), μετάφραση: Τατιάνα Ραπακούλια, Γαβριήλ Τομπαλίδης, Μικρός Ήρως, Αθήνα 2021, 188 σελ.
Μια νέα περιπέτεια του θρυλικού τυχοδιώκτη ναυτικού των κόμικς από δύο νέους δημιουργούς, οι οποίοι τον θέτουν σε μια εντελώς νέα πορεία. Μετά το συγγραφικό δίδυμο Pellejero-Canales, που έχει συνεχίσει τον ήρωα του Ούγκο Πρατ με πολύ ικανοποιητικό τρόπο, οι δύο νέοι δημιουργοί δίνουν εντελώς νέα πνοή στο κόμικς τοποθετώντας τον Κόρτο Μαλτέζε χρονικά στο 2001, τις ημέρες πριν και μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου. Ασφαλώς και αυτό το γεγονός ή το σχέδιο που διαφέρει πολύ αισθητικά από τη δουλειά του Πρατ, μπορεί να ξενίσει πολλούς, η δομή του σεναρίου όμως, καθώς και η γραφιστική αναπαράσταση του ήρωα θυμίζει τρόπους αφήγησης, παύσεις, πρόζα και γενικότερα ατμόσφαιρα που παραπέμπουν στην αρχική εκδοχή του Κόρτο Μαλτέζε. Οι νέοι δημιουργοί δεν βεβηλώνουν τον ήρωα, αντιθέτως τον αντιμετωπίζουν με σεβασμό και τον θέτουν σε νέες βάσεις. Στη συγκεκριμένη ιστορία, ακολουθούμε τον Κόρτο από τη θάλασσα της Κίνας ώς την κορυφή των Άνδεων σε ένα ανελέητο κυνήγι ενός αμύθητου θησαυρού, τον οποίο θέλουν επίσης μια μυστικιστική-εθνικιστική οργάνωση, αλλά και αδίστακτοι ναρκέμποροι. Αναμένουμε κι άλλες δουλειές των Quenehen-Vivès.
Shaun Tan, Η Άφιξη, Φουρφούρι, Αθήνα 2021, 128 σελ. (ασπρόμαυρο, σκληρόδετη έκδοση)
Δεν έχει λόγια, παρά μόνο εικόνες. Για την ακρίβεια, 128 πλήρως εικονογραφημένες σελίδες που συνθέτουν μια ιστορία μετανάστευσης. Η Άφιξη δεν είναι η ιστορία ενός μετανάστη, αλλά η ιστορία του μετανάστη. Ο κεντρικός ήρωας, ένας νεαρός πατέρας με ευρασιατικά χαρακτηριστικά, εγκαταλείπει το σπίτι του ελπίζοντας να χτίσει μια καλύτερη ζωή για την οικογένειά του σε έναν μακρινό τόπο. Παλεύει σκληρά για να βρει στέγη, δουλειά, καθώς και νόημα στην νέα του ύπαρξη. Χωρίς να τοποθετήσει την ιστορία, που αφηγείται μέσω εικόνων, σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, ο Ταν, εγκαθιστώντας φωτορεαλιστικές φιγούρες σε αφηρημένα τοπία, προκαλεί στο κοινό την οικεία αίσθηση μιας οικουμενικά πανανθρώπινης, μεμονωμένης ιστορίας μεταναστών. Ο Ταν αποφεύγει ακόμα και να δώσει συγκεκριμένη γλώσσα στην ιστορία του, Η Άφιξη δεν έχει ούτε μια λέξη. Ένας κώδικας που συνδυάζει ακατανόητα, μα συνάμα τρομακτικά οικεία σύμβολα, παίρνει τη θέση των λέξεων, συνθέτοντας ένα μοναδικό κόμικς. Η Άφιξη έχει κερδίσει το βραβείο Locus, Aueralis, και το βραβείο για καλύτερο κόμικς στο Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς της Ανγκουλέμ.
Mikkel Sommer και Tore Rørbaek, Σινγκάλ, μετάφραση: Μπέλλα Σπυροπούλου, JemmaPress, Αθήνα 2021, 112 σελ.
