Αλέξης Τσίπρας

Η πραγματική γεωπολιτική ιστορία πίσω από τις αυταπάτες

Από τον 19ο αιώνα μέχρι και σήμερα, ένα μέρος της ελληνικής δημόσιας σφαίρας κινείται σαν να κουβαλά μέσα της μια κληρονομημένη έλξη προς «τη μεγάλη προστασία της Ανατολής». Η Ορθόδοξη Εκκλησία, με την οργανική της συνέχεια προς το Πατριαρχείο και την παλιά βυζαντινή οικουμένη, καλλιέργησε επί δεκαετίες ένα ήπιο αλλά σταθερό ρεύμα ρωσοφιλίας. Η Ρωσία, «η άλλη ορθόδοξη αυτοκρατορία», παρουσιάστηκε σαν φυσικός συγγενής, ένας αδελφός λαός που θα προστάτευε το Γένος. Αυτή η κουλτούρα διαχύθηκε από το εκκλησιαστικό σώμα προς την κοινωνία και στο φαντασιακό πολλών ταύτισε την πίστη με μια ασαφή γεωπολιτική προσμονή. Έτσι, σταθεροποιήθηκε ένα υπόστρωμα ευνοϊκό για κάθε μελλοντική φιλορωσική αφήγηση.

Εκδόθηκε και το πολυαναμενόμενο βιβλίο του πρώην πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, το οποίο από τον Μανώλη Όθωνα του ΠΑΣΟΚ πολύ σωστά χαρακτηρίστηκε ιστορικό μυθιστόρημα, με την ορθότατη παρατήρηση: «Στα ιστορικά μυθιστορήματα πράγματι συνηθίζεται, για λογοτεχνικούς λόγους, να χρησιμοποιούνται στοιχεία μυθοπλασίας. Μόνο που επιβάλλεται αυτό να αναφέρεται ρητά στο προοίμιο». Ένα πολιτικό (θα πρόσθετα εγώ) ιστορικό μυθιστόρημα, το οποίο όπως αναμενόταν (για τον Αλέξη Τσίπρα μιλάμε) γράφτηκε όχι για να αναδείξει την αντικειμενική αλήθεια των πολιτικών γεγονότων (όσο αυτή είναι δυνατή), ούτε καν για να αποδείξει την υποκειμενική ούτως ή άλλως «αλήθεια» του συγγραφέα του και πολιτικού (όσο αυτή είναι επίσης δυνατή), αλλά για να εξυπηρετήσει απλώς το πολιτικό ριμπράντιγκ του Τσίπρα στην ενεργό πολιτική.

Από την Οδύσσεια στην Αυταπάτη

Από τότε που ο Όμηρος ύψωσε την Ιθάκη σε ιδέα, ο κόσμος ψάχνει να τη βρει. Δεν είναι πια ένα νησί στο Ιόνιο αλλά ένας προορισμός της ψυχής, ένας τρόπος να αντέξεις τη διαδρομή. Ο Οδυσσέας αν και γυρίζει επί τέλους στο σπίτι του, στην ουσία επιστρέφει στον εαυτό του, κουβαλώντας τις μνήμες, τα λάθη, τους έρωτες και τα τέρατα που συνάντησε. Η Ιθάκη γίνεται έτσι το σύμβολο της συνειδητοποίησης, της κάθαρσης μέσα από το ταξίδι, το σημείο όπου καταλαβαίνεις πως η περιπέτεια άξιζε περισσότερο από τον προορισμό.

Διαβάζουμε  ότι το ποίημα  «Ιθάκη»  πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Γράμματα, στο τεύχος του  Οκτωβρίου - Νοεμβρίου 1911, και θεωρείται ότι ανήκει στα διδακτικά ποιήματα του Καβάφη. Είναι ίσως το περισσότερο γνωστό στο ευρύ κοινό. Τί σημαίνει «γνωστό» είναι βέβαια συζητήσιμο, και δεν αφορά η αμφιβολία αυτή μόνο το ευρύ κοινό.

