Τεύχος 154

Πέτρου Γ. Καρακασσώνη, Ιστορία της εις Ουκρανίαν και Κριμαίαν υπερποντίου εκστρατείας τω 1919, μετά Χαρτών, εν Αθήναις, Τύποις Α. Θ. Λαμπροπούλου, 1934, 286 σελ.

Παναγιώτης Ι. Παναγιωτόπουλος, Αναμνήσεις εκ του Μακεδονικού, Ουκρανικού και Μικρασιατικού Μετώπου, Ιωλκός, Απρίλιος, Αθήνα 2003, 174 σελ.

Έβδοξος Άραβος, Οι γιατροί κάποτε, Εκδόσεις Ιατρικής Κινήσεως, τρίτη έκδοση, Αθήνα 1961, 556 σελ.

Teffi (Nadezdha Aleksandrovna) Memories. From Moscow to the Black Sea, μετάφραση στα αγγλικά από τα ρωσικά: Robert Chandler – Irina Steinberg, New York Review of Books, 2016, 267 σελ.

Η Ουκρανία είχε παραχωρηθεί στους Γερμανούς με τη συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ. Μετά την ήττα των Γερμανών και την παράδοσή τους στο τέλος του 1918, αυτοί έφυγαν. Η Αντάντ πήγε να βοηθήσει τις δυνάμεις που ήθελαν την αυτονόμησή της. Η πολυδιάσπασή τους σ’ ένα πολιτικό φάσμα από τους εθνικιστές μέχρι την ακραία αναρχία δεν επέτρεψε την ευόδωση αυτού του σκοπού.

Herman Melville, Μόμπι-Ντικ ή η Φάλαινα, edition minor, μετάφραση από τα αγγλικά: Αθανάσιος Κ. Χριστοδούλου, Gutenberg, Αθήνα 1992, 910 σελ.

Herman Melville, Μόμπι-Ντικ ή η Φάλαινα, edition major, εισαγωγή, κείμενο, μετάφραση από τα αγγλικά, σχόλια και σημειώσεις: Αθανάσιος Κ. Χριστοδούλου, Gutenberg, Αθήνα 1997, 740 σελ.

Το φαλαινοθηρικό Πίκουοντ, ένα πλοίο της παλιάς σχολής, μάλλον μικρό, με μια θωριά περασμένης εποχής, «στολισμένο βαριά σαν έπιπλο με νύχια στα πόδια», ξεκινά και αυτό από το Ναντάκετ και, έπειτα από 880 σελίδες (κατά την ελληνική μετάφραση), οι περισσότερες από τις οποίες θα μπορούσαν να αποτελούν ξεχωριστά δοκίμια, θα βυθιστεί από μια σπερμοφάλαινα. Μόνο που, εδώ, δεν θα διασωθεί παρά μόνον ο ναύτης Ισμαήλ, κι αυτός για να διηγηθεί την ιστορία, όπως ο Ιώβ: «Μόνον εγώ γλύτωσα για να σου τα πω». Η συναρπαστική ιστορία ενός από τα επιδραστικότερα μυθιστορήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, του Μόμπι Ντικ, και της εξίσου επιδραστικής και πολυσυζητημένης ελληνικής μετάφρασής του.

H Μεταπολίτευση ως état d’âme*

Το δίλημμα ανακάλυψη ή επινόηση στην ανθρώπινη δημιουργία σε  επιστήμη και τέχνη είναι ένα πολύ παλιό ερώτημα. Ήδη οι Πυθαγόρειοι τον 6ο αιώνα π.Χ. ταύτιζαν αριθμητικές σχέσεις και αναλογίες με τη φυσική πραγματικότητα, αλλά και με τη μουσική αρμονία του «κόσμου» (χρησιμοποίησαν τον όρο για την ουράνια τάξη στην οποία πίστευαν). 

Αν η ιστορία του Τρίτου Ράιχ έχει αποτελέσει ένα από τα πιο γνωστά θέματα στο οποίου έχουν αφιερωθεί εκατοντάδες αξιομνημόνευτων έργων από σοβαρούς μελετητές, η Δημοκρατία της Βαϊμάρης, ο τελευταίος χρόνος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και η πτώση του τείχους του Βερολίνου αποτελούν το θέμα ή το ιστορικό πλαίσιο πολλών από τα πιο αξιόλογα λογοτεχνικά έργα που έχουν εκδοθεί τα τελευταία χρόνια. Τα αίτια και οι συνθήκες που οδήγησαν στην άνοδο του ναζισμού, η αντιμετώπιση της ήττας και το σοκ της επανόδου έπειτα από τόσα χρόνια σε μια ενωμένη Γερμανία είναι αυτά που αποδεικνύεται πως γοητεύουν περισσότερο κοινό και συγγραφείς.