Τη σφοδρή επίθεση που δέχθηκε από το Ισλαμικό Κράτος τον Αύγουστο του 2014, η θρησκευτική μειονότητα των Γεζίντι και από πολλούς χαρακτηρίστηκε γενοκτονία, πραγματεύεται αυτό το σύντομο κόμικς. Μετά την εγκατάλειψη των Γεζίντι από τους Κούρδους Πεσμεργκά –που είχαν αναλάβει την προστασία τους– ο μειονοτικός λαός κατέφυγε για προστασία στο όρος Σινγκάλ, ένα βουνό που ανά τους αιώνες έχει επανειλημμένα προσφέρει προστασία στον λαό των Γεζίντι. Το αποτέλεσμα ήταν να εγκλωβιστούν σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης, συνδυασμένες με φρικτή ζέστη και έλλειψη νερού, 50.000 άνθρωποι. Ένα πολύ όμορφο κόμικς –βασισμένο σε αληθινές αφηγήσεις– για τον θρησκευτικό φανατισμό, την ανθρωπιά και την προδοσία. Το σχέδιο του Sommer, πολύ διαφορετικό από αυτό που είχαμε δει στο Strannik (JemmaPress 2020, μτφρ. Ευγένιος Γκολανάς) ξεφεύγει από την αφαίρεση και την επιτηδευμένη απλοϊκότητα και κινείται σε πολύ υψηλά επίπεδα πιστής αναπαράστασης τοπίων, κυρίως όμως αναπαριστά πιστά την απόγνωση των Γεζίντι.
Γιώργος Γούσης (σενάριο), Παναγιώτης Πανταζής (σχέδιο), Μέρες Λατρείας, Polaris, Αθήνα 2021, 47 σελ.
Τις Μέρες Λατρείας τις γνωρίσαμε στο περιοδικό Μπλε Κομήτης – και ήρθε η ώρα να κυκλοφορήσουν αυτόνομα. Ο Τίτος, πρωταγωνιστής της ιστορίας, ένας έφηβος από την Αθήνα, ζει ακόμη ένα Πάσχα στο χωριό, ίδιο και απαράλλαχτο όπως κάθε χρόνο. Αλλά αυτήν τη φορά, με τους φίλους του, παίρνουν μια πολύ σοβαρή απόφαση: να μη γυρίσουν στην Αθήνα, αν δεν γίνει, επιτέλους, αυτό το κάτι, εννοώντας την σεξουαλική ολοκλήρωση. Ένα πανέξυπνο σενάριο, καλοδουλεμένο και ζωντανό με έντονο ρυθμό, που συνδυάζει νεανική ιδιόλεκτο και εκφραστική ελευθεριότητα και υπηρετεί μια αφήγηση, που δεν θα χαρακτηρίζαμε γραμμική, η οποία συγκινεί, μιας και όλοι έχουν ζήσει ένα παρόμοιο Πάσχα στο χωριό. Δεν πρόκειται για μια ιστορία ενηλικίωσης, μιας και βλέπουμε μόνο ένα μικρό κομμάτι της εφηβείας του Τίτου. Θα το εντάσσαμε, λοιπόν, σε αυτό που ονομάζουμε teen: ένα αφηγηματικό υποείδος σε ιδιαίτερη άνθηση τα τελευταία χρόνια, είτε κινηματογραφικά είτε λογοτεχνικά. Τα κλισέ που δομούν μια νεανική ιστορία δεν αποφεύγονται πάντα, αλλά ενσωματώνονται στο σενάριο του Γούση με απόλυτα λειτουργικό τρόπο. Το σχέδιο του Πανταζή όμορφο, με έμφαση στη λεπτομέρεια μονάχα όπου χρειάζεται και με χρώματα που εγκλωβίζουν το συναίσθημα του αναγνώστη.
Juan Díaz Canales (σενάριο), Juanjo Guarnido (σχέδιο), Blacksad - Τα Πάντα Καταρρέουν (Πρώτο Μέρος), μετάφραση: Τατιάνα Ραπακούλια, Μικρός Ήρως, Αθήνα 2021, 64 σελ.
Η αγαπημένη γάτα-ντετέκτιβ επέστρεψε και, ναι, εννοούμε τον Τζον Μπλάκσαντ. Το πολυβραβευμένο νουάρ πραγματεύεται τις περιπέτειες του γάτου ντετέκτιβ Τζον Μπλάκσαντ. H πλοκή εκτυλίσσεται στις ΗΠΑ, τέλη δεκαετίας 1950. Όλοι οι χαρακτήρες είναι ανθρωπόμορφα ζώα, με το είδος του κάθε ζώου να εξυπηρετεί και το ρόλο του στην ιστορία, υποδηλώνοντας συγχρόνως το χαρακτήρα του. Το καθαρό σχέδιο αποτυπώνει γλαφυρά μια βρώμικη και ρεαλιστική εικόνα του χώρου προσδίδοντας σκοτεινή-κινηματογραφική αίσθηση στο συνολικό αποτέλεσμα. Στην 6η περιπέτεια του γάτου ήρωα, βλέπουμε τον Μπλάκσαντ να μπλέκεται στη διαμάχη μεταξύ μαφίας και κατασκευαστικών συνδικάτων του μετρό. Ξεκινά ως απλή αποστολή για την προστασία του εκπροσώπου της Ένωσης συνδικάτων από τη Μαφία, κλιμακώνεται, όμως, σε μια σύγκρουση μεταξύ των πλούσιων και ισχυρών της πόλης. Πυκνό και συγχρόνως καθαρό, το σχέδιο του Γκουαρνίδο υπηρετεί άψογα την πλοκή του κόμικς, η οποία εξίσου εκτυλίσσεται με καθηλωτικό τρόπο, γεμάτη ένταση, ρυθμό και δολοπλοκίες.
Ζακ Ταρντί, Το μελαγχολικό κομμάτι της Δυτικής Ακτής, μετάφραση από τα γαλλικά: Θοδωρής Τσαπακίδης, λέτερινγκ: Παυλίνα Καλλίδου, Άγρα, β’ έκδοση Αθήνα 2021, 78 σελ.
Μεταφορά σε κόμικς από τον Γάλλο Ζακ Ταρντί του πιο γνωστού μυθιστορήματος του Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ. Ο Μανσέτ θεωρείται ο επιφανέστερος εκπρόσωπος του neo-polar, δηλαδή του νέου γαλλικού αστυνομικού μυθιστορήματος, που ενέταξε τους προβληματισμούς της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς και τις ριζοσπαστικές ιδέες του Μάη του 1968 στο είδος. Στο Μελαγχολικό κομμάτι της Δυτικής Ακτής παρακολουθούμε τον Ζωρζ Ζερφώ, έναν βολεμένο μικροαστό που, μπλέκοντας σε μια αδιανόητη για τα μέτρα του περιπέτεια, θα γοητευτεί από το περιθώριο και την αναστάτωση αυτή, δεν θα ειδοποιήσει την αστυνομία, αλλά, απεναντίας, θα αρπάξει την ευκαιρία και θα λερώσει τα χέρια του με αίμα, θα γίνει αγρίμι και κατόπιν θα γυρίσει στην πρότερη νοθρή και βολεμένη κατάσταση. Ο Ταρντί μεταφέρει άψογα το χιούμορ του Μανσέτ παρουσιάζοντας συγχρόνως το πλήρως απο-ρομαντικοποιημένο βλέμμα του πάνω στο έγκλημα. Τίποτα δεν είναι όμορφο και ωραίο. Τίποτα δεν είναι «τακτοποιημένο». Η ζωή είναι βαρετή. Είναι ίσως η πιο ωραία και πετυχημένη διασκευή μυθιστορήματος σε κόμικς που μπορείτε να διαβάσετε.
Λουίς Σεπούλβεδα, εικονογράφηση: Χαλίλ Μπεντίμπ, Η σκιά του εαυτού μας, μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης, Opera, Αθήνα 2021, 152 σελ.
Μια ακόμα μεταφορά μυθιστορήματος σε κόμικς που προσωπικά με ενθουσίασε. Το γνωστό μυθιστόρημα του Λουίς Σεπούλβεδα, Η σκιά του εαυτού μας, μεταφέρεται με αριστοτεχνικό τρόπο σε κόμικς από τον περιβόητο γαλλικής ανατροφής πολιτικό σκιτσογράφο από την Αλγερία, Χαλίλ Μπεντίμπ. Στη Σκιά του εαυτού μας βλέπουμε τρεις ηλικιωμένους άνδρες, πρώην αγωνιστές της Αριστεράς, ματαιωμένους επαναστάτες από το καθεστώς Πινοτσέτ και πρώην εξόριστους, να συναντιούνται τριάντα πέντε χρόνια μετά έπειτα από πρόσκληση του τέταρτου φίλου τους, με σκοπό να οργανώσουν μια παράτολμη επαναστατική πράξη. Ο τέταρτος άνδρας δεν θα φτάσει ποτέ στη συνάντηση, καθώς πεθαίνει στον δρόμο, από ένα πικάπ που εκσφενδονίζεται από ένα παράθυρο μετά από έναν συζυγικό καβγά. Αυτή η ιδιότυπη λογοτεχνική άσκηση του Σεπούλβεδα, ένα αφήγημα για τα ματαιωμένα ιδανικά, τις αναμνήσεις εξορίας και τα ακυρωμένα όνειρα, που συγκινεί και προκαλεί μέχρι και γέλιο, εικονογραφείται με συναρπαστικό τρόπο από τον Μπεντίμπ. Ο Μπεντίμπ, γνωστός για τα πολιτικά του σκίτσα και για το συναρπαστικό κόμικς Ο Παράδεισος της Ζεχρά (μτφρ. Λεωνίδας Καρατζάς, Γνώση, 2012), χειρίζεται με υποδειγματικό τρόπο τα καρέ, σε μια αφήγηση ταυτόχρονα ακριβή και λιτή. Δεν διστάζει να ξεφύγει από τα καρέ, να περάσει στο περιθώριο της σελίδας επιστρέφοντας και πάλι σ’ αυτά μαγνητίζοντας τον αναγνώστη. Μια χειροπιαστή απόδειξη ότι τα κόμικς υφίστανται ως τέχνη μόνον όταν τυπώνονται.
Volker Kutscher, εικονογράφηση: Arne Jysch, Το Βρεγμένο Ψάρι, μετάφραση: Τάκης Δελάλης, Διόπτρα, Αθήνα 2021, 223 σελ.
Η εικονογραφημένη εκδοχή του μυθιστορήματος του Φόλκερ Κούτσερ, στο οποίο βασίστηκε και η σειρά Babylon Berlin. Στο Βερολίνο του 1929 φτάνει με δυσμενή μετάθεση ο επιθεωρητής Γκέρεον Ράιτ και τοποθετείται στο τμήμα Ηθών, όπου θα κληθεί να χειριστεί μια μεγάλη αστυνομική έρευνα για ένα κύκλωμα πορνογραφίας. Σε δεύτερο όμως πλάνο, διαφαίνονται τα σκάνδαλα, οι πολιτικές δολοπλοκίες, η ηθική παρακμή και η οικονομική κατάρρευση της Γερμανίας, σε μια περίοδο κατά την οποία ο ναζισμός ανεβαίνει. Ο Ράιτ θα ανακαλύψει, στο πλαίσιο της έρευνας, πως δεν μπορεί να εμπιστευτεί κανέναν για να κάνει τη δουλειά του, της αστυνομίας συμπεριλαμβανομένης. Το σχέδιο της Jysch αποδίδει με πειστικό τρόπο το κλίμα της εποχής, την ατμόσφαιρα του προπολεμικού Βερολίνου καθώς και τα κτίρια ή τους χώρους όπου εκτυλίσσεται η πλοκή.
Kurt Vonnegut, Σφαγείο Νούμερο 5, σε σενάριο Ryan North και σχέδιο Albert Monteys, μετάφραση: Ηλίας Τσιάρας, Anubis, Αθήνα 2021, 192 σελ. (έγχρωμο)
Επιτυχημένη μεταφορά σε κόμικς του πολύ γνωστού αντιπολεμικού μυθιστορήματος του Κερτ Βόνεγκατ - ενός βιβλίου που αποτυπώνει τις εμπειρίες του συγγραφέα του από την μάχη των Αρδεννών, την τελευταία μεγάλης κλίμακας επίθεση των ναζιστικών στρατευμάτων πριν από το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, όπου 50 ανιχνευτές (μεταξύ των οποίων και ο Βόνεγκατ) πιάστηκαν αιχμάλωτοι, στάλθηκαν στη Δρέσδη, όπου και μετά την ισοπέδωση της πόλης από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς επέζησε κρυμμένος με άλλους σε ένα παλιό σφαγείο. Η μεταφορά του σε κόμικς είναι υποδειγματική, καθώς το δημιουργικό δίδυμο κατορθώνει να διασώσει όλα τα στοιχεία που αποτυπώνουν την πολεμική φρίκη, τη μεταπολεμική διαταραχή του ανθρώπινου ψυχισμού, προσφέροντας βαθιά συγκίνηση και, ενίοτε, γέλιο.
Fábio Moon - Gabriel Bá, Daytripper, μετάφραση: Σάββας Αργυρού, Οξύ, Αθήνα 2021, 256 σελ. (έγχρωμο)
Το συγκεκριμένο κόμικς το πρόσεξα επειδή το πρότεινε ο Craig Thompson, δημιουργός των αξέχαστων Blankets, αλλά και για τα βραβεία Eisner και Harvey που απέσπασε. Ο Μπρας Ντε Όλιβα Ντομίνγκος, γιος ενός πασίγνωστου βραζιλιάνου συγγραφέα, βγάζει τα προς το ζην γράφοντας νεκρολογίες σε μια εφημερίδα, ενώ παράλληλα ονειρεύεται να γίνει κι αυτός μια μέρα μεγάλος συγγραφέας. Αυτό το βιβλίο είναι η ζωή του Μπρας και κάθε κεφάλαιο αναφέρεται σε μια διαφορετική χρονιά της ζωής του, με τον Μπρας να πεθαίνει στο τέλος κάθε κεφαλαίου. Μπορεί αυτό να φαίνεται παράλογο ή να σας θυμίζει το βιβλίο του ΜακΓκρέγκορ, Τόσοι και τόσοι τρόποι για να γίνει μια αρχή (Άγρα 2008), αλλά από την ανάποδη. Το αφηγηματικό αυτό τρικ και το σενάριο με τους έξυπνους διαλόγους, σε συνδυασμό με το καλοδουλεμένο σχέδιο –μια στυλάτη μείξη ρεαλιστικού σχεδίου, που απαντάμε στην παραγωγή κόμικς των ΗΠΑ, και ελαφρώς καρτουνίστικης γραμμής– καθιστούν το έργο των δίδυμων αδελφών και δημιουργών Fábio Moon και Gabriel Bá ένα από τα πιο συγκινητικά και, συνάμα, λυρικά κόμικς για τη ζωή και την απώλεια.
Δημοσθένης Παπαμάρκος (σενάριο), Kanellos Cob (σχέδιο), Γυμνά Οστά, Polaris, Αθήνα 2021, 128 σελ. (έγχρωμο)
Ένα κόμικς που γνωρίσαμε σε επεισόδια μέσα απ’ το βραχύβιο περιοδικό Μπλε Κομήτης, ξαναδουλεμένο από την αρχή σε ό,τι αφορά το σενάριο, ενώ το σχέδιο έχει αναλάβει αποκλειστικά ο Kanellos Cob. Πλανήτης Γη, χιλιάδες χρόνια μετά, ελληνικό περιβάλλον, μα κατεστραμμένο από τη ραδιενέργεια, και η ανθρωπότητα έχει σχεδόν αφανιστεί. Σ’ αυτό το τοπίο πλήρους καταστροφής, όπου οι μηχανές και τα ρομπότ κυριαρχούν, έχοντας αναπτύξει δικιά τους συνείδηση μετά τη σύζευξή τους με τους ανθρώπους, ένας επιζών και ένα ρομπότ, με το οποίο έχει αναπτύξει μια περίεργη –σχεδόν φιλική– σχέση προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα σε απίστευτη βία και σκληρότητα, τρώγοντας άλλους ανθρώπους. Συναντούν όμως μια γυναίκα, απεσταλμένη της διαγαλαξιακής ομοσπονδίας, που έρχεται να ελέγξει γιατί σταμάτησε η επικοινωνία με τη Γη, και μαζί μ’ αυτή θα βρουν και κάτι που θεωρούσαν χαμένο: την ελπίδα. Το σενάριο του Παπαμάρκου έχει πολύ δυνατές στιγμές και καλοδουλεμένους διαλόγους. Ο Kanellos Cob μας είχε δείξει στη μεταφορά σε κόμικς του Ζητιάνου του Καρκαβίτσα πως είναι δεινός σχεδιαστής. Στα Γυμνά Οστά, όμως, ξεπερνά τον εαυτό του σε μαεστρία, λεπτομέρεια και αναφορές, θυμίζοντας τις πιο εντυπωσιακές στιγμές του Moebius στο Ίνκαλ (με σενάριο του Jodorowsky).
Θανάσης Πέτρου, 1922 - Το τέλος ενός ονείρου, Ίκαρος, Αθήνα 2021, 112 σελ. (έγχρωμο)
Στο Books’ Journal, πέρυσι το καλοκαίρι, λέγαμε πως για τους κομίστες, μετά τη μεταφορά κλασικών μυθιστορημάτων, η βουτιά στην ιστορία είναι το επόμενο πετυχημένο πείραμα. Ο Θανάσης Πέτρου το αποδεικνύει. To graphic novel 1922 - Το τέλος ενός ονείρου ακολουθεί κάποιους από τους χαρακτήρες της περσινής δουλειάς του Πέτρου, με τίτλο Οι όμηροι του Γκαίρλιτς, στη Μικρασιατική Εκστρατεία, η έκβαση της οποίας, αφού ενταφίασε οριστικά τη Μεγάλη Ιδέα, οδήγησε στην Μικρασιατική Καταστροφή. Το σενάριο του Πέτρου συνδυάζει ενδελεχή ιστορική έρευνα με ωραίους διαλόγους οι οποίοι βοηθούν τον αναγνώστη να «ταυτιστεί» με τους ήρωες.