Μέρα παραιτήσεων η σημερινή. Παραιτήθηκε ο πέμπτος κατά σειρά γάλλος πρωθυπουργός της δεύτερης προεδρίας Μακρόν, παραιτήθηκαν πατήρ και υιός Πετράκης από τους πάγκους της ΑΕΛ και του Παναιτωλικού αντίστοιχα, παραιτήθηκε και ένας σουλατσαδόρος των «ορεινών» εδράνων της Βουλής που τα τελευταία δύο χρόνια πληρωνόταν χωρίς να δουλεύει παριστάνοντας τον βουλευτή.

Η είδηση έσκασε σαν μια βόμβα τζούφια. Ο Αλέξης Τσίπρας νοστάλγησε την πολιτική δράση, αν και η θέση του βουλευτή που κατείχε θεωρήθηκε από τον ίδιο τόσο άσχετη με την πολιτική ώστε την παρέδωσε. Παραιτήθηκε δηλαδή από το βουλευτικό του αξίωμα για να μη συνδέεται πλέον ούτε τυπικά με τον ΣΥΡΙΖΑ, το κόμμα που τον ανέδειξε, ούτε με το ίδιο του το παρελθόν. Ωστόσο η επανεμφάνισή του δεν σηματοδοτεί καμία νέα αλλαγή, αντίθετα συνεχίζει την αήθη πολιτική του πρακτική. «Τα ίδια Παντελάκη μου, τα ίδια Παντελή μου»! Ο Τσίπρας πουλάει στεγνά το κόμμα που τον ανέδειξε, όχι σαν θλιβερή πολιτικάντζα  που προσπαθεί να επιβιώσει, αλλά σαν τυχοδιώκτης πολιτικός που φορτώνει όλη την αποτυχία του στο ΣΥΡΙΖΑ. Ο ίδιος, φυσικά, παραμένει «αγνός, αμόλυντος και αθώος» απέναντι σε όσα διαδραματίστηκαν. Ένας ηγέτης που αποποιείται τις ευθύνες του και αυτοπαρουσιάζεται ως αθώος μιας εθνικής τραγωδίας που φέρει τη δική του αποκλειστική υπογραφή.

Αλέξης Τσίπρας, Το Ταξίδι των 360 μοιρών. Από τη Λέσβο στη Μυτιλήνη, από την αλήθεια στο παραμύθι, Εκδόσεις Εκδοτική Διαπλοκή και άλλες δημοκρατικές δυνάμεις, 404 σελ., error

Υπάρχουν βιβλία που περιμένουμε με ανυπομονησία, γιατί ξέρουμε πως θα μας δώσουν νέα γνώση, συγκίνηση, προοπτική. Υπάρχουν και βιβλία που υποψιαζόμαστε ότι είναι αναμασήματα, ασκήσεις αυτοπροβολής ή συμβόλαια με εκδοτικούς οίκους. Και υπάρχει κι αυτή η κατηγορία: τα βιβλία που δεν έχουν γραφτεί ποτέ, ούτε πρόκειται να γραφτούν – απλώς θα υπογραφούν.

Τι κάνει την τραγωδία του Ματιού μοναδική; Ότι εκτυλίχτηκε και επέφερε τα ολέθρια αποτελέσματά της ερήμην του κρατικού μηχανισμού.

Παρότι υπάρχουν πολύ πιο πιεστικά προβλήματα και πολύ πιο ενδιαφέροντα θέματα για να ασχοληθεί κανείς σήμερα από το να ασχολείται με τα πρακτικά του Συμβουλίου των Αρχηγών, τον Ιούλιο του 2015, υπό τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, εντούτοις δεν μπορεί και να τα αγνοήσει, μπροστά στο ενδεχόμενο να ξαναδούμε κάποιους από τους τότε πρωταγωνιστές να ξαναπαίζουν με τις τύχες της χώρας στα χέρια τους, όπως εσχάτως απειλούν ότι θα κάνουν.  

Τα δημοψηφίσματα οφείλουν να έχουν λιτό και απολύτως ευνόητο από κάθε πολίτη ερώτημα. Ωστόσο, το δημοψήφισμα του 2015 με το πρωτοφανώς μακροσκελές ερώτημα ήταν διασκευασμένο έτσι ώστε το αποτέλεσμά του να μπορεί να ερμηνευτεί σε κάθε περίπτωση με πολλές, σίγουρα περισσότερες από μία, εκδοχές.