Τα παθήματα ενός πεντάχρονου στο διήγημά του «Το μούλικο»

Richard J. Bernstein, Γιατί πρέπει να διαβάζουμε Χάνα Άρεντ, μετάφραση από τα αγγλικά: Βασιλική Σουλαδάκη, επιμέλεια: Δημήτρης Ψυχογιός, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2019, 144 σελ.

Πριν από μερικούς μήνες, κυκλοφόρησε μεταφρασμένο από τον Δημήτρη Ψυχογιό το τελευταίο και ίσως το κορυφαίο έργο της Χάννα Άρεντ, Η ζωή του νου (δυο τόμοι, α’: Σκέψη, β’: Βούληση). Είναι μια προσπάθεια ανάλυσης του ανθρώπινου νου μέσω της κριτικής προσέγγισης του έργου των μεγάλων φιλοσόφων, από τους Προσωκρατικούς ώς τους σύγχρονους. Συχνά ερμητική, η Χάννα Άρεντ είναι πρόσφορη στις ερμηνείες. Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια προσπάθεια εισαγωγής στη σκέψη της φιλοσόφου, μέσω των προσεγγίσεων του Κορνήλιου Καστοριάδη αλλά και του μελετητή της, Ρίτσαρντ Τζ. Μπερνστάιν. [ΤΒJ]

Άγγελος Συρίγος, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Μεταπολίτευση, 1974-1975. 50 ερωτήματα και απαντήσεις, Πατάκη, Αθήνα 2024, 312 σελ.

Το 1974, η μετάβαση από τη χούντα στη δημοκρατία, η αποκατάσταση της σταθερότητας και η διαχείριση των επιπτώσεων από την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο και την κατοχή περίπου του 36% του νησιού, ήταν ένα μεγάλο στοίχημα για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Το δημοψήφισμα που οδήγησε στη λύση του πολιτειακού ζητήματος στην Ελλάδα, η χάρη στους πραξικοπηματίες και η μετατροπή της ποινής τους σε ισόβια, η νομιμοποίηση του ΚΚΕ, η εξομάλυνση της κοινωνικής και πολιτικής ζωής χωρίς συγκρούσεις και ρήγματα και η κατεύθυνση της χώρας προς την Ευρώπη και γενικότερα προς τις επιλογές του δυτικού κόσμου ήταν μερικοί ακόμα στόχοι που επιτεύχθηκαν. Το βιβλίο του Άγγελου Συρίγου και του Ευάνθη Χατζηβασιλείου αναλύει τις κορυφαίες επιλογές του πρώτου χρόνου μετά την πτώση της δικτατορίας και τις δυσκολίες που έθετε για την ευόδωση αυτών των επιλογών η περιρρέουσα ατμόσφαιρα.   

Αλάτι

Το χαμόγελό του είχε ευγενική λεπτότητα μοναδική. Ήταν πανεύκολο, φώτιζε το χώρο και μετά από δυο τρία δευτερόλεπτα κατέληγε με τη ματιά του στραμμένη λοξά, σχεδόν ντροπαλά προς τα κάτω. Ήταν κυριολεκτικό χαμόγελο που ήθελες να το ακολουθήσεις όπου και να πήγαινε. Για κάποιους ήταν αφοπλιστικό. Τους προκαλούσε αμηχανία και δεν ήξεραν πώς να αντιδράσουν. Το θεωρούσαν αδυναμία, τυπική έλλειψη σθένους που χαρακτηρίζει διανοούμενους και κουλτουριάρηδες. Ίσως και λίγο χαζομάρα ανάμεικτη με ταλέντο για εξαπάτηση. Άλλοι εκνευρίζονταν. Κοτζάμ καθηγητής, από γνωστή οικογένεια να γελάει έτσι χωρίς λόγο, σα χάνος;

Για μένα το χαμόγελό του ήταν μεταδοτικό.

Μισέλ Φάις, Αμήν. Προσευχές στο κενό. Διηγήματα, Πατάκη, Aθήνα 2024, 168 σελ.

Οι προσευχές του νέου βιβλίου του Μισέλ Φάις δεν απευθύνονται σε κάποια θεότητα εκεί πάνω που ακούει βαριεστημένη τα παράπονα και τις επιθυμίες των ανθρώπων. Απευθύνονται σε ένα κενό, καθώς ο αποδέκτης απουσιάζει. Άρα ποιος τις ακούει; Ποιος γίνεται αποδέκτης αυτών των δαιδαλωτών σκέψεων, των πικρών συμπερασμάτων, της σοφίας, των αφορισμών της διαλυμένης ζωής;