Σύνδεση συνδρομητών

Τι άλλαξε στη Μέση Ανατολή από τις 7/10

Πέμπτη, 04 Δεκεμβρίου 2025 00:58
Δευτέρα, 13 Οκτωβρίου 2025, Ιερουσαλήμ, Ισραήλ. Ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ συναντιέται με τους τελευταίους είκοσι ζώντες ομήρους της Χαμάς, που είχαν απελευθερωθεί λίγες ώρες πριν.
The White House
Δευτέρα, 13 Οκτωβρίου 2025, Ιερουσαλήμ, Ισραήλ. Ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ συναντιέται με τους τελευταίους είκοσι ζώντες ομήρους της Χαμάς, που είχαν απελευθερωθεί λίγες ώρες πριν.

Οι συμφωνίες του Αβραάμ που υπογράφτηκαν το 2020, μια από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες της πρώτης Διακυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ, είχαν πετύχει να δημιουργήσουν μια νέα δυναμική σταθερότητας και συνεργασίας μεταξύ του Ισραήλ και των χωρών της περιοχής (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μπαχρέιν, αλλά και Μαρόκο, Σουδάν). Σε αυτή την κατεύθυνση κινούνταν και η Συμφωνία που είχαν επεξεργαστεί το Ισραήλ με τη Σαουδική Αραβία, η οποία και θα άλλαζε εκ νέου τις ισορροπίες στη Μέση Ανατολή, δημιουργώντας μια νέα συνθήκη απέναντι στον λεγόμενο «Άξονα της Αντίστασης», στην εχθροπαθή συμμαχία προθύμων του Ιράν, δηλαδή, στην οποία συμπεριλαμβάνονταν και η Χαμάς.

Και τότε ήρθε η τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023 που συγκλόνισε το Ισραήλ και τον κόσμο. Μια από τις άμεσες επιπτώσεις αυτής της μαύρης στιγμής ήταν η ακύρωση της συμφωνίας με τη Σαουδική Αραβία.

Ανεξαρτήτως του ρόλου που διαδραμάτισαν για το σχεδιασμό και την υποστήριξη της επίθεσης, κυρίως το Ιράν, αλλά και η Ρωσία, κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει πως είχαν βραχυπρόθεσμα οφέλη. Το πρώτο, λόγω της ακύρωσης της συμφωνίας με τη Σαουδική Αραβία και η δεύτερη γιατί η Δύση, και κυρίως οι ΗΠΑ, θα έσπευδαν να υποστηρίξουν το Ισραήλ, με αποτέλεσμα να περιοριστεί το ενδιαφέρον για το μέτωπο της Ουκρανίας, κάτι που θα μπορούσε να δημιουργήσει μια στρατηγική ευκαιρία για τη Ρωσία.

Όσο για τη Χαμάς, ανάμεσα στους άλλους λόγους που την οδήγησαν σε αυτή τη φρικτή τρομοκρατική επίθεση, ήταν και ότι ήθελε να φέρει ξανά στο προσκήνιο το ζήτημα του Παλαιστινιακού ως μια ανοιχτή σύγκρουση. Έδρασε εξτρεμιστικά, ως ανασταλτικός παράγων στη δημιουργία σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και χωρών της περιοχής της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής.

Το Ισραήλ ξεκαθάρισε από τις πρώτες ώρες μετά την επίθεση ότι θα χρησιμοποιήσει κάθε μέσο για να πληρώσουν όλοι όσοι σχεδίασαν και εκτέλεσαν τη συγκεκριμένη τρομοκρατική επίθεση. Γι’ αυτό, και επιχείρησε όχι μόνο στο βασικό θεάτρο του πολέμου, που ήταν η λωρίδα της Γάζας, εναντίον της Χαμάς και της Παλαιστινιακής Τζιχάντ, αλλά και σε παράλληλα μέτωπα: κυρίως κατά της Χεζμπολά στον Λίβανο, αλλά και κατά των Χούθι στην Υεμένη, κατά του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία και κατά διαφόρων ένοπλων πολιτοφυλακών του Ιράν, του Ιράκ κ.α. Επί της ουσίας, το Ισραήλ είχε απέναντί του τον «Άξονα της Αντίστασης», την ετερογενή συμμαχία του Ιράν. Με το τελευταίο ήρθε τελικά αντιμέτωπο στον λεγόμενο Πόλεμο των Δώδεκα Ημερών.

Δύο χρόνια μετά, με όρους γεωστρατηγικής, είναι πλέον εμφανές πως οι αρχικές εκτιμήσεις για κέρδη του Ιράν, στο πλαίσιο της συμφωνίας που δεν προχώρησε, ήταν κάστρα στην άμμο. Το Ιράν έχασε το σύνολο της περιφερειακής του επιρροής και εμφανίστηκε αδύναμο έναντι της στρατιωτικής υπεροχής του Ισραήλ.

