Τεύχος 135

 Γιάννης Πάσχος, Το χρονικό ενός δυσλεκτικού. Νουβέλα, Περισπωμένη, Αθήνα 2022, 99 σελ.

Μια αυτοβιογραφική νουβέλα για τη δυσλεξία. Γραμμένη σε τόνους σπαρακτικής κωμωδίας, βάζει στο στόχαστρο την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση της ελληνικής περιφέρειας κατά τις δεκαετίες του 1960 του 1970, με έναν αφηγητή και έναν συγγραφέα οι οποίοι αποδεικνύονται φάροι ζωής και θαλεροί θιασώτες της αισιοδοξίας.

Μαρίνα Τσβετάγιεβα, Γήινα Σημεία. Ημερολόγια1917-1920, μετάφραση από τα ρωσικά, πρόλογος: Ιωάννα Σαββίδου, Ηριδανός, Αθήνα 1993, 218 σελ.

Η ρωσίδα ποιήτρια Μαρίνα Τσβετάγιεβα γεννήθηκε στην Μόσχα το 1892, σε ένα μεγαλοαστικό σπίτι. Ο πατέρας της ήταν καθηγητής Καλών Τεχνών στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Η μητέρα της, διάσημη πιανίστρια, διανοούμενη, αριστοκρατικής καταγωγής με προγόνους Γερμανούς και Πολωνούς, ήταν δεύτερη σύζυγος του πατέρα της. Πολλά από τα παιδικά της χρόνια τα έζησε στη Γένοβα (λόγω φυματίωσης της μητέρας πήγαν σε θερμά κλίματα). Μετά το θάνατο της μητέρας της, το 1904, πέρασε τα εφηβικά της χρόνια στη Λωζάνη. Το 1908 σπούδασε φιλολογία στη Σορβόνη.

Astolphe marquis de Custine, La Russie en 1839, Amyot, Paris 1843, τέσσερις τόμοι, 1.188 σελ.

Το 1839, ο Γάλλος μαρκήσιος Αστόλφ ντε Κιουστίν επισκέφτηκε τη Ρωσία και έγραψε ένα μακρύ οδοιπορικό στο οποίο διατύπωνε τη γνώμη ότι η χώρα είναι «η αιώνια ανατολική τυραννία που μας απειλεί αδιάκοπα». Βιβλίο γενικεύσεων που, όμως, ανατυπώνεται συνεχώς ενώ, ακόμα και σήμερα, ενισχύει τα γενικά στερεότυπα για τον ρωσικό λαό, το βιβλίο του Κιουστίν περιέχει το διαχρονικό αφήγημα της Δύσης για τη Ρωσία. Γιατί πέφτει έξω; [ΤΒJ]

Λέων Α. Ναρ, «Να βρω ξανά του νήματος την άκρη...». Σχεδίασμα ποιητικής βιογραφίας του Θανάση Παπακωνσταντίνου, πρόλογος: Άκης Σακισλόγλου, Πατάκη, Αθήνα 2022, 160 σελ.

Στο νέο βιβλίο του, που ασχολείται με τη στιχουργική του δημοφιλούς Θανάση Παπακωνσταντίνου, ο Λέων Α. Ναρ αναρωτιέται αν είναι αυθαιρεσία να αποτιμηθούν οι στίχοι των τραγουδιών του ως ποιήματα. Η απάντηση είναι θετική. Όντως, τα περισσότερα τραγούδια του Παπακωνσταντίνου έχουν αυτόνομη αξία ως ποιήματα, διαθέτουν σπάνιες ποιητικές αρετές, ενώ αναδεικνύουν διαχρονικά υπαρξιακά και επίκαιρα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. (τεύχος 135)

Hilary Mantel, Γουλφ Χολ, μετάφραση από τα αγγλικά: Αθανάσιος Ζάβαλος, Πάπυρος, Αθήνα 2010, σελ. 495

Hilary Mantel, Γεράκια, μετάφραση από τα αγγλικά: Εριφύλη Μαρωνίτη

Πάπυρος, Αθήνα 2013, 514 σελ.

Hilary Mantel, Η δολοφονία της Μάργκαρετ Θάτσερ, μετάφραση από τα αγγλικά: Εριφύλη Μαρωνίτη, Πάπυρος, Αθήνα 2014, 160 σελ.

Η ακάνθινη γραφή της κάποτε χαρακτηρίστηκε ως «το πιο καλά κρυμμένο μυστικό της σύγχρονης βρετανικής λογοτεχνίας» – και πράγματι έχει κάτι που θυμίζει μυστικό οπλοστάσιο: σαν μια χειροβομβίδα στρογγυλή, λεία, αναγνωρίσιμη, φαινομενικά αφοπλισμένη, που χωρίς προειδοποίηση εκρήγνυται μπροστά στα μάτια μας, μέσα στα χέρια μας, και θρυμματίζει οποιαδήποτε κρούστα κοινοτοπίας. Όταν κινείσαι στο πλαισιωμένο ιστορικό περιβάλλον (όταν δηλαδή δεν μπορείς να αλλάξεις αυτό που έγινε) κινδυνεύεις να ταυτίσεις αυτό που ξέρεις με αυτό που βλέπεις· όμως δεν είναι το ίδιο. Η κάθε ματιά είναι διαφορετική, κι αν κάτι παίζει ρόλο στη λογοτεχνία είναι ακριβώς αυτό. Κι αυτά τα ήξερε καλά η Χίλαρι Μαντέλ, που πέθανε στα 70 της, στις 24 Σεπτεμβρίου 2022. Ας δούμε τη ζωή και το έργο της.