 

Η ήττα της Χαμάς και του Ιράν

Η Χαμάς, παρά την εργαλειοποίηση των Παλαιστινίων αλλά και των ομήρων, γνώρισε ένα συντριπτικό πλήγμα και κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά ποια θα είναι η επιρροή της στην επόμενη ημέρα της Γάζας, αλλά και της Παλαιστίνης, αν φυσικά ευοδωθεί το σχέδιο εκεχειρίας και σταθεροποίησης των ΗΠΑ. Παρά την κλασική ρητορική της για τη χρήση κάθε βίαιου μέσου, ναι μεν το Παλαιστινιακό ήρθε στο επίκεντρο, δεν δημιουργήθηκαν όμως καλύτερες συνθήκες για πραγματική επίλυσή του. Ναι μεν υπήρξε αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους από χώρες της Δύσης, ωστόσο η προοπτική των δύο κρατών έχει πολλά ερωτήματα και ζητήματα (εδαφικό, αντιπροσώπευση, θεσμοί κ.λπ.), παρά απαντήσεις. Σε αυτή τη φάση, οι δηλώσεις αναγνώρισης είναι απλώς μια ηθική υποστήριξη στους Παλαιστινίους.

Όσο για τη Χαμάς, αναδείχτηκε, κυρίως με την διαχείριση των ομήρων, ο βίαιος αδύναμος και ανεπιθύμητος κρίκος για την επόμενη ημέρα των Παλαιστίνιων. Μια οργάνωση απομονωμένη που μετά τη στρατηγική υποχώρηση και την ήττα του Ιράν, έχει ανοιχτούς διαύλους μόνο με την Τουρκία και το Κατάρ.

Η Τουρκία και το Κατάρ είναι οι δύο χώρες που, μέσα σε αυτή τη συνθήκη, έχουν ενισχύσει, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση, την περιφερειακή επιρροή τους, αντικαθιστώντας σε σημαντικό βαθμό το Ιράν. Δεν είναι τυχαίο πως η Τουρκία είναι χώρα κλειδί για την κατάσταση στη Συρία, καθώς αυτή υποστήριξε και επηρεάζει την κυβέρνηση Αλ Σαάρα (πρώην Τζολάνι), η οποία και ανέτρεψε το καθεστώς Άσαντ, το οποίο είχε αντιμετωπίσει σημαντική πίεση και από το Ισραήλ. Το Ισραήλ βέβαια δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στη μεταβατική (;)  κυβέρνηση των τζιχαντιστών, κάτι που φάνηκε και από την αντιπαράθεση για την υπεράσπιση των Δρούζων, ενώ η Συρία είναι πολύ πιθανό να αποτελέσει πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας.

Η Χεζμπολά, το μακρύ ένοπλο χέρι του Ιράν στην περιοχή, υπέστη συντριπτικό πλήγμα από τις επιχειρήσεις του Ισραήλ, με αποτέλεσμα να χάσει τη δυναμική της και την ικανότητα να υποστηρίζει πολλούς από τους στόχους του Ιράν στην περιοχή. Η αδυναμία του Ιράν να βοηθήσει στην πράξη τη συγκεκριμένη οργάνωση ανέδειξε το αδιέξοδο των επιλογών του αλλά και τη στρατιωτική υστέρησή του έναντι του Ισραήλ, η οποία έγινε εμφανέστερη κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Δώδεκα Ημερών.

Συμπερασματικά, το Ισραήλ κατάφερε να περιορίσει σημαντικά την επιρροή του Ιράν και να διαλύσει επί της ουσίας τον «Άξονα της Αντίστασης» επιφέροντας συντριπτικά πλήγματα στη Χαμάς, στη Χεζμπολά και στις διάφορες πολιτοφυλακές του Ιράν. Η Τουρκία και οι χώρες του Κόλπου ενίσχυσαν την περιφερειακή τους επιρροή, με το Κατάρ να επιστρέφει δυναμικά στο προσκήνιο και να αποτελεί τον βασικό διαμεσολαβητή μεταξύ Ισραήλ και παλαιστινιακών οργανώσεων.

Οι γεωστρατηγικές αλλαγές στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί καθώς υπάρχουν ανοιχτά μέτωπα, ερωτήματα και προκλήσεις. Πρώτο και κύριο: πώς θα είναι η επόμενη ημέρα; Και δεύτερο: τι θα συμβεί στη Συρία, όπου δεν έχει ακόμη επιτευχθεί η σταθερότητα και δεν μπορεί κανείς να είναι αισιόδοξος αν θα καταφέρει η κυβέρνηση Σάαρα να διαμορφώσει συνθήκες δημοκρατικής μετάβασης και σταθερότητας. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να βγάζουμε από την εξίσωση την ανταγωνιστική σχέση Ισραήλ - Τουρκίας.

Αυτοί που σχεδίασαν την τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου και πανηγύριζαν για το αίμα και τον τρόμο που σκόρπισαν, θεωρώντας πως άλλαξαν την Μέση Ανατολή και την ιστορία, δεν είχαν υπολογίσει πόσο μεγάλες θα ήταν οι αλλαγές και κυρίως δεν είχαν φανταστεί πως θα συντελούνταν εις βάρος τους.

Τριαντάφυλλος Καρατράντος

Διεθνολόγος με ειδικότητα στα θέματα ασφάλειας και καθηγητής στη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας. Βιβλία του: Πριν το Μνημόνιο δεν έβλεπες (2013), Σφάξε με αγά μου ν' αγιάσω. Ισλαμικό κράτος, ευρωπαϊκή ασφάλεια και Ελλάδα (2016).

Προσθήκη σχολίου

Όλα τα πεδία είναι υποχρεωτικά. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.