Caryl Férey, Lëd-Πάγος, μετάφραση από τα γαλλικά: Αργυρώ Μακάρωφ, Άγρα, Αθήνα 2021, 492 σελ.

Το Νορίλσκ είναι μια κρύα πόλη της Σιβηρίας, με παραδειγματική ρύπανση, πλάι στην οποία λειτουργούσε γκουλάγκ. Στο μυθιστόρημα που ο Καρίλ Φερί γράφει με φόντο την πόλη αυτή, μπερδεύονται η Σοβιετική Ένωση, ο Στάλιν, οι νεκροί ποιητές του σταλινισμού, αλλά και ο Πούτιν, οι ολιγάρχες, οι δολοφονημένοι αντίπαλοι του καθεστώτος, ο νέος αυταρχισμός. Τι ζητάει εκεί ένας αστυνομικός συγγραφέας; [ΤΒJ]

Yves Agid, Subconsciousness. Automatic Behavior and the Brain (Υποσυνείδηση. Αυτόματη συμπεριφορά και εγκέφαλος), Columbia University Press, 2021, 110 σελ.

Τι είναι η Υποσυνείδηση και ποιο ρόλο παίζουν τα Βασικά Γάγγλια. Και γιατί υπάρχουν επιλογές του σώματος που δεν είναι αποτέλεσμα της ελεύθερης βούλησης. Τεύχος 135.

Πώς ο γάλλος συγγραφέας επαναφέρει την έννοια της ευθύνης στη λογοτεχνία

 Emmanuel Carrère, Γιόγκα, μετάφραση από τα γαλλικά: Γιώργος Καράμπελας, εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Αθήνα 2021, 312 σελ.

 Όταν μπαίνουμε σε ένα βιβλίο του Καρρέρ, λέει ο Μισέλ Ουελμπέκ, «τα μιάσματα της ηθικής αμφιβολίας διαλύονται, η ατμόσφαιρα καθαρίζει, ανασαίνουμε ευκολότερα. Ο Καρρέρ ξέρει πότε η συμπεριφορά των ηρώων του είναι αξιέπαινη, αξιοθαύμαστη, απεχθής, ηθικά ουδέτερη – μπορεί να έχει αμφιβολίες για τα πάντα, εκτός απ’ αυτό. Και είναι τούτη η καθαρότητα της σύλληψης, τούτη η διανοητική και ηθική ευθυκρισία που τον κάνουν ικανό, αυτόν και μόνο αυτόν (ή σχεδόν) να θίγει ορισμένα θέματα ηθικώς ευαίσθητα τω όντι». Ποια είναι αυτά; Γιατί γράφει non-fiction; Και τελικά, με τι υλικά κατάφερε να είναι μια υπολογίσιμη δύναμη στα γαλλικά γράμματα; (τεύχος 135)

Nicole Krauss, Τι σημαίνει να είσαι άνδρας, μετάφραση από τα αγγλικά: Ιωάννα Ηλιάδη, Μεταίχμιο, Αθήνα 2022, 320 σελ.

 Η συλλογή δέκα διηγημάτων της Νικόλ Κράους, που γράφτηκαν σε βάθος είκοσι χρόνων ενώ κυρίως δούλευε τα μυθιστορήματά της, δεν είναι απλώς μια άσκηση ύφους ή ένα είδος που βοηθά στην αποφόρτιση όσων γράφουν από το άγχος των πολλών σελίδων, αλλά ένα δυναμικό πεδίο έκφρασης που ελπίζω να σηματοδοτεί μια νέα περίοδο για τη συγγραφέα. Τεύχος 135

Miguel Torga, Ο Σενιόρ Βεντούρα, μετάφραση από τα πορτογαλικά: Μαρία Παπαδήμα, Στιγμός, Αθήνα 2021, 176 σελ.

Ο Σενιόρ Βεντούρα είναι ένας φτωχός και ταπεινός Πορτογάλος που γυρίζει τον κόσμο για να κερδίσει τη ζωή του, και παρά τις περιπέτειες που ζει παραμένει ένας Πορτογάλος από χωριό. Ο συγγραφέας του, ο Μιγκέλ Τόργκα, ρίχνει λοξές και ευθείες ματιές στη λουζιτανικότητα και τον ιβηρισμό – τις ιδεολογίες μέσα στις οποίες έζησε. Η γνωριμία μας με έναν σημαντικό ευρωπαίο λογοτέχνη που λειτουργεί ως καθρέφτης της εποχής του.  [τεύχος 